Rit Landbúnaðardeildar : A-flokkur - 01.05.1943, Page 8

2
Hvar sem veikin ltom, var hún hinn ægilegasti vágestur. Féð hrundi
niður unnvörpum, á hvaða tima árs sem var.
Flestir, sem fengu veikina í fé sitt, misstu 25—80% af stofninum á
1—2 árum, og einstaka bóndi missti allt féð eða því sem næst.
Allir stóðu ráðvana. Sumir lögðu til, að allt fé á sýktum og' grunuð-
um svæðum yrði skorið niður og fé frá ósýktum héruðum fengið í þess
stað. Þessi stefna fékk nokkurn byr um skeið, bæði hjá bændum og ráð-
andi mönnum um þessi mál, og varð til þess, að í sumum sveitum var
nokkuð drepið af heilbrigðu fé, og lömb ekki sett á haustið 1937.
Niðurskurður og fjárskipti voru þó ekki framkvæmd. Allmargir
l>ændur lögðust á móti því og meiri hluti þeirra, sem mestu réðu um
þessi mál. Ógnaði þeiin kostnaðurinn við fjárskiptin, en þó miklu frein-
ur, hve vonlaust þótti að hægt yrði að framkvæma fjárskipti, án svo
stórfelldra mistaka, að betur væri heima setið en af stað farið. Mistökin
myndu orsakast fyrst og fremst af því, að enginn vissi þá hve veikin
var útbreidd, og var þvi hætt við að aldrei tækist að skera út fyrir hana
á jaðarsvæðunum. En þótt það hefði tekizt mátti búast við, að varðlínur
biluðu og enn fremur, að aðrir skæðir sjúkdómar bærust i kjölfar fjár-
skiptanna. Landlægir sjúkdómar eins og riða, fjárkláði o. fl. myndu
breiðast út, og svo var hugsanlegt, að aðrir sjúkdómar en mæðiveiki
hefðu fluttzt til landsins með Karakúlfénu, þótt þeir væru þá ekki
komnir í ljós. Varð og sú raun á, og hefði verið ráðizt í fjárskipti 1938
—1938 þá hefði garnaveikin eflaust borizt í margar sveitir á mæði-
veikisvæðinu.
Mæðiveikin hafði ekki geysað lengi, áður en nokkrir fjárglöggir
bændur veittu því athygli, að vissar ættir í fé þeirra virtust hafa meira
ónæmi, eða meiri viðnámsþrótt, gegn veikinni en aðrar. (G. Gíslason:
Búnaðarritið 52. árg. 1938.)
Enn fremur drapst hlutfallslega mun færra af fénu hjá sumum
bændum en öðrum, þrátt fyrir líka aðbúð í fóðrun og hirðingu fjárins
og svipuð náttiiruskilyrði, sem féð lifði við.
Þetta jók mjög vonir margra um, að smám saman myndi draga úr
vanhöldum af völdum veilcinnar, með því að það næmasta úr fénu
dræpist en eftir lifði ónæmara og' hraustara féð. En einnig var hugsan-
legt, að ekki væri raunverulega um mjög mismunandi viðnámsþrótt
gegn veikinni að ræða, heldur að hún gengi yfir í öldum, dræpi rnikið
eitt árið hjá þessum bóndanum og lægi svo niðri um skeið, unz hún
gerði vart við sig aftur, jafnvel ekki vægari en í fyrra skiptið, og svo
koll af kolli.
Þetta þurfti að rannsaka, og' alllangur tími hlaut að líða, áður en
hægt yrði að komast að mikilsverðuin staðreyndum varðandi þessi
alriði.
Að tilhlutun sauðfjársjúkdómanefndar (þá mæðiveikinefndar) hóf
Ixr. Guðm. Gíslason læknir byrjunarathuganir á því árið 1938, hvernig