Skólablaðið - 01.04.1976, Blaðsíða 8

„EG STILA ÞESSAR LINUR TIL ÞIN
I siðasta skólablaði birtist langt og fróð-
legt viðtal við Vilmund Gylfason. Eins og vana-
lega eru skoðanir hans umdeildar. Að afloknum
lestri gat ég ekki setið á mér að taka mér penna
í hönd. Ég ætla ekki að tæta neitt í mig af því,
sem ágætur kennari minn lét eftir sér hafa, enda
kannski ekki maður til þess. En það er alltaf
gaman og nauðsyn að gagnrýna skoðanir annarra og
er það tilgangur þessa pistils. Ég mun taka
fyrir ákveðna hluta úr svörum Vilmundar og
fjalla eilítið um hvern fyrir sig.
Ég vil byrja á stuttri tilvitnun:
Vilmundur:Og það, sem mér hefur svolítið þótt
einkenna hugmyndafræðinga af þessu tagi, að
þeir eru að bögglast við að þýða texta, venju
lega mjög illa, yfir á móðurmálið, þetta ein-
kennir nú mjög mikið af þessum ung-marxistum.
Textar af þessu tagi, þeir bæði eiga ekki við
héma, þeir eiga ekki við nema i þröngum
skólahringjum, þeir eiga ekki við um útgerð-
arpláss, um raunverulegar slagæðar þessa þjóð
félags.
Eins og þú véist er hlutverk marxista að
miklu leyti fólgið 1 því, að koma fræðikenning-
unni til almennings. Þetta gera þeir með því, að
þýða helstu rit marxismans. Þú segir flest af
þvi illa þýtt og að það eigi bara við skólafólk,
en gangi alls ekki i almenning. Þvert á móti tel
ég að kommúnistar i Reykjavík hafi Xyft grettis-
taki í þessu tilliti ef skoðað er í gegnum mál-
gögn þeirra. Þar reyna þeir á einfaldan og
lipran hátt að skoða og skilgreina marxismann.
Samkvæmt auknum lesendafjölda Neista, málgagns
Pylkingarinnar, tel ég að kenningin sé að ganga i
almenning, þótt ekki séu þess bein merkjanleg
dæmi, enn sem komið er. En það kemst þótt hægt
fari. Það sem þú segir hér að ofan, um að kenning
in eigi ekki við í útgerðarplássunum, er sett
fram órökstutt. Það hefur ekki verið reynt að
marki, að reka kommúnistasamtök á landsbyggðinni
og þar af leiðir, að ekki er hægt að segja um,
hvort það fólk sé móttækilegt fyrir fræðikenning-
unni fyrr en hún hefur verið kynnt meðal þess.
FELAGSRYNI.
Við skuium snúa okkur að öðru.
Vilmundur: Félagsrýni er nú einn af’þessu held-
ur geldu frösum, sem ég hef ekki mikla trú á.
Farðu og talaðu við einhverja geldmarxista, en
lattu mig i friði með það.
Fyrr í þessu viðtali minntist þú á útgerðar-
plássin. Þar búa hamingjusamir þrælar þessa lands
vinnandi frá klukkan átta til ellefu, dag hvern,
allan ársins hring. Vlð vitum að hið efnahags-
lega umhverfi myndar skoðanir þeirra. Þú dregur
þá ályktun, að þar eigi marxisminn ekki við.
Er það ekki félagsrýni (þjóðfélagsskoðun), þótt
ekki hafi verið rýnt vel? Er það ekki félags-
rýni, að ihuga siðferðislegt ástand evrópuþjóða
í samhengi við orsakir heimsstyrjaldarinnar
fyrri? Væri þá ekki tilvalið að skoða samfélag
útgerðarplássanna, líf fólksins, og draga síðan
sínar ályktanir, i stað þess kannski, að rann-
saka bara sögu útgerðarmannanna og draga siðan
hæpnar ályktanir? Efalaust hefur þú beitt félags
rýninni, enda ber þess merki í kennslu þinni.
En hver er þá ástæða þessarar yrirlýsingar?
Félagsrýnin er ekki eins geld og ekki eins
marxisk og þú vilt vera láta.
EDITOR
DICIT
nVORIÐ ER KOMIÐ..."
Haraldur Johannessen.

VILMUNDUR
MINN...R
LOFTKENND VINNUBRÖGD ?
Nú komum við að skemmtilegum hluta. Þú segir
um Þjóðviljann:
Það er aimennt hjalað um, að það séu skatt-
svik í þjóðfélaginu. Það er ekki sagt hverjir
það séu, sem svlkja undan skatti. Það er ekki
sagt hvernig.
Þetta kallar þú loftkennd vinnubrögð. Mér er
ómögulegt að samþykkja það. Dæmið, sem þú tókst
er högg, sem geigar. Fyrir nokkrum árum (ég man
ekki nákvæmlega hvaða ár) þegar skattskrá Reykja
víkur kom út, flettu blaðamenn Þjóðviljans henni
í gegn og tóku fyrir þá menn, sem þeim þótti
borga of lága skatta. Þeir sýndu eignir þeirra,
hvenær og hverhig þeir eign'uðust þær. Þetta er
það eina, sem hægt hefur verið að gera, benda á
það, sem gruggugt er og allir dómar um hvort hér
eða þar sé svikið undan skatti verða sleggjudóm-
ar. Skattaskýrslur liggja ekki á glámbekk og
skattyfirvöld eru þau einu, sem eltthvað geta
gert ug eitthvað sannað. Allt annað verður fum og
fjaðrafok.
Það sama gildir um siðleysi kunningsskaparins
Þar er lítið hægt að fullyrða. Ég vil í þessu
sambandi benda á viðtal þitt i sjónvarpi við
Sólnes í Kröflu. Það eina, sem þú gast gert var
að spyrja kurteislegra spurninga innan viss
ramma. Áhorfendum var skilið eftir, að draga sín-
ar ályktanir. Ríkisins er að ganga úr skugga um
málið. Þú ert vindur, sem feykir upp ryki, Þú
veitii? aðhald með skrifum þinum, en þú verður
aldrei dómari. Látum svo gott heita.
UM DAGBLÖDIN.
Þú segir um Morgunblaðið:
___það sem þar er skrifað um menningarmál er
umdeilanlegt, en oft á háu stigi og þeir hafa
marga viíðingarverða greinarhöfunda. Morgun-
blaðið byggir vald sitt á því, að það er nauð
synlegt þjónustugagn á hverju heimili, bara
bíóin, dagbókin og slíkir hlutir......að svona
stórt dagblað skuli funkera aðallega sem til-
kynningamiðill...
Síðan gefur þú í skyn, að einhver önnur lög-
mál gildi um hina "frjálsu og óháðu" fjölmiðla,
Dagblaðið og Vísi. Öðru nær, það eru þjónustu-
gögnin og þau skrifa ekki einu sinni nema að
litlu leyti um menningarmál. Að gamni mínu gerði
ég úttekt á því einn daginn, hversu stór hluti
dagblaðanna væru auglýsingar. Þar kom eftirfar-
andi í Xjós.
Alþýðublaðið: 22,5$ auglýs. af 16 áíðum.
Tíminn: 23,7% auglýs. af 16 siðum.
Morgunblaðið: auglýs. af 32 síðum.
Þjóðviljinn: 16,8$ auglýs. af 16 siðum.
Vísir: 40,8$ auglýs. af 24 síðum.
Daglbaðið: 46,2$ auglýs. af 24 siðum.
Að meðaltali er efnismagn hinna frjálsu 43,5$
auglýs., en aðeins 25,7$ af flokksklafablöðunum.
MDrgunblaðið kemur út líkt og Visir, prósentu-
lega séð. En á þeim er þó grundvallarmismunur.
Morgunblaðið hefur oft verið kallað Le Monde Is-
lands og mætti þá segja, að Vísir væri svona ein-
hverskonar Franoe Soir Reykjavikur. Taka verður
fram, að tölur þær, sem eru hér að ofan, eru að
sjálfsögðu engar lokatölur og efalaust ekki al-
hlítar, en þær gefa þó ákveðna mynd af^því sem
ég er að tala um. Án þess að ætla að móðga nokk-
urn þá álit ég, að Visir og Dagblaðið séu keypt
á föstudögum vegna föstudagsgreinanna, sem eru
einkar fróðlegar. Aðra daga vikunnar er það
vegna auglýsinganna og teiknimyndasagnanna, sem
spanna heila lo dálka og vel það á laugardögum.
Ég áljt, að hinar daglegu "frjálsu og^óháðu
greinar séu ekki það aðdráttarafl, sem þ.ú segir,
heldur eru þær oftast kallaðar æsingagreinar og
þar af leiðandi vekja þær forvitni.
Seinna í viðtalinu segir þú: Flokksklafablöðin
eru sökkvandi skip. Ötbreiðsla blaðanna sýnir
þetta, hin blöðin ná meiri árangri. Það er það,
sem er að gerast.
Ég skal fúslega viðurkenna, að útbreiðsla
hinna frjálsu er mikil á S-Vesturlandi, en hver
er hún úti á landsbyggðinni? Mikil? ég er hrædd-
ur um ekki, þar eru það flokksklafablöðin sem
ríkja. Við skulum segja skilið við blöðin •
HUGTÖKIN HÆGRIOG VINSTRI
1 viðtalinu kemur í ljós, að þú telur að hug-
tökin hægri og vinstri séu orðaleikur. Þú segir:
Takið síðustu Alþingiskosningar hér i grófum
dráttum. Þær snerust um þrjú. meginmál, í
fyrsta lagi efnahagsmál, í öðru lagi land-
helgismál, í þriðja lagi herstöðvarmál eða
varnarmál. Það gefur auga leið, að gömlu
kreppuskýrgreiningarnar eiga við i allra gróf-
ustu dráttum um efnahagsmál og hvað sé eðlileg
og rökrétt tekjuskipting. Hins vegar, með
vexti hagfræðinnar sem fræðigreinar, þá hefur
þetta breyst alveg gífurlega.
Þú segir siðan að hægri og vinstri eigi ekki
við um hina tvö málaflokkana. Að visu tekur þú
alveg skakkan pól i hæðina varðandi afstöðuna til
landhelgismálsins. K.S.M.L. tók skýra afstöðu
gegn útfærslunni í 5o mílur á þeim forsendum. að
hér ættist við íslenskt og breskt útgerðarauð-
vald. Það kæmi verkalýðnum ekkert við. Fljótt á
litið virðist þó hægri og vinstri ekki eiga við
í þessu^máli, allir þingflokkarnir vilja færa út.
En að minu viti er grundvallar mismunur á for-
sendu skoðana þeirra. Báðir vilja vernda sjálf-
stæði þjóðarinnar og fiskistofnana. Þetta virð-
ist vera þeim öllum sameiginlegt. En hvaða sjálf-
stæði vilja þeir^vernda? Hið rómantíska sjálf-
stæði, áem aldamótamennirnir sáu í hillingum eða
raunverulegt sjálfstæði, efnahagslegt sjálfstæði.
Ég sem vinstrimaður tel, að sjálfstæði þjóðar-
innar sé það hollt, að eignast sem víðlendastar
aððlindir til að verða ekki pf háð erlendum fjár-
festingum, hér á landi. Hægriöflin telja hins-
vegar, að æskilegt sé að laða hingað sem mest
erlent auðvald og leyfa þvi að skipa veglegan
sess í íslensku efnahagslífi. Þeir eru að tala
Um hillingar aldamótaáranna þegar þeir tala um
sjálfstæði. Strax þama skilur á milli vinstri og
hægri, fleira mætti týna til en þetta nægir.
Varðandi herstöðvarmálið eru skýr mörk milli
sauðanna og hafranna. Einnig í þessum málaflokki
tengja flokka.rnir sjálfstæðismálin inn í umræður
sínar og ályktanir. Hægri öflin vilja hafa he.rinn
hérutil vamar gegn kommúnistunum, sem að sjálf-
sögðu ógna sjálfstæði fulltrúa erlends auðvalds
og bandarískrar heimsvaldastefnu. Hvort tveggja
ógnar sjálfstæði okkar og þess vegna viljum við
hann burt. Þjóðernislegu rökin fara ef til vill
hæst, en ef grannt er skoðað, eru þau aukaatriði
eins og öll þjóðernisstefna ætti að vera. Vinstri
menn telja ekki kommúnismann hættu, ef vel er á
honum^haldið. Á sama hátt er kapítalisminn ekki
höfuðóvinur hægrimanna. Þetta tvennt skilur að
skoðanahópana og ræðst tvímælalaust af hugmyndum
manna um hægri og vinstri sem virkra faktora.
Vegna þessa og ótal fleiri ástæðna tel ég kenn-
inguna um hægri og vinstrl vera í fullu gildi.
Þessi pistill er nú farinn að lengjast um of
og er mál að honum ljúki. Ötal fleiri atriði í
svörum Vilmundar mætti taka fyrir og ræða í bróð-
erni, en ekki erö þau öll mér á móti skapi. Flest
er gott, en umdeilanlegt, en það er einmitt það,'
sem gerir manninn fleygan.
Magnús Norðdahl, 6.-Y.
Möguleiki
fyrirþig,
fyrirSÍBS
Nú eru meiri möguleikar en
nokkru sinni fyrr á því ab hljóta
einhvern af hinum veglegu vinn-
ingum happdrcettis okkar.
En þab eru ekki abeins þínir
möguleikar til vinnings sem auk-
ast, möguleikar SIBS til þess ab
halda áfram uppbyggingu á
Reykjalundi aukast til muna, og
þar meb aukast einnig möguleik-
ar á hjálp, fyrir alla þá sem
þurfa á endurhœfingu ab halda.
fmV Happdrætti SIBS
AuLttir ttifíoiilvlLn
Auknir möguleikar allra
88