Morgunblaðið - 29.03.2021, Blaðsíða 16

Mikið vatn er til
sjávar runnið síðan við
nokkrir félagar hófum
fyrir rúmum 35 árum
áróður fyrir umskip-
unarhöfn á Íslandi sem
yrði í þjóðleið skipa á
leið yfir Norður-Íshaf á
næstu áratugum. Við
Gestur Ólafsson, Gísli
Viggósson, Ólafur Eg-
ilsson o.fl. bentum í
ræðu og riti á mögu-
lega tengingu Íslands við norðaustur-
leiðina meðfram ströndum Síberíu
sem eðlilega var undir stjórn Sovét-
ríkjanna. Sjóleiðin var ekki fjölfarin
en með hraðfara framförum í smíði
ísbrjóta og ískönnun með tynglingum
(gervihnöttum), auk sívaxandi þekk-
ingar á siglingum á ísilögðum haf-
svæðum, var fyrirsjáanlegt að sigling
um Norður-Íshaf yrði æ auðveldari,
þökk yrði tækninni.
Þrátt fyrir tregðu og efasemdir hjá
ráðamönnum í upphafi voru haldnir
málfundir um hugmyndina á nokkr-
um stöðum á vegum bæjarfélaga, svo
sem Reykjavíkur, Reyðarfjarðar,
Ísafjarðar og Akureyrar, og vitn-
eskja um þennan möguleika breiddist
út.
Tvennt varð svo til að breyta svið-
inu, annað í mannheimi en hitt í nátt-
úrunni. Fall Sovétríkjanna varð af-
drifaríkt í norðri, afturkippur í
skipulagi og margs kyns vandræða-
gangur sem tók mörg ár að ráða fram
úr, og um aldamót tók líka hafísinn að
skreppa saman og sigling í Norður-
Íshafi varð miklu greiðari. Umræður
um siglingar um Norður-Íshaf milli
Kyrrahafs og Atlantshafs urðu smám
saman mun meiri og íslenskir stjórn-
málamenn urðu þess áskynja á fund-
um erlendis að þróun þessi væri at-
hugunar verð.
Nokkrir vinnuhópar hafa síðan
starfað á vegum utanríkisráðuneyt-
isins hér heima og gestir erlendra
ríkja hafa sagt frá vinnu
og fyrirætlunum frá sín-
um bæjardyrum séð á
árlegum ráðstefnum
Hringborðs norðursins
(Arctic Circle) sem Ólaf-
ur Ragnar Grímsson
fyrrverandi forseti Ís-
lands stofnaði til fyrir
nokkrum árum. Æ bet-
ur kemur í ljós að ís-
lenska þjóðin ætti að sjá
sér hag í að notfæra sér
stöðu lands síns á hnett-
inum og stjórnvöld ættu
að styðja við tilraunir framsýnis-
manna til að töfra fram glæstan veru-
leika.
Einn ánægjulegasti viðburður í
seinni tíð varð hinn 11. apríl 2019 er
fulltrúar Langanesbyggðar, Vopna-
fjarðarhrepps, þýska hafnarfélagsins
Bremenports og verkfræðistofunnar
EFLU undirrituðu samstarfssamn-
inga um þróun og uppbyggingu hafn-
arstarfsemi í Finnafirði. Vonandi
munu hægt og sígandi samningar
þessir bera árangur.
Þótt ferlíki á borð við það sem um
þessar mundir stíflar Súesskurð
muni aldrei sigla inn á Finnafjarðar-
höfn munu slys og þrengsli í Súes-
skurði vekja athygli manna á sigl-
ingaleiðum til og frá og um
Norður-Íshaf. Þar verður Ísland í
þjóðleið.
Eftir Þór
Jakobsson
Þór
Jakobsson
» Vandræðin í Súes-
skurði vekja umræð-
ur um aðrar leiðir, þar á
meðal Norður-Íshafs-
leiðir. Ísland er í þjóð-
leið og Finnafjörður
liggur vel við umferð.
Höfundur er veðurfræðingur og var
verkefnastjóri hafísrannsókna á Veð-
urstofu Íslands.
thor.jakobsson@gmail.com
Skipastífla
í Súesskurði og
Finnafjörður
16 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 29. MARS 2021
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf
Mig dreymdi
skemmtilegan draum í
fyrrinótt. Í honum
hafði Erla, konan mín,
verið að baka pönnu-
kökur og húsið angaði.
Líka hafði hún hellt
upp á könnuna og
bættist kaffiilmurinn
við. Slíkt er óviðjafn-
anlegt. Hún hafði lagt
á borð, rúllað sumum
pönnukökunum upp
með sykri og líka þeytt rjóma og
sett í nokkrar með sultutaui. Rétt
þegar við höfðum sest að kræsing-
unum hringdi dyrabjallan og þá var
þar kominn Geir Magnússon, skóla-
bróðir Erlu og vinur okkar. Við vor-
um öll ung og sæt og Geir með sitt
glæsilega rauða hár. Hann var
klæddur í lopapeysu og að neðan í
fagurgrænar sokkabuxur. Erla
bætti við bolla og við spjölluðum,
hlógum og gæddum okkur á pönnu-
kökunum. Ég hringdi í Geir eftir
drauminn. Rauða hárið hefir nú
hvítnað, en hann sagðist aldrei hafa
átt sokkabuxur. En svona eru
draumar.
Það er alltaf gott að vakna að
morgni eftir djúpan svefn og góðan
draum. Gamli skrokkurinn er samt
hálfstirður eftir að hafa legið lárétt-
ur í rúminu í þriðjung úr sólarhring.
Það tekur því smá tíma að liðka
liðamótin, en sjóðandi heitt svart
kaffi hjálpar strax. Svo má ekki
gleyma að taka meðulin. Margir af
okkur gamlingjum þurfa að taka
pillur til að lækka blóðþrýsting og
kólesteról. Þessum meðulum fylgja
stundum ýmsir hliðarkvillar eins og
svimi, ógleði og niðurgangur.
Læknarnir segja að það sé vel
sloppið að þola slíkt til að geta lifað
lengur. Verður hver að dæma um
það sjálfur.
Eftir kaffið eru skoðaðar færi-
bandafréttir frá Íslandi á tölvunni,
fyrst mbl.is og svo ruv.is. Það er
alltaf fróðlegt að sjá hvað er að ger-
ast á Fróni og sér í lagi hvað fallegu
kvenráðherrarnir eru
að bauka. Svo þarf að
lesa Atlanta-dagblaðið
og nú er mikil blessun
að þurfa ekki að horfa
á myndir af Trump á
hverri síðu.
Skrokkurinn hefir
nú liðkast eitthvað og
hausinn orðinn fullur
af fréttum og þá er
tími til að fara í morg-
ungönguna. Veðrið er
dásamlegt og vorið er
komið. Útsprungnir
túlípanar og páskalilj-
ur í næstum hverjum garði. Trén
byrjuð að laufgast, runnar blómstr-
andi og ilmandi og mikil söngkeppni
hjá fuglunum. Á svona morgni hefði
karl faðir minn sagt: „Fagur dagur
prýðir veröld alla.“ Þetta sagði
hann oft, en ekki veit ég neitt meira
um uppruna þessarar fallegu setn-
ingar.
Að morgungöngunni lokinni fer
að heyrast smávegis garnagaul og
þá fer ég að hlakka til hádegisbit-
ans. Og þessa dagana er til mikils
að hlakka. Ég ætla að gæða mér á
íslenskum flatkökum og rúgbrauði
með hangikjötsáleggi. Einnig á ég
sviðasultu og harðfisk. Góðgætinu
ætla ég að skola niður með ísköld-
um Urquell-pilsner frá Tékklandi.
Okkur hefir alltaf tekist að út-
vega hangikjöt fyrir jólin þangað til
í fyrra. Mér til happs uppgötvaði ég
vefverslunina nammi.is. Þar pantaði
ég hangikjötið og fleira lostæti, sem
var pakkað í frauðplastskassa og
sent frá Keflavíkurflugvelli með
DHL-fragtflugi á mánudegi. Það er
ótrúlegt en satt, að pakkinn var
kominn við dyrnar hjá mér hér í
Georgíu um fimmleytið á miðviku-
degi. Síðan hefi ég pantað hjá
nammi.is tvisvar og nú síðast ofan-
greint hádegisgóðgæti og líka
páskaegg og risaópal.
Póstsamgöngur um heim allan
hafa verið í miklum lamasessi og að
nokkru leyti er Covid-farsóttinni
um kennt. Svo langt hefir gengið að
talað hefir verið um á Íslandi að
hætta kannski útburði bréfa. Póstur
milli Ameríku og Íslands er oft upp
undir mánuð á leiðinni. Forráðafólk
Íslandspósts ætti e.t.v. að hringja í
Sófus hjá nammi.is til að finna út
hvernig hann getur afgreitt og sent
hangikjöt til Ameríku á tveimur og
hálfum degi.
Daglegi eftirmiðdagsblundurinn
er sérstaklega kærkominn eftir ís-
lensku hádegiskræsingarnar og öl-
ið. Bóklestur og tölvupóstssend-
ingar taka svo við áður en farið er í
síðdegisgönguna. Tíminn líður of-
boðslega hratt þegar maður er orð-
inn gamall. Ekkert líkt og á tán-
ingsárunum, þegar hann ætlaði
bókstaflega aldrei að líða. Gárungi
sagði mér um daginn að mannslífið
væri eins og klósettrúlla. Þess færri
blöð sem væru eftir, þeim mun
hraðar snerist hún.
Sjónvarpsfréttir koma svo eftir
kvöldmatinn og einnig meira sjón-
varpsgláp og brátt verður tími til að
fara til kojs. Í gamla daga, áður en
sjónvarpið kom á Íslandi, sátu menn
og hlustuðu á Útvarp Reykjavík.
Þegar dagskránni lauk var spilaður
þjóðsöngurinn. Á mínu heimili mátti
aldrei slökkva á útvarpinu fyrr en
honum var lokið. Áður en ég tek á
mig náðir sest ég við tölvuna og fer
á YouTube þar sem ég vel tónband
með Andrea Bochelli og Aidu Gari-
fullina, sem heitir Ave Maria Pieta.
Þeirra dásamlegi söngur kemur í
stað guðvorslands og sendir mig svo
inn í draumheima. Kannski bakar
Erla pönnukökur í nótt.
Fagur dagur prýðir veröld alla
Eftir Þóri S.
Gröndal » Í ellinni flýgur tím-
inn. Gárungi sagði
mér um daginn að
mannslífið væri eins og
klósettrúlla. Þess færri
blöð sem væru eftir,
þeim mun hraðar sner-
ist hún.
Þórir S.
Gröndal
Höfundur er fyrrverandi fisksali og
ræðismaður í Ameríku.
floice9@aol.com
Kristján Þór Júl-
íusson sjávarútvegs-
ráðherra hefur lagt
fram frumvarp um að
kvóti verði settur á
grásleppuveiðarnar.
Heildarútgefnu afla-
magni verði skipt með
ákveðnum reglum
milli þeirra sem hafa
veiðireynslu. Frum-
varpið er nú til með-
ferðar hjá atvinnu-
veganefnd Alþingis. Þegar
umsagnir um það eru lesnar á vef
þingsins má sjá að þetta er um-
deilt mál. Hér er þó ekki ætlunin
að fara út í þá sálma heldur langar
mig til að ræða nokkur atriði sem
ég hef velt vöngum yfir. Ég fæ
ekki séð að nokkur nefni þau svo
neinu nemi í þessum umsögnum. Í
umræðum þegar ráðherra mælti
fyrir málinu í þinginu 20. janúar
síðastliðinn var heldur ekkert
minnst á þessi atriði sem ég velti
vöngum yfir hér í þessu grein-
arkorni.
Hrognkelsi er stórmerkileg fisk-
tegund sem hrygnir uppi í þar-
anum á vorin, en dvelur á öðrum
tímum árs langt úti í hafi þar sem
hún aflar fæðu í efstu lögum sjáv-
ar. Í úthafinu veiðast hrognkelsin
sem meðafli í flotvörpuveiðum
fiskiskipa sem eru að eltast við
loðnu, síld, kolmunna og makríl. Í
fyrrahaust lagði Inga Sæland,
þingmaður og formaður Flokks
fólksins, fram tvær fyrirspurnir til
sjávarútvegsráðherra. Þar bað hún
annars vegar um að fá upplýst um
uppgefinn meðafla við flotvörpu-
veiðar, og hins vegar
hringnótaveiðar ís-
lenskra uppsjávar-
veiðiskipa frá 1. jan-
úar 2018 til 30.
september 2020. Hvað
hrognkelsin varðar þá
kom fram í svari ráð-
herra að alls hefðu
verið skráð 158 tonn
af þeim veidd í flot-
vörpur. Í hringnótina
var meðafli hrogn-
kelsa á sama tímabili
aðeins 347 kíló. Þann-
ig var skráður meðafli
af grásleppu í flotvörpur á ofan-
greindu tímabili 455 sinnum meiri
en í hringnót.
Fari hrognkelsin í kvóta sem
deilt verði milli grásleppuútgerða
má ætla að spilað verði úr því
samkvæmt hugmyndafræði og
leikreglum kvótakerfisins. Hafi
uppsjávarskipin ekki aðgang að
grásleppukvótum til að fóðra upp í
meðaflann þá gætu þau lent í mikl-
um vandræðum við að stunda veið-
ar. Þannig muni stóru útgerðarfyr-
irtækin sem eiga uppsjávarskipin
þurfa að leigja til sín hrognkelsa-
kvóta frá grásleppuútgerðunum.
Annar möguleiki væri að breyt-
ingar yrðu gerðar á því frumvarpi
sem nú liggur fyrir þannig að upp-
sjávarskip fengju úthlutað grá-
sleppukvótum. Slíkt myndi eflaust
mæta andspyrnu grásleppuútgerða
sem þætti að tekið væri frá þeim
af leyfilegum heildarafla hvers árs.
Enn einn möguleiki er að útgerðir
uppsjávarveiðiskipa yrðu að kaupa
varanlegar heimildir af grá-
sleppuútgerðum sem nota mætti
þá til að mæta meðafla skipa
þeirra.
Hvernig á svo að haga eftirliti
með meðafla hrognkelsa um borð í
uppsjávarskipum? Eigendur afla-
heimilda í hrognkelsum hljóta að
gera kröfur um að allur meðafli af
grásleppu skuli skráður sam-
viskulega af hlutlausum aðilum.
Vandséð er hvernig slíkt fari fram
um borð í uppsjávarskipum nema
með eftirlitsmönnum, og þá á
kostnað þeirra útgerða sem eiga
þau skip.
Svo er það hvernig verðmyndun
yrði háttað á grásleppukvótum?
Þar má vænta að framboð og eftir-
spurn ráði för. Uppsjávarveiðarnar
á síld, kolmunna, makríl og loðnu
skila miklu aflaverðmæti. Enn og
aftur: uppsjávarskipin munu
trauðla getað stundað veiðar nema
hafa aðgang að veiðiheimildum í
hrognkelsum. Gæti myndast mark-
aður seljenda þar sem meintir eig-
endur hrognkelsa við Ísland hefðu
kverkatak á uppsjávarútgerðunum
með kröfum um himinhátt verð
fyrir grásleppukvóta?
Vera má að einhverjir hafi svör
og lausnir á reiðum höndum við
þessu öllu saman og þá væri upp-
lýsandi að sjá þau.
Vangaveltur um grásleppukvóta
Eftir Magnús Þór
Hafsteinsson » Fari hrognkelsin í
kvóta sem deilt verði
milli grásleppuútgerða
þá má ætla að spilað
verði úr því samkvæmt
hugmyndafræði og leik-
reglum kvótakerfisins.
Magnús Þór
Hafsteinsson
Höfundur er fv. alþingismaður og
ritari þingflokks Flokks fólksins.
Nú finnur
þú það sem
þú leitar að
á FINNA.is