Heilsuvernd - 01.03.1950, Qupperneq 31

HEILSUVERND
Spurningar og svör
Sveitakona spyr: 1. Er nýtt slátur hollt, og hvað um súrt slátur,
súrt kjöt og súra fitu? 2. Er hollara að borða harðfisk en saltfisk?
3. Eru matbaunir hollar? 4. Skemmast fjörefnin í bláberjum, ef þau
eru geymd í sykri fram á vetur? 5. Eru það ekki svik, ef verzlanir
selja hvítt hveiti, blandað hveitihýði, sem heilhveiti? 6. Hvar er
hægt að fá fræ eða hnausa af skarfakáli?
Svör: 1. Allmikið vantar á, að hægt sé að telja slátur (blóðmör
og lifrarpylsu) verulega holla fæðu, aðallega vegna þess, hve langa
suðu það þarf, 2 til 3 tíma. Bezta meðferðin á blóði væri sú að
búa til úr því blóðbúðinga (sjá Nýjar leiðir II, bls. 148). Nýtt slát-
ur er hollara en kjöt og fiskur, inniheldur meira af steinefnum og
grófefnum, er ekki eins sýrugæft og veldur ekki rotnun í þörmum.
Hollusta hins súra sláturs fer mikið eftir því, hvernig það er sýrt.
Sé það látið súrna í vatni, myndast í þvi óhollar sýrur, m. a. ediks-
sýra. En sé sett á það góð sýra eða mysa, er síður hætt við því
Hænsni, sem fá mikið af súru slátri, fá beri-beri og verða blóðlítil.
Magurt kjöt verður fyrir skemmdum af þvi að súrna, en fitan
þolir betur súrinn.
2. Harðfiskur er hollari en annar fiskur, vegna þess að hann er
borðaður ósoðinn, og auk þess reynir hann á tennurnar og eykur
blóðsókn til þeirra. Saltið er óhollt og mjög misnotað krydd- og
geymsluefni og allur saltur matur því varhugaverður. Við afvötn-
un á saltfiski (og saltkjöti) dragast auk þess sum verðmætustu nær-
ingarefnin út í vatnið og fara forgörðum.
3 Baunir eru eggjahvíturík fæða, þær eru sýrugæfar og innihalda
talsvert af svonefndum purin-efnum. Undantekning frá því eru
sojabaunir, þær eru lútargæfar, innihalda engin purinefni og eru
yfirleitt efnaauðugri en aðrar baunir. Yfirleitt er rétt að gæta mjög
hófs í neyzlu bauna. Bezta aðferðin við notkun þeirra er að láta
þær skjóta frjóöngum, láta þær spíra, sem kallað er. Þá myndast
í þeim C-fjörefni, og þá ætti að borða þær ósoðnar með spirunum.
4. Já, en misjafnt, eftir því hve mikillar vandvirkni er gætt.
5. Sennilega er þetta sjaldan gert, en sé svo, þá eru það vörusvik.
6. Skarfakál vex víða við sjó, í klettum og úti á eyjum, og er þar
hægt að taka hnausa eða plöntur og gróðursetja í garði. Allvíða
munu menn farnir að rækta skarfakál í görðum sínum, og hjá
þeim mun auðvelt að fá lítinn hnaus eða plöntu, sem sáir út
frá sér þegar á sama ári. Skarfakálsfræ mun ekki vera til sölu.