Morgunblaðið - 29.05.2021, Síða 24

24 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. MAÍ 2021
Snjallari lausnir í
greiðslumiðlun á
Íslandi
Fjártæknilausnir Rapyd bjóða þér
upp á snjallari greiðslumiðlun.
Við bjóðum upp á fjölmargar
greiðsluleiðir og virðisaukandi
þjónustur sem henta þínum
rekstri. Við setjum þjónustu
við söluaðila í fyrsta sæti.
Vertu í sambandi
558 8000 | hallo@rapyd.net | rapyd.net/is
Einfaldari
Snjallari
Betri
Leyfðu okkur að
þjónusta þig.
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum
Bjóðum MESTA úrval
á Íslandi af smáum
og stórum vogum
29. maí 2021
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 120.27
Sterlingspund 170.41
Kanadadalur 99.49
Dönsk króna 19.728
Norsk króna 14.388
Sænsk króna 14.481
Svissn. franki 133.78
Japanskt jen 1.0996
SDR 173.71
Evra 146.7
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 182.6024
Hrávöruverð
Gull 1895.05 ($/únsa)
Ál 2359.5 ($/tonn) LME
Hráolía 68.78 ($/fatið) Brent
« Samkeppniseft-
irlitið hefur lagt
blessun sína yfir
sölu Festar á versl-
unum sínum á
Hellu og í Nóatúni í
Reykjavík til Sam-
kaupa. Salan fór
fram í viðleitni til
þess að fylgja sátt
sem Festi gerði við Samkeppniseftirlitið
30. júlí 2018. Líkt og fjallað hefur verið
um á síðum Morgunblaðsins hefur það
ekki reynst þrautalaust fyrir Festi að
losa um Kjarvalsverslun sína á Hellu,
sem var skilyrði fyrir sáttinni. Verslunin
í Nóatúni var ekki hluti af henni en úr
varð að Samkaup keyptu þá verslun
einnig, samhliða kaupunum á versl-
uninni á Hellu.
Festi fær að selja á
Hellu og í Nóatúni
BAKSVIÐ
Þóroddur Bjarnason
tobj@mbl.is
Jón Ágúst Þorsteinsson, forstjóri um-
hverfisstjórnunarfyrirtækisins
Klappa grænna lausna, segir að með
dómi hollensks dómstóls fyrr í vik-
unni, þar sem olíufyrirtækið Shell var
dæmt til minnka útblástur gróður-
húsalofttegunda um 45% fyrir árið
2035, miðað við útblásturinn 2019,
hafi almenningur og umhverfisvernd-
arsamtök fengið nýtt vopn í hendurn-
ar. „Í staðinn fyrir að standa úti á
götu og mótmæla í vanmætti hef ég
trú á að dómskerfið verði notað í
miklu ríkari mæli í framtíðinni til að
þrýsta á um aðgerðir í loftslagsmál-
um,“ segir Jón Ágúst.
Málið er kallað „Fólkið gegn Shell“
og var rekið af 17 umhverfisvernd-
arhópum og sautján þúsund almenn-
um borgurum.
Jón segir dóminn algjöran tíma-
mótaúrskurð. „Það má búast við að
svipuðum málum fjölgi mjög hratt á
komandi árum. Þetta snýr bæði að
fyrirtækjum eins og Shell sem vinna
jarðefnaeldsneyti en einnig fyrir-
tækjum sem nota slíkt eldsneyti og þá
ekki síður að stjórnvöldum og þjóð-
ríkjum sem hafa samþykkt Parísar-
samkomulagið um minnkun útblást-
urs gróðurhúsalofttegunda. Þau
munu þurfa að standa skil á þeim ár-
angri sem þau hafa lofað.“
Allan mælanleika vantar
Jón segir að heimurinn sé í dag til-
tölulega vanbúinn að svara til um
hvernig gangi að uppfylla markmið
um útblástur gróðurhúsalofttegunda.
Allan mælanleika vanti. „Það sem er
algjörlega einstakt við Ísland er að
um 400 fyrirtæki og sveitarfélög
tengjast vistkerfi Klappa þar sem
skráning umhverfismála fer fram
miðlægt í gegnum eitt kerfi sem
byggist á sautjánda heimsmarkmiði
Sameinuðu þjóðanna. Þannig getum
við auðveldlega fylgst með og áttað
okkur á hvernig gengur hjá aðilum
tengdum vistkerfinu. Þessir aðilar í
vistkerfinu hafa náð 16% samdrætti í
heildarlosun og 21% samdrætti í hlut-
falli af tekjum frá árinu 2015.“
Kostnaður mun hækka mikið
Jón segir að kostnaður fyrirtækja,
sveitarfélaga og þjóðríkja við kaup á
losunarheimildum muni hækka mikið
næstu tíu árin. Því sé það allra hagur
að ná tökum á útblæstrinum og draga
verulega úr honum. „Við erum komin
á krítískan punkt varðandi loftslag-
ið.“
Þó að 400 fyrirtæki séu komin inn í
kerfi Klappa og skrái þar umhverfis-
mál starfseminnar er enn langt í land
að sögn Jóns. „Við þurfum að ná 60-
70% fyrirtækja, sveitarfélaga og rík-
isstofnana inn í kerfið til að sjá með
gögnum hvernig Íslandi gengur sem
heild á hverjum tíma.“
Jón segir að Klappir séu byrjaðar
að breiða tækni sína út til nágranna-
landanna. Byrjað sé að byggja upp
vistkerfi í Danmörku sambærilegt því
sem byggt hefur verið upp á Íslandi.
Nú þegar eru þekkt dönsk stórfyr-
irtæki komin í viðskipti og unnið er að
tengingu kerfa Klappa við innviði í
landinu, eins og sorphirðu-, eldsneyt-
is-, hitaveitu- og rafmagnsfyrirtæki.
„Ísland hefur ákveðið leitogahlutverk
í umhverfisstjórnuninni. Okkar
árangur við að byggja upp vistkerfi í
samstarfi fyrirtækja, sveitarfélaga og
ríkis er til eftirbreytni og við getum
miðlað því til annarra þjóða. Á eftir
Danmörku munum við halda innreið
okkar inn á hin norrænu löndin.“
Jón segir að Ísland geti skapað
fjölda starfa í kringum þennan iðnað.
50% möguleikar
Um stöðuna í loftslagsmálum
heimsins segir Jón að staða koldíoxíðs
í andrúmsloftinu á heimsvísu sé í dag
412 pbm en var árið 1988 350 pbm.
„Ef þessi tala fer í 450 þá eigum við
50% möguleika á að stoppa hlýnun
jarðar í tveimur gráðum, eins og
markmið Parísarsamkomulagsins
segir til um. Það er þó talið að kostn-
aðurinn vegna loftslagsbreytinga
verði svo mikill að við munum eiga
erfitt með að stoppa á þeim tíma-
punkti. Þess má geta að ef gildið fer í
700 verður ólíft á jörðinni. Ástandið
er nú þegar orðið mjög alvarlegt því
það er ekkert farið að draga úr losun
gróðurhúsalofttegunda og loftslags-
breytingar eru farnar að valda breyt-
ingum á hafinu og veðurfari al-
mennt.“
Jón segir að hver og einn verði að
horfa í eigin barm og skoða sína los-
un. Neysla einstaklinga sé það sem á
endanum stýri árangrinum í mála-
flokknum.
Um losun Íslands segir Jón að
landið losi mjög mikið miðað við
höfðatölu. Mikið verk sé fram undan í
skógrækt, landgræðslu og endur-
heimt votlendis eigi að nást kolefn-
ishlutleysi hér á landi árið 2040 eins
og stefnt sé að.
Átak í skógrækt
Hann segir að losun gróðurhúsa-
lofttegunda frá Íslandi sé tæplega 14
mtCO2ígildi en þar af er losun frá
landi um 9 mtCO2ígildi og önnur los-
un um 5 mt CO2ígildi. Til að ná kol-
efnishlutleysi 2040 þurfi stórfellt átak
á komandi árum bæði í landbótum,
bindingu og samdrætti í losun gróð-
urhúsalofttegunda. Engan tíma megi
missa í þeim efnum og fara þurfi í
stórfellt skógræktarátak til að mark-
miðið náist. „Skógræktaráætlun gerir
ráð fyrir 500 þúsund tonna bindingu
fyrir árið 2040 en í raun þurfum við að
tífalda það magn þannig að bindingin
verði fimm milljónir tonna árið 2040.
Gróðursetja þarf þessi tré fyrir árið
2025 því það tekur fimmtán ár fyrir
trén að ná að binda almennilega
koltvísýring. Það þarf að fjárfesta í
skógrækt fyrir tíu milljarða króna
fyrir 2025 ef þetta á að nást.“
Fengu nýtt vopn í hendurnar
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Tré Tífalda þarf skógrækt í landinu ef markmið um kolefnishlutleysi landsins árið 2040 á að nást.
Loftslag
» Ísland þarf að fjárfesta í
skógrækt fyrir tíu milljarða.
» Neysla einstaklinga er það
sem á endanum stýrir árangri í
málaflokknum.
» Ef pbm-gildið fer í 700 verð-
ur ólíft á jörðinni.
» Notendum í kerfum Klappa
fjölgaði um 72% á síðasta ári.
» Ísland á að verða kolefn-
ishlutlaust árið 2040.
- Tímamótadómur í máli Shell - Svipuðum málum mun fjölga hratt á næstunni - Heimurinn vanbú-
inn - Útrás til Danmerkur - Ísland losar mjög mikið af gróðurhúsalofttegundum miðað við höfðatölu