Heilsuvernd - 01.12.1952, Page 13

HEILSUVERND
105
aukinnar myndunar sýru og meltingarsafa. Og nægar
sannanir eru nú fyrir hendi um samband mikillar tóbaks-
neyzlu og magasára, enda þjást miklir tóbaksmenn iðulega
af króniskri magabólgu, sem kann að verða undanfari
sárs og síðar e. t. v. krabbameins í maga. Gallgangar drag-
ast saman, og fólk með lifrar- eða gallgangasjúkdóma þolir
tóbak illa.
Taugakerfið líður mjög við misnotkun tóbaks. Áhrifin
eru fyrst í stað örvandi og þó jafnframt róandi á heilann.
En síðar veldur tóbakið ertingu og æsingu, lamar að lokum
og deyfir. Getur þá orsakað krampa, jafnvel andardráttar-
lömun. Það veldur lömun á taugahnoðum dultaugakerfis ®
og um leið meiri eða minni truflun á starfsemi þeirra líf-
færa innvortis, sem stjórnast af því. Langvinn misnotkun
veldur taugaóró og eirðarleysi; oft þrálátum höfuðverk,
svima, svefnleysi, deyfð, þunglyndi og enn fleiri tauga-
veiklunareinkennum, sem of langt yrði upp að telja. Það
veldur og einstaka sinnum sjóndepru, sem getur, ef ekki
er snúið við í tíma, leitt til varanlegra sjóntruflana vegna
skemmda á sjóntauginni.
Arsenikið” og önnur ertandi efni í tóbakinu hafa stund-
um valdið bólgu (eksemi, dermatítis) í húðinni á höndum
og víðar. Þá er í tóbakinu litarefni (xanthophyll), sem litar
fingur, varir o. s. frv. varanlega gult, eins og allir þekkja,
og er það til lítillar prýði.
Ég hefi nú drepið á nokkur atriði um áhrif tóbaks á
likamann, og þó lauslega. Öll eru þau á einn veg, allt annað
en glæsileg eða eftirsóknarverð. En það ber að athuga,
að þeirra gætir þá fyrst verulega, ef tóbaks er neytt í
óhófi, t. d. um eða yfir 20 sígarettur á dag, eða tilsvarandi
af öðrum tegundum og í langan tíma. Yfirleitt mun óhætt
Dultaugakerfi = ósjálfráða taugakerfið. Nafnið er uppástunga
Vilm. Jónssonar landlæknis, sbr. Heilbrigðisskýrslur 1948 bls. 40
neðanmáls.
** Arseniksamböndum er sprautað á plöntur til varnar gegn
sjúkdómum.