Morgunblaðið - 04.06.2021, Qupperneq 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. JÚNÍ 2021
Aðalfundur Samtaka sparifjáreigenda
verður haldinn föstudaginn 11. júní 2021, kl. 17
í Hljóðbergi í Hannesarholti, Grundarstíg 10
(gengið inn frá Skálholtsstíg).
Dagskrá
Venjuleg aðalfundarstörf samkvæmt
7. gr. samþykkta félagsins.
Réttur til fundarsetu er bundinn við félagsmenn.
Stjórn Samtaka sparifjáreigenda
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
Laxveiðitímabilið er að hefjast og
víða verið að undirbúa veiðihús fyrir
komu veiðimanna. Í veiðihúsinu
glæsilega við Laxá í Kjós hefur ekki
bara verið smíðað og málað því í
vikunni var verið að setja þar upp
sýningu á verkum þriggja kunnra
myndlistarmanna, Björns Roth,
Jóns Óskars og Kristjáns Stein-
gríms Jónssonar. Verkin munu án
efa lyfta anda veiðimanna í sumar
en áður en að því kemur verður sýn-
ingin opin almenningi með opnun
seinnipartinn í dag, kl. 17 til 19.
Léttfetar á bökkum Laxár í Kjós
nefnist sýningin og sem sýningar-
stjóra fengu listamennirnir meist-
arakokkinn Sigga Hall sem mun í
sumar galdra fram fjölbreytilega
rétti fyrir þá sem veiða í Laxá og
dvelja í húsinu.
Þegar listamennirnir gera hlé á
uppsetningu verkanna segir Jón
Óskar heiti sýningarinnar vísa í bók
sem hann hélt upp á sem drengur,
Með Léttfeta á bökkum Mississippi-
móðu. Nema þarna í Kjósinni hefur
hin bjarta Laxá tekið við hlutverki
stórfljótsins. Björn Roth er for-
sprakkinn að sýningunni en hann er
líka reyndur veiðimaður og hefur
bæði verið við leiðsögn og veitt í
Kjósinni. Félagar hans eru einnig
áhugasamir veiðimenn.
„Veiðimenn eiga allt gott skilið
hér við ána, líka góða myndlist,“
segir Björn. „Við erum allir áhuga-
samir um veiði, og margir list-
armenn veiða. Mér þætti áhugavert
að sjá veiðifélög víðar setja upp góð-
ar sýningar í veiðihúsum í stað þess
að hafa oft upplitaðar ljósmyndir á
veggjunum. Það myndi auka gæði
dvalarinnar fyrir veiðimenn.“
Kristján og Jón Óskar segjast
njóta þess að veiða þótt það sé
kannski ekki sama ástríðan og hjá
Birni. „Ég er í raun goðsögn í veiði-
heiminum – hef farið sjö sinnum í
Laxá í Aðaldal en aldrei landað þar
fiski,“ segir Jón Óskar og glottir.
Kristján bætir við að hann hafi einu
sinni ætlað að veiða silung í Aðaldal
en lenti í villum vegna þoku, fann
því aldrei ána. En þeir hlakka til að
veiða í fyrsta skipti í Kjósinni í sum-
ar.
Sýningarstjórinn Siggi Hall segir
að þegar heitið á sýninguna hafi
verið valið hafi mikill „Léttfetafíl-
ingur“ komið í hópinn. Listamenn-
irnir séu léttir í lund og verkin afar
skemmtileg. „Og samanlagt erum
við Léttfetar hátt í hálft tonn,“ skýt-
ur Jón Óskar inn í og þeir skella
upp úr.
„Þessi sýning er mjög góður liður
í að opna húsið betur fyrir sveit-
ungum og nærumhverfinu,“ segir
Haraldur Eiríksson, nýr leigutaki
Laxár í Kjós, en hann hefur starfað
við ána í fjölmörg ár. Hann hefur
staðið fyrir talsverðum breytingum
á húsinu fyrir sumarið og segir tíma
hafa verið kominn á það. „Húsið var
byggt 2006 og það þurfti að taka til
hendinni. Við höfum dundað í því í
faraldrinum,“ segir hann. Og honum
þótti veiðihúsið vera góður vett-
vangur fyrir sýningu þessara lands-
liðsmanna í myndlist. „Þetta hús er
sameign fólksins í dalnum og tilvalið
fyrir svona viðburði. Fyrir utan
veiðitímann er þetta allt of gott og
vel staðsett hús til að vera lokað.“
Eftir opnunina verður sýningin
einnig opin eftir hádegi á morgun,
laugardag. Haraldur segir að þeir
Siggi Hall verði á staðnum næstu
daga, til 13. júní, og eru gestir vel-
komnir að skoða. 15. júní koma síð-
an fyrstu veiðimenn í hús – og fá að
njóta myndlistarinnar. „Þetta er
stórt hús og vítt til veggja og við
sjáum nú vel hvað verkin koma með
góðan anda í húsið,“ segir Haraldur.
Morgunblaðið/Einar Falur
Léttfetar Sýningarstjórinn og meistarakokkurinn Siggi Hall, myndlistarmennirnir Björn Roth , Kristján Stein-
grímur og Jón Óskar, og staðarhaldarinn við Laxá í Kjós, Haraldur Eiríksson. Allir með verk af sýningunni.
Léttfetar með sýningu
í veiðihúsinu í Kjósinni
- Björn Roth, Kristján Steingrímur og Jón Óskar sýna
Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
Mataræði Íslendinga er enn nokkuð
fjarri opinberum viðmiðum um
heilsusamlegt mataræði. Orku-
drykkjaneysla hefur margfaldast í
yngsta aldurshópnum frá því fyrir
áratug. Þetta kemur fram í frum-
niðurstöðum landskönnunar á matar-
æði Íslendinga 2019 til 2021 en könn-
unin stendur enn yfir og eiga
lokaniðurstöður að liggja fyrir í
haust.
Þetta er í fjórða sinn á 30 árum sem
mataræði landsmanna er kannað á
svo ítarlegan hátt. Embætti land-
læknis stendur fyrir þessari lands-
könnun í samstarfi við Rannsókna-
stofu í næringarfræði við Háskóla
Íslands. Ragnhildur Guðmannsdóttir
gerði grein fyrir þessum fyrstu niður-
stöðum í erindi á málstofu á líf- og
heilbrigðisvísindaráðstefnu Háskóla
Íslands í gær. Hún sagði að lands-
kannanirnar gæfu góða mynd af mat-
aræði þjóðarinnar og væru nauðsyn-
legar til að fylgjast með stöðu og
breytingum á fæðuvali og inntöku
næringarefna. Frumniðurstöðurnar
benda til þess að grænmetis- og
ávaxtaneysla landsmanna standi í
stað frá síðustu landskönnun sem
gerð var 2010-2011. Enn er neysla
grænmetis og ávaxta töluvert langt
fyrir neðan ráðleggingar landlæknis
um lágmarksneyslu fullorðinna á dag.
Heildarkjötneysla landsmanna er
samkvæmt þessum niðurstöðum að
meðaltali um 120 grömm á dag en var
130 grömm á dag í könnuninni sem
gerð var fyrir tíu árum. „Heildar-
kjötneysla hefur heldur minnkað en
það er spurning hvort um marktækan
mun er að ræða,“ sagði Ragnhildur.
Fram kemur að neysla á rauðu kjöti
er nú að meðaltali 84 grömm á dag í
samanburði við 100 grömm á dag fyr-
ir tíu árum. Enn er neysla á rauðu
kjöti nokkru meiri en Embætti land-
læknis hefur ráðlagt og byggt á rann-
sóknum um áhrif neyslu á rauðu kjöti
á heilsu.
Frumniðurstöður benda einnig til
þess að orkudrykkjaneysla sé að
meðaltali 37 millilítrar á dag en til
samanburðar var orkudrykkjaneysla
að meðaltali fjórir millilítrar á dag
2010-2011. Yngsti fjórðungur þátt-
takenda, á aldrinum 18 til 36 ára,
neytir að meðaltali 43 millilítra af
orkudrykkjum á dag. Til samanburð-
ar var neysla þessa aldurshóps fimm
millilítrar á dag fyrir tíu árum.
Ragnhildur bendir á að margir
drekki ekki orkudrykki svo meðaltal-
ið sé ekki besti mælikvarðinn en hún
benti í því samhengi á að allra yngsti
aldurshópur þeirra sem drekka orku-
drykki neytir að meðaltali 307 milli-
lítra á dag.
Einnig var kannað hversu margir
taka inn D-vítamín sem fæðubót og
kom í ljós að 62% taka reglulega lýsi,
lýsisperlur eða D-vítamíntöflur en
38% segjast ekki gera það.
Stóraukin neysla orkudrykkja
- Grænmetis- og ávaxtaneysla landsmanna stendur í stað frá því fyrir áratug - Er enn nokkuð fjarri
viðmiðum samkvæmt frumniðurstöðum úr landskönnun á mataræði Íslendinga 2019 til 2021
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Grænmeti Neysla landsmanna á ávöxtum og grænmeti hefur staðið í stað.
Hingað til hefur engin ákvörðun um
almenna bólusetningu unglinga og
barna hér á landi verið tekin en í gær
var tilkynnt að börnum á aldrinum
12-16 ára með undirliggjandi sjúk-
dóma yrði boðin
bólusetning gegn
kórónuveirunni.
Ingileif Jóns-
dóttir, prófessor í
ónæmisfræði, tel-
ur að verulegur
ávinningur geti
hlotist af bólu-
setningu barna,
að því gefnu að
rannsóknir sýni
að bóluefni séu
örugg og veiti börnum vernd. Ingileif
hvetur stjórnvöld til þess að velta því
alvarlega fyrir sér að ráðast í bólu-
setningu barna og ungmenna.
Bóluefni Pfizer hefur verið sam-
þykkt til notkunar fyrir 12-15 ára
börn í Bandaríkjunum og hjá Lyfja-
stofnun Evrópu. Ónæmissvörunin
hjá þessum hópi virtist í rannsóknum
vera jafngóð eða betri en hjá ungum
fullorðnum. Verndin var 100% en úr-
takið í rannsókninni var þó fremur
lítið. Engar áhyggjuvaldandi auka-
verkanir komu fram í rannsókninni.
Meiri hætta á ferðum fyrir börn
Hún segir tvær ástæður fyrir því
að bólusetning unglinga og barna
gæti verið vænlegur kostur.
„Í fyrsta lagi eru sumir af þessum
nýju stofnum eða afbrigðum, eins og
breska afbrigðið, suðurafríska af-
brigðið, brasilíska afbrigðið og þetta
indverska, meira smitandi en upp-
runalegi stofninn og smita börn frek-
ar en upphaflegi stofninn. Það er
meira um að yngra fólk veikist alvar-
lega og því er meiri hætta á ferðum
fyrir börn en var þegar upprunalegi
stofninn grasseraði,“ segir Ingileif
og heldur áfram:
„Hitt er að þeim mun fleiri sem
eru varðir, þeim mun auðveldara er
að ná hjarðónæmi. Ef við erum með
börn og unglinga sem hitta marga og
hreyfast mikið, þá geta þau dreift
veirunni. Þó að þau smiti minna og
veikist síður getur staðan breyst ef
við förum að fá þessi nýju afbrigði.
Þeim mun færri sem geta smitast,
þeim mun fljótari verðum við að ná
hjarðónæmi.“ ragnhildur@mbl.is
Telur bólusetningu
barna æskilega
- Gæti hjálpað til við hjarðónæmið
Ingileif
Jónsdóttir