Skólablaðið - 01.04.1976, Blaðsíða 4

VAKUAVIDI V1TUV4D
Þessi grein er skrifuð úti í morgunsólinni óeiginlegri, þegar
draumar næturinnar öðlast raunverulegri blæ, útlínur þeirra styrkjast og
verða til sem grindur. Greinin er framhald annarrar greinar, sem þegar
hefur birst og heitir "Skólafélag". 1 henni ræddi ég um Skólafélag M.R.
Sagði ég þar, að félagið væri þess ekki megnugt, að stjórna lifandi og
auðugu skólalifi hér. Ennfremur minntist ég á afskipti skólayfirvalda
og^þau áhrif, sem stafaði þaðan. Eg taldi sameiningu Framtíðarinnar og
Skólafélagsins nauðsynlegt skref. I lok greinarinnar reifaði ég lauslega
hugmyndir, sem ég tel að gætu blásið lífi i nær dauðan eld. Þessar hug-
myndir eru langt frá því að vera original eða hugsaðar af mér fyrstum
manna. Þær hafa verið við lýði í mörg ár. M.R. er það einangrað fyrir-
bæri, að þangað berast hugmyndir ekki fyrr en þær þykja úreltar annars
staðar. Þvi ber e.t.v. að umgangast þær með tilliti til þess, að þær séu
farnar að hröma. Markmiðið er það, að þiða frosinn búk. Ég tel, að best
se að gera það, með því hugarfari að framkvæma eitthvað ákveðið , með
sem minnstu þrasi og málalengingum, þvi þannig hafa allar hugmyndir verið
drepnar i dróma, þ.e.a.s. fólk hefur fengið leiða á þeim. Eg hygg, að
næsta vetur beri nemendum að einbeita sér að því, að "breyta". Til þess
að þetta taki sem minnstan tíma, ættu forvígismenn nemenda að skipuleggja
almenna þátttöku í mótun nýs félagslífskerfis með fundahaldi og aktívu
skólablaðið. Embættismenn nemenda t.d. forseti Listafélagsins og annar
fulltrúa nemenda í skólastjórn hafa sýnt málinu áhuga og bendi ég mönnum
1 þvi sambandi a Kosningablaðið '76, burtséð frá raungildi þess sem
heimildar.
Er menn höfðu lesið greinina hófust mikil andvörp og vanlíðan
jókst. Komu sumir að máli við mig og töldu vonlítið, að þessar aðgerð-
ir myndu heppnast og höfðu reynslu annarra skóla fyrir því. Svo kyn-
lega vildi til, að flestir þessara svartsýnu manna eru leiðarljós og
)iornsteinar myrkasta afturhaldsins í M.R. Vísa ég í því sambandi til
greinar Skafta Harðarsonar, sem birtist i 4.tbl. Skólablaðsins,"Um
lög Skólafélagsins", sem hugsuð var sem eins konar svar við minni
grein. Þar á í stuttu máli að kveða niður tilraunir til nýbreytni, án
þess einu sinni, að fólk fái tóm til þess að hugsa, án þess, að menn
fái að koma fram hugmyndum. Það er synd og skömm að núna fyrst birt-
ist mönnum þau mistök, sem gerð voru í fyrra, þegar þessi maður var
kosinn inspector. Látum vera sjálfsalamálið, en þegar yfirmaður félags*-
lífsins hefur snúist á sveif me'ð f jandmönnum þess og ræðst gegn um-
bótum, þá hefur tilveran fengið annarlegan blæ. -- Ekki er um auðugan
garð að gresja í greln fyrrv. Inspectors, þegar sneitt er hjá útúr-
snúningi og aðdróttunum. Hann birtir þar sínar hugsjónir varðandi
félagslíf, sem í stuttu máli eru þær, að viðhalda núverandi formi
stjórnunar og starfsemi. Lög félagsins tryggja "lágmarksstarfsemi" og
ekki meira. Því þarf að breyta og það verður ekki gert meðan embættis-
menn eru sömu dauðyflin og Skafti. Hann er nú blessunarlega horfinn
sjónum vorum og getur sagt:"Einu sinni var ég inspector scholae."
Skafti segir í grein sinni, að varast beri að stökkva út í breyt-
ingar, sem kunni að hafa slæmar afleiðingar. Ég tala ekki um eiginleg-
ar breytingar, enda vart miklu að breyta, öðru en þvi sem viðvíkur
formsatriðum. Skafti gefur í skyn, að hér sé um stórbyltingu að ræða,
sem steypi af stóli þrælútspekúleruðu kerfi. I staðinn komi eymd og
vesöld. Finnst mér fyrrv. insp. gera of mikið grýlubragð af hugmynd-
inni og jafni henni við pólitiskar þjóðfélagssviptingar. Þannig hefur
hann eflaust "hrætt" margan "bibliudrenginn". Eg lít á breytinguna
sem endurnýjun, gamall og fúinn girðingarstaur sé fjarlægður en nýr
og sterkur settur í staðinn. Valdastóli hrörnaðrar hugmyndafmði sé
lyft og hún látin siga úr en ný mótuð til þess að taka við. Skólafél-
agið líkist tóftum: til þess að byggja nýtt hús á sama stað verður að
ryðja tóftunum burtu.
Eg hef átt-viðræður við fólk og innt eftir áliti á æskilegu
stjórnkerfi. Komu fram bjartsýn viðhorf á gildi miðstjórnarvalds, líkt
því sem er»,i M.T. Þar væru aðilar að: formenn bekkjaráða, ritstjóri
Skólablaðsins, forseti Listafélagsins, formaður^Herranætur og e.t.v.
fleiri embættismenn. Einnig væri mögulegt að kjósa sérstaklega í mið-
stjórn. I höndum hennar yrði fjármála- og^framkvæmdarvald. Skafti
Harðarson er á móti þessu vegna þess að þá væri fé dreift eftir mati
stjómenda, alveg eins og nú er gert...'. Hann segir lika að þa muni
klikustarfsemi grassera, alveg eins og fyrr....'?.' Klikustarfsemi er
afleiðing minnimáttarkenndar, óþroskaðra hvata, tilfinningalifs,a
lágu stigi, óeðlis og lágs félagsþroska hjá einstökum mönnum. Hun er
ekki bein afleiðing af starfsháttum.
En hvaða bót er að slíkri stjórnun? Með miðstjórn væri komin ^
meiri alvara í kerfið hér. Þá hefðu nemendur beinni afskipti af stjorn-
un gegnum bekkjaráðsmenn. Inspector, scriba og quaestor hyrfu brott af
sjónarsviðinu eftir langan og strangan dag i brúðuleikhúsinu. Þa. væru
ekki lengur ósýnilegir stjórnendur, sem nemendur hefðu minnimáttar-
kennd gagnvart, líkt og nú er. Þá værl ekki lengur sjónarspil á vegum
Skólafélagsins, briljantín- og Hollívúddþefur á göngunum eftir að^
stjórnarmeðlimur hefði strunsað þar um, svo gustaði út og suður ur
hári og errnum. Fólkið væri ekki vegna Skólafélagsins , heldur felagið
vegna fólksins. Tilgerð, yfirborðsmennska og einfeldni, sem Skolafel-
agið býður upp á með fáránlegum skilgreiningum á starfssvlði einstakra
embætta hér, viki fyrir heilbrigðri og þroskaðri vitund, dýpt og
fegurð mannlegra hvata.
Starfshópur hefur það markmið, að efla virkni dauðra punkta, sem
eru allt of margir í núverandi félagslifi. Virkni þessara punkta felst
i gróðursetningu eða endurvakningu hugmynda, fruma i heilanum, sem
smita út frá sér og koma af stað starfsemi á þeim svæðum. Ef litið er
á málið í viðara samhengi sést, að virknin kemur að gagni þegar út i
þjóðfélagið er komið þ.e.a.s. hin félagslega og andlega virkni. Þá má
likja þegnunum við rafhlöður í útvarpstæki. I hinni þröngu einstakl-
ingshyggju Skafta Harðarsonar er þetta ákveðin "hugsjón" (?). Til
dæmis má benda á leiðara hans i (smá)Borgaranum, þar sem hann reynir
að klina frösum frá George Orwell og lærimeistaranum mikla John Stuart
Mill inn í borgaralegt samfélag, vitandi það, að þeir eru draumsýn
borgarastéttarinnar, sem aldrei mun rætast.
Starfshópamir eru í fjármálalegum tengslum við miðstjórnina.
Stjórnun hópanna sjálfra lýtur öðrum böndum. I þessu sambandi mætti
skera niður fjölda kosinna manna hér, þvi núverandi kerfi býður upp
á mötun: Skólablaðið, bókmenntadeild og Llstafélagið almennt, Plötu-
safnsnefnd o.s.frv. Þá láta nemendur kosnum fulltrúum eftir áð sinna
félagslífinu. Með því að fastsetja starfshópakerfi yrði varpað
ljósi á tilgang og aðferðir félagslifs. Það þarf að leysa einhverjar
hömlur héma, útrýma þessari loðúlpumenningu, sem er, sálfræðilega,
i ætt við þá tilhneigingu rússneskra bænda á tímum Péturs hins blauta
og mikla, að láta sér vaxa skegg ofan á bringu. Menn eru alltaf í
feluleik. Ríkt er meðal borgaranna, að loka sig inni í steypuhnöllum
og lifa í myrkri. A sama hátt gera nemendnr allt hér að híbýlum
sínum, til þess að geta falist. Þeir virðast vera hræddir við að
hafa hvatir eða standa út úr. -- Það þarf að breyta öllu samtímis.
Það er góð tilraun, að koma fram með áþreifanlegar aðgerðir og sýna
ótvírætt , að hugur fylgi máli.
Ég ætla að víkja lítlllega að þeim þáttum, sem misfarist hafa.
Ljósmyndaklúbbur er dautt fyrirbæri (ég legg til grundvallar
umræðu minni, að sameining Skólafél. og Framtiðarinnar eigi sér stað).
Ekki liggur fyrir skilgreining á hlutverki eða starfssviði hans.
Undarlegir menn með stór gleraugu læðast í aðsetur hans og sinna störf-
um sinum i laumi. Alls kyns kukl og undirferli á sér stað í "kompunni".
Klúbburinn ætti að kveikja ljós í myrkvaðri vitund meðlimanna og halda
fundi, taka fyrir viðfangsefni, fara í 1jósmyndunarferðir. Heilmargir
nemendur hér eiga rámdýrar myndavélar, sem þeir kunna ekkert að fara
með. Markmiðið þarna væri að öðlast reynslu og læra af öðrum.
Hvers vegna er Plötusafnsnefnd óvirk? Vegna þess að hún þreifar
sig áfram í myrkrinu í hræsnisfullri hógværð. Hún beitir sér ékki fyrir
þvl, að opna frá hinum raunverulegu uppsþrettum tóna og árangurs.
Hún höfðar ekki til alls þess aragrúa af áhugamönnum um tónlist, sem
fyrirfinnst í skólanum. Hún er hiædd við að storka við menningarhræsn-
inni. Viðar. Karlsson svaraði mjög-skemmtiiega í.. Kosningabla. ðinu '76,
þegar hann var spurður um tengsl Plötusafnsnefndar við "menningar-
standardinn":"Sg held að menning í M.R. sé ekki öll þar sem hún er séð.
Menningarsnobb er rikt i blóði M.R.-inga og því eru þeir ansi margir,
sem fyrirlita Plö.tusafnsnefnd og viðfangsefni hennar, þótt þeir séu
kannski ekki þroskaðri en hver annar plötufrík." Ætti Plötusafnsnefnd
ekki að storka dálitið við hræsninni? Ég tel að andlegu ástandi nem-
enda sé ekki hætt með starfsemi nefndarinnar. Mórall hvers einstaklings
tekur klppi upp eða niður, sitt á hvað.
Það er hlutverk Plötusafnsnefndar að koma af stað almennara
starfi. Ég tel að snakkkvöld gætu leyst ýmsan vanda. Þar geta menn
komið á framfæri fróðleik, hugmyndum, skoðunum og aflað sjálfum sér^
upplýsinga. Kynningar gætu verlð i formi umræðna og umfjöllunar, plötu-
spilari úti í horni , lágt stilltir hátalarar. Gamla aðferðin, þar^sem
kynnirinn öskrar yfir hálftóman sal einhver hrósyrði eða nöfn, er úrelt.
Þótt plötusöfnun sé litin sem tómstundaiðja, er hún örugglega verð
meiri ræktar en nú er.
Nemendur eiga að geta gengið i starfshóp um Skólablaðið. Þa
tilkynnir ritstjóri útgáfu næsta tölhblaðs, auglýsir fund, auglysir
dagsebningu, þegar efnissöfnun lýkur, hvenær blaðið fer í prentun
o.s.frv. A fundl starfshóps setur ritstjóri fram schema um næsta blað
og viðstaddir gera athugasemdir eða koma með hugmyndir. Síðan geta
geta menn gengið frjálst að vinnunni, sem er skipulögð af ritstjora.
Blaðið gæti legið frammi, t.d. í pi-stofunni og þar ynnu menn eins og
þá lysti. Önnur hugmynd er sú, að undirbúa prógram og fara með það i
Selið ásamt verktökunum og vinna þar yfir helgi að hluta úr blaði.^
Þannig kynntist fólk betur og fyndi- meiri dýpt i starfinu, melri ro og
menn legðu sig meira fram.