Heilsuvernd - 15.12.1958, Blaðsíða 24

116
HEILSUVERND
Rasmus Alsaker, lœknir:
Gula og gallsteinar
Gallið er meltingarvökvi, sem lifrin framleiðir. 1 lifrinni
streymir það eftir smápípum, sem renna að lokum saman
í aðalgallganginn, en hann opnast inn í skeifugörnina, og
þar blandast gallið fæðumaukinu en tæmist að lokum út
úr líkamanum með, úrgangi fæðunnar og setur lit sinn
á hægðirnar. Gallið er mjög eitraður vökvi, og stafar af
þvi mikil hætta, ef það kemst ekki rétta boðleið út úr
iíkamanum.
Gallpípurnar eru allar klæddar slímhúð að innan. Þess-
ar slímhúðir geta bólgnað eins og slímhúðir hvarvetna
í líkamanum. Fer þá stundum svo, að pípurnar stíflast,
gallið kemst ekki sína réttu leið, en síast í stað þess inn í
blóðið. Einnig getur aðalgallgangurinn stíflast af gallstein-
um, og fer þá á sömu leið. Komist gallið þannig út í blóðið,
verður líkaminn meira og minna gulur eða gulgrænn, og
af því dregur sjúkdómurinn nafn sitt.
1 stað þess að fara beina leið út í skeifugörnina, safnast
nokkuð af galli fyrir í gallblöðrunni, en fer svo þaðan aft-
ur inn í gallganginn og skeifugörn, þegar á þarf að halda.
Slímhúðir gallblöðrunnar geta einnig bólgnað og taka þá
að framleiða slim, eins og venja er í slímhúðarbólgum.
Þegar mikið af slími safnast þannig fyrir í blöðrunni, er
hætt við, að steinefni og önnur föst efni, sem eru uppleyst
í því og í gallinu, myndi einskonar botnfall og renni sam-
an í smærri eða stærri kekki, sem kallast gallsteinar. Venju-
lega eru þetta þó ekki harðir steinar, heldur linir kekkir,
samsettir af kalki, kólesteríni (einskonar fitukristallar) og
fleiri efnum. Ef aðeins er einn gallsteinn, er hann ávalur,
en séu þeir fleiri, liggja þeir oft hver upp af öðrum, og geta
þá myndast á þeim fletir og brúnir.