Morgunblaðið - 07.08.2021, Blaðsíða 37

MENNING 37
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. ÁGÚST 2021
Fæst í apótekum, heilsuhúsum og heilsuhillum stórverslanna.
Einar Falur Ingólfsson
efi@mbl.is
„Ég hef árum saman ferðast mikið
um landið, og verið við leiðsögn
hluta sumars, og frá um 2015 hef ég
fundið mig knúna til að einblína í
málverkunum á þær hröðu breyt-
ingar sem nú eiga sér stað í nátt-
úrunni vegna hlýnunar jarðar,“ seg-
ir myndlistarkonan Arngunnur Ýr
þegar hún er trufluð við uppsetn-
ingu á sýningu sinni, Umbreyt-
ingum, í Hörpu. Sýningin verður
opnuð kl. 14 í dag, laugardag.
Arngunnur Ýr hefur í verkum sín-
um lengi horft til fegurðar og stór-
fengleika íslenskrar náttúru. En
eins og hún segir þá sýna þessi nýju
verk á sýningunni staði þar sem
jöklar eru á hröðu undanhaldi og
minnka ört með ári hverju.
„Tilfinningar mínar gagnvart því
sem er að gerast í náttúrunni verða
sífellt sterkari,“ segir hún. „Breyt-
ingarnar verða svo hrikalega hratt.
Þessi mynd þarna,“ segir hún og
bendir, „sýnir Falljökul. Ég vann
hana út frá stúdíum sem ég gerði
fyrir tveimur árumn. Ég kom svo
aftur á staðinn í sumar og gríðar-
legar breytingar hafa átt sér stað
bara á þeim stutta tíma. Það er
hræðilegt hvað við mennirnir erum
að gera náttúrunni.“
Fjöllin syngja óð til jöklanna
Arngunnur segist hafa reynt að
móta málverkin á sýningunni með
þeim hætti að í þeim flestum megi
sjá jökul sem sé alveg hlutlaus en
náttúran í kring syngi ákveðinn óð
til hverfandi jökulsins.
„Í fyrrahaust tók ég þátt í sýning-
unni Norðrinu í Listasafni Árnes-
inga í Hveragerði og tók eftir því að
yngri listamennirnir í hópnum voru
spenntir fyrir því að sjá hvað væri að
koma undan hörfandi jöklunum. En
það er ég ekki. Kannski hef ég þekkt
jöklana lengur.“
– Er meiri sorg og tregi hjá þér
yfir breytingunum?
„Já, eflaust. Svo má segja að bak-
grunnur minn í tónlist komi líka inn í
verkin. Í umhverfi jöklanna eru fjöll
sem mynda eins konar kór sem
syngur óð til þess sem næstum því
er ekki lengur, og mun hverfa eins
og við vitum.
Í sumum málverkanna er næstum
því rókókóstemning en ég hef þær
svona ýktar af ásettu ráði. Það fer
næstum því út í rókókó-manner-
isma. Og hvenær dúkkar manner-
ismi upp í listum? Það er þegar verið
er að kúvenda og gífurlegar breyt-
ingar eiga sér stað. Ég var byrjuð að
mála þannig áður en ég gerði mér
grein fyrir því,“ segir Arngunnur en
svokallaðan mannerisma í listum
einkenna til að mynda ýkt og upp-
hafin form.
Stilla – en gríðarleg hreyfing
Á undanförnum áratugum hefur
Arngunnur Ýr búið bæði og starfað
hér á landi og í Kaliforníu. Og verkin
á sýningunni í Hörpu hafa orðið til í
báðum löndum.
„Ég hef málað þessi verk á síðustu
tveimur, þremur árum. Ég byrja oft
á verki í öðru landinu og flyt það
hálfklárað á milli. Ég byrjaði þannig
á mörgum þesara verk í vinnustof-
unni í Kaliforníu og lauk við þau hér.
Þetta er kerfið hjá mér.“
– Og er vinnutaktur sem er orðinn
eðlilegur fyrir þig?
„Jájá,“ svarar hún. „Myndirnar
mínar hafa samt alltaf verið mjög ís-
lenskar, landið hefur alltaf komið
sterkt fram í þeim. Í gegnum tíðina
hef ég stundum blandað í sömu
myndinni saman landslagi frá ólík-
um stöðum en þessar myndir hér
eru allar íslenskar. Og í flestum er
jökullinn til staðar. Ekki alls staðar
þó. Þessi þarna er frá Ingólfshöfða
og þar liggur við að lundinn sé búinn
að bora höfðann í sundur. Þess
vegna er líka mikið líf þar undir fót-
um manns. Ég er að sýna það.
Þegar ég mála þá hugsa ég oft um
Kjarval og líka til dæmis um verkin
frá síðasta tímabili Þorvaldar Skúla-
sonar, sem hann vann í Ölfusi og er
að takast á við hreyfingu á vatns-
borði. Ég leik mér hér með svipað;
það er ákveðin stilla í myndunum en
líka gífurleg hreyfing. Við skynjum
oft svo vel í íslensku landslagi hvað
það var eitt sinn lifandi, eins og
hraunin. Ég er alltaf að spila með
þessar andstæður, að það sé kyrrð
og ró en samt ekki …“
Margar sýningar á döfinni
Undanfarna þrjá áratugi hefur
Arngunnur Ýr fengist við farar-
stjórn á Íslandi hluta sumars en
raskaðist það ekki í fyrra vegna
veirufaraldursins?
„Jú, heldur betur. Og það hlé lít
ég nú á sem hálfgerða gjöf til mín,“
svarar hún. „Ég hafði tök á að gera
upp vinnustofuna mína í Hafnarfirði
og er nú með yndislega nýja vinnu-
stofu. Ég gat því sinnt bæði ýmsu
praktísku og unnið líka óskipt að
myndlistinni. Og nú er ég annað
sumarið ennþá á þeim stað. Það er
bara fínt því það eru margar sýn-
ingar á döfinni.“
Þegar spurt er út í það segist Arn-
gunnur verða með sýningu á Havaí,
aðra í góðu galleríi sem hún er farin
að vinna með í San Francisco og enn
eina sýningu í Frakklandi. Auk þátt-
töku á ýmsum safnasýningum, hér
og erlendis. „Það er því ágætt að
hafa góðan tíma nú til að fókusera á
verkin. Ég get ekki vippað upp
mynd á stuttum tíma. Hef aldrei get-
að það. Ég hef alltaf þurft góðan
fyrirvara og góðan tíma til að vinna
mín verk.“
Við opnunina á sýningu Arngunn-
ar í dag munu Áshildur Haralds-
dóttir flautuleikari og Luke Starkey
gítarleikari koma fram. Búið var að
skipuleggja mikla dagskrá viðburða
í tengslum við sýninguna og til að
mynda átti GDRN að koma fram á
henni á Menningarnótt og flytja tón-
list við undirleik strengjakvartetts í
útsetningu Þórðar Magnússonar. Þá
er fyrirhugað að Elísabet Jökuls-
dóttir lesi eigin náttúruljóð þar síðar
í mánuðinum. Nú hefur Menningar-
nótt verið aflýst vegna veirunnar en
Arngunnur vonast til þess að við-
burðirnir muni eiga sér stað en það
verði kynnt síðar.
Morgunblaðið/Einar Falur
Listakonan „Frá um 2015 hef ég fundið mig knúna til að einblína í málverkunum á þær hröðu breytingar sem nú
eiga sér stað í náttúrunni vegna hlýnunar jarðar,“ segir Arngunnur Ýr. Hún er hér við uppsetninguna í Hörpu.
„Kyrrð og ró en samt ekki“
- Í málverkunum á sýningunni sinni í Hörpu tekst Arngunnur Ýr á við hraðar breytingar á nátt-
úrunni - „Tilfinningar mínar gagnvart því sem er að gerast í náttúrunni verða sífellt sterkari“
Hjörleifur Valsson fiðluleikari og
Jónas Þórir orgelleikari koma fram
á tónleikum í Hallgrímskirkju á
morgun, sunnudag, kl. 17. Einungis
200 miðar eru í boði til þess að sótt-
varnaskilyrðum sé fullnægt.
Dagskrá tónleikanna verður eins
konar ferðalag í tónum og spannar
fjórar aldir, frá verki eftir Von Bib-
er frá 1644, í gegnum tónlistarsög-
una og fram til nokkurra höfuð-
tónskálda 20. og 21. aldarinnar. Á
meðal höfunda verkanna eru J.S.
Bach, Þorkell Sigurbjörnsson,
Duke Ellington, Hjörleifur Valsson,
Ennio Morricone, Jónas Þórir, John
Williams og Vangelis, auk þess sem
hljóma mun tónlist sem sótt er í
þjóðlega geymd.
Hjörleifur er búsettur í Noregi
en á undanförnum mánuðum hafa
þeir Jónas haldið tónleika vítt og
breitt um landið með fjölbreyttri
efnisskrá, sem jafnan tekur mið af
aðstæðum á hverjum stað. Nú held-
ur Hjörleifur af landi brott og
verða þetta því síðustu tónleikar fé-
laganna að sinni.
Morgunblaðið/Arnþór Birkisson
Félagarnir Hjörleifur Valsson og Jónas Þórir í Hallgrímskirkju.
Tónaferðalag Hjörleifs
og Jónasar Þóris
- Leika í Hallgrímskirkju á morgun