Morgunblaðið - 03.07.2021, Síða 24

24
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. JÚLÍ 2021
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Ákvarðanir
um kvóta á
fiskiteg-
undum vekja
ávallt viðbrögð og
sjaldnast er
kvartað undan því
að aflamarkið sé
of hátt. Í viðtali
200 mílna í Morg-
unblaðinu á
fimmtudag við Guðmund
Þórðarson, sviðsstjóra botn-
sjávarsviðs Hafrannsókna-
stofnunar, veitir hann svör
við þeirri gagnrýni, sem fram
hefur komið, og skýrir margt.
Ein ástæðan fyrir gagnrýn-
inni er að stærð þorskstofns-
ins var ofmetin og höfðu
skapast væntingar um að
leyfðar yrðu meiri veiðar en
raunin varð.
Fyrir þessu ofmati voru
ýmsar ástæður, sem meðal
annars má rekja til aðferða
og varð þessi skekkja víðar
en hér við land.
Eitt af því sem gagnrýn-
endur hafa bent á er að þrátt
fyrir að ráðgjöf Hafrann-
sóknastofnunar hafi verið
fylgt gefi þorskstofninn ekki
meira af sér en þegar kvóta-
kerfinu var komið á 1984 og
er Guðmundur spurður hvort
eitthvað sé hæft í þeirri gagn-
rýni.
„Það er rétt að afli er nú
mun lægri en þegar veiðar
voru óheftar, það hins vegar
þarf að halda því til haga að
ekki er dregið verulega úr
þorskafla fyrr en aflareglan
kemur fram um miðjan tíunda
áratuginn,“ svarar Guðmund-
ur. „Ef litið er á stofnþróun
frá lokum sjötta áratugarins
til þess tíunda sést að viðmið-
unarstofninn fór úr um 1.800
þúsund tonnum í um 600 þús-
und tonn. Veiðar á þessum
tíma voru því
langt umfram af-
rakstursgetu
stofnsins. Það sem
hins vegar flækir
málið er að fram-
an af komu göng-
ur frá Grænlandi
inn á Íslandsmið
sem héldu uppi
afla hér við land.
Þorskstofninn við Grænland
hrundi á áttunda áratugnum
og síðan hafa ekki komið stór-
ar göngur þaðan inn í ís-
lenska stofninn.“
Hann segir hins vegar að
góðar horfur séu með stofn-
inn og lítur björtum augum til
áranna 2023 og 2024.
Höfin geyma marga leynd-
ardóma og þrátt fyrir viða-
miklar rannsóknir munu vís-
indin seint gefa fulla mynd af
lífríki þeirra. Eftir því sem
þekkingin eykst breytast að-
ferðirnar og niðurstöðurnar
verða nákvæmari. Í viðtalinu
við Guðmund kemur skýrt
fram að stöðug endurskoðun
og endurmat fer fram á vett-
vangi hafrannsókna, bæði hér
á landi og á alþjóðlegum vett-
vangi.
Ekki skal dregið úr því að
glöggt er sjómanns augað og
þeir vita sínu nefi, sem oft
hafa sótt miðin. Á hinn bóg-
inn stendur sjávarútvegur
styrkum fótum og er það ekki
síst að þakka því kerfi, sem
nú er við lýði.
Vitaskuld á að ræða haf-
rannsóknir og gagnrýni á full-
an rétt á sér, en um leið má
ekki gleyma því að betri að-
ferðir eða traustari eru ekki
til staðar. Ætlunin er að
tryggja öflugan sjávarútveg
til framtíðar og snar þáttur í
að ná því marki er að fylgja
leiðsögn vísindanna.
Ætlunin er að
tryggja öflugan sjáv-
arútveg til framtíðar
og snar þáttur í að
ná því marki er að
fylgja leiðsögn vís-
indanna}
Mælingar og aflamark
Ástandið í Foss-
vogsskóla hef-
ur verið fyrir neð-
an allar hellur um
langt skeið. Í vik-
unni kom fram
skýrsla verkfræðistofunnar
Eflu um ástandið á skólanum
og tekur það af allan vafa um
að óboðlegt er að reka þar
skólastarfsemi.
Mikið hefur verið fjallað um
að börnum hafi ekki verið
vært í skólanum vegna myglu.
Það er allt staðfest í skýrsl-
unni og segir að skólinn þurfi
allsherjaryfirhalningu því ekki
dugi neinn bútasaumur til að
koma honum í lag.
Hætt er hins vegar við að
mörgum ofbjóði það sem kem-
ur fram í skýrslunni um að
skólp leki úr lögnum við hlið
eldhúss og matsal-
ar barnanna í
kjallara eins húss-
ins.
Ástand Foss-
vogsskóla hefur
verið óboðlegt lengi. Borgar-
yfirvöld hafa hins vegar skotið
sér undan því að axla ábyrgð á
því og allt of hægt hefur geng-
ið að bregðast við. Það sem
gert hefur verið hefur lítið
sem ekkert dugað. Formaður
foreldrafélags Fossvogsskóla
sendi skýrsluna til foreldra
barna í skólanum undir heit-
inu „Tjöldin falla í Fossvogs-
skóla“. Segir hann samskipti
foreldra við borgaryfirvöld
ekki vekja vonir um að ein-
hver axli ábyrgð á stöðunni.
Tjöldin falla og sviðið stendur
autt.
Skólpið flæddi við
hliðina á matsal
barnanna}
Tjöldin falla og sviðið er autt B
orgarlína í forgangi. Miklabraut í
stokk. Sundabraut áfram í ösku-
stó. Þetta eru áherslumál flokk-
anna sem skipa meirihlutann í
borgarstjórn.
Enda þótt valinkunnir sérfræðingar fylli
Morgunblaðið með greinum um umferðarmál
rituðum af skynsamlegu viti virðist sem trúar-
sannfæring fulltrúa meirihlutaflokkanna hagg-
ist ekki.
Fram hafa komið markverðar upplýsingar
um öll þessi framkvæmdamál sem ættu að leiða
til stefnubreytingar og að samgöngusáttmáli
ríkisins og sex sveitarfélaga verði endurskoð-
aður. Í umferðarspá Mannvits og Cowi kemur
fram að hlutur almenningssamgangna vex að-
eins um rúmlega 1% á tímabilinu 2019-2034
þrátt fyrir uppbyggingu borgarlínu. Þetta seg-
ir Þórarinn Hjaltason samgönguverkfræðingur jafngilda
því að tilkoma borgarlínu muni leiða til þess að bílaumferð
2034 verði aðeins um 2% minni en ella. Þessar tölur liggi
innan skekkjumarka í spánni.
Tölur umferðarlíkansins eru sláandi í ljósi þeirra 50
milljarða króna sem ríkisstjórnin hefur ákveðið að rík-
issjóður leggi til borgarlínu og Keldnalandið að auki. Allt
þetta fé og nýir skattar til að auka hlut almennings-
samgangna um 1% og ná bílaumferð niður um 2%?
Fyrir liggja tillögur hópsins Áhugafólks um samgöngur
fyrir alla (ÁS) um létta útgáfu borgarlínu. ÁS leggur til að
sérakreinar verði hægra megin við akbrautir á þeim köfl-
um þar sem eru langar biðraðir bíla á álagstímum. Kostn-
aður er metinn 20 milljarðar króna borið sam-
an við áætlun um 100 milljarða króna kostnað
við borgarlínu.
Engar skýringar hafa komið fram um hvers
vegna Sjálfstæðisflokkurinn tekur að sér að
fjármagna úr ríkissjóði kosningamál vinstri
flokka. Þá getur Viðreisn ekki vikið sér undan
ábyrgð á stefnumörkun meiri hluta borgar-
stjórnar í umferðarmálum.
Engin rekstraráætlun liggur fyrir um borg-
arlínu. Kannski þykir fylgismönnum verkefn-
isins feimnismál að það verður fólkið sem situr
pikkfast í teppunni sem borgarlínan leiðir af
sér, þegar tvær akreinar hafa verið teknar
undir hana, sem borgar rekstrarkostnaðinn
með hugvitssamlegri skattlagningu.
Miklubrautarstokkur á að kosta 21,8 millj-
arða króna eftir því sem segir í fram-
kvæmdaáætlun samgöngusáttmálans. Fyrir þá fjármuni
fæst engin samgöngubót, aðeins öngþveiti og tafir á fram-
kvæmdatíma.
Sundabrautin verður lyftistöng fyrir allt landið. Hún
greiðir leið milli höfuðborgarsvæðisins og Vestur- og
Norðurlands, stóreykur umferðaröryggi, styttir leiðina á
Kjalarnes, dregur úr álagi á Ártúnsbrekku og bætir þar
með umferð austur fyrir fjall og kemur til góða íbúum í
Grafarvogi og Grafarholti. Landsmenn eiga ekki að þurfa
að bíða lengur eftir framkvæmdum við Sundabraut.
olafurisl@althingi.is
Ólafur
Ísleifsson
Pistill
Allt pikkfast í umferðinni
Höfundur er þingmaður Miðflokksins.
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjóri:
Davíð Oddsson
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Ritstjóri og framkvæmdastjóri:
Haraldur Johannessen
BAKSVIÐ
Oddur Þórðarson
oddurth@mbl.is
Í
sland er í öðrum flokki banda-
ríska utanríkisráðuneytisins
yfir þau lönd sem taka hvað
harðast á málum er tengjast
mansali. Ísland uppfyllir þannig ekki
skilyrði nægilega til að geta talist til
fyrsta flokks ríkja þegar kemur að því
að sporna við mansali. Raunar hafa Ís-
lendingar verið annars flokks síðan
árið 2016, þegar við féllum úr fyrsta
flokki og niður í annan. Annars flokks
ríki sýna viðleitni til þess að gera
endurbætur á meðferð mansalsmála í
gervöllu réttarvörslukerfinu, en láta
ekki kné fylgja kviði með nægilegum
krafti.
Meðal ríkja í fyrsta flokki eru
Bretland, Svíþjóð, Finnland, Frakk-
land, Spánn, Eistland, Georgía og
fleiri Evrópuríki. Bandaríkin sjálf,
Kanada, Argentína og Síle teljast
einnig til fyrsta flokks.
Ísland skipar sér þannig sess
með öðrum annars flokks ríkjum;
Noregi, Danmörku, Þýskalandi, Tyrk-
landi, nær öllum Balkanskaganum,
Egyptalandi, Sádi-Arabíu, Írak, Ind-
landi, Bangladess og Mongólíu, svo
eitthvað sé nefnt.
Gott en ekki nóg
Í 644 blaðsíðna skýrslu, sem Ant-
hony Blinken, utanríkisráðherra
Bandaríkjanna, kynnti í vikunni, er
farið rækilega yfir hvernig bæta má
réttarvörsluumhverfi um mansal hér
á landi. Þótt í skýrslunni séu reifaðar
alls kyns fjárveitingar dómsmálaráðu-
neytisins síðustu ára til málaflokksins,
er einnig að finna þar lýsingar á því
hvernig gera má enn betur.
Í skýrslunni segir meðal annars
að á síðasta ári hafi hér verið fleiri
yfirheyrðir vegna mansalsmála en áð-
ur, fleiri voru sigtaðir út í markvissri
leit að mögulegum þolendum mansals,
hin ýmsu úrræði voru stofnsett og
miðlægur gagnagrunnur um mansals-
mál er nýttur.
Hins vegar segir einnig að upp á
vanti þegar kemur að hlutverki
ákæruvalds. Enginn hefur verið
ákærður eða sakfelldur fyrir aðild að
mansali í tíu ár. Í fyrra hófu yfirvöld
22 rannsóknir, átta sem tengdust kyn-
lífsánauð, 10 sem tengdust vinnuman-
sali og fjórar almenns eðlis, sem er
fjölgun frá fimm rannsóknum árið
2019 og 15 rannsóknum árið áður.
Þrátt fyrir þetta hefur enginn verið
ákærður fyrir mansal í áratug, eins
og fyrr segir.
Í skýrslunni segir að of langar
yfirheyrslur, léleg söfnun sönn-
unargagna og of ströng skilyrði til
ákæru um aðild að mansali hafi leitt
ákæruvaldið til þess að ákæra frekar
fyrir minniháttar glæpi, eins og
smygl. Sérfræðingar, sem unnu að
gerð skýrslunnar, segja að skorti á
skýrri stefnu í málaflokknum og sam-
vinnu þvert á stofnanir sé um að
kenna.
Hvað er til ráða?
Meðal þess sem skýrsluhöf-
undar segja að hægt sé að gera í til-
felli í Íslands er: a) Stóraukin áhersla
á að það náist að ákæra og sakfella þá
sem grunaðir eru um mansal, b) Stór-
auka vilja og getu lögreglunnar til að
taka mansalsmál til rannsóknar og
efnislegrar meðferðar, c) Reyna bet-
ur að skilgreina þá sem verða fyrir
mansali sem þolendur og koma þeim
til hjálpar með viðeigandi úrræð-
um, d) Skima fyrir mögulegum
þolendum mansals meðal jaðar-
settra hópa, s.s. hælisleitenda,
farandverkamanna og fylgdar-
lausra barna, og e) Stórauka
þjálfun lögreglu, saksóknara og
dómara um allar hliðar mansals,
sérstaklega þegar kemur að
skimunum fyrir mögulegum þol-
endum þess.
Gerum ekki nóg til að
sporna við mansali
Þeir, sem vinna hér á landi en
eru með skráða búsetu erlend-
is, eru í sérstaklega mikilli
hættu á að verða fyrir vinnu-
mansali, að því er segir í skýrsl-
unni. Það er vegna þess að þeir
sem stunda mansalið borga
þeim gjarnan laun í heimalandi
þeirra. Þetta gerir það að verk-
um að hérlend skattayfirvöld og
fulltrúar verkalýðsfélaga hafa
minni yfirsýn yfir hvort verið sé
að brjóta á kjörum og réttindum
þessara þolenda mansals. Hins
vegar hefur verkalýðshreyf-
ingin, að því er segir í skýrsl-
unni, tekið eftir mun minna af
þess háttar farandverka-
mönnum hér á landi
vegna faraldursins.
Slíkir farandverka-
menn eru enda
sagðir gjarnan vinna
í ferðaþjónustu- og
veitingageiranum.
Verkafólk í
meiri hættu
VINNUÞRÆLKUN Á ÍSLANDI
Anthony Blinken
Morgunblaðið/Hari
Mansal Enginn hefur verið ákærður eða sakfelldur fyrir mansal í áratug.