Morgunblaðið - 11.10.2021, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIR
Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. OKTÓBER 2021
Sími 555 2992 / 698 7999
Hátt hlutfall Omega 3 fitusýra
Gott fyrir:
• Maga- og þarmastarfsemi
• Hjarta og æðar
• Ónæmiskerfið
• Kolesterol
• Liðina
Læknar mæla með selaolíunni
Selaolían fæst í: Apótekum, Þín verslun Seljabraut, heilsuhúsum, Fjarðarkaupum, Fiskbúðinni Trönuhrauni, Hafrúnu ogMelabúð
Óblönduð
– meiri virkni Selaolía
Ég heyrði fyrst um Selaolíuna í gegnum kunningja minn en
konan hans hafði lengi glímt við það sama og ég, - stirðleika
í öllum liðum og tilheyrandi verki. Reynsla hennar var það góð
að ég ákvað að prufa. Fyrstu tvo mánuðina fann ég litlar
breytingar, en eftir þrjá mánuði var ég farin að geta gengið
niður stiga á vinnustað mínum sem ég hafði ekki getað
áður. Ein góð „aukaverkun“ fylgdi í kjölfarið, ég var
með frekar þurra húð um allan líkamann, en eftir
að ég fór að nota Selaolíuna hvarf sá þurrkur og
húð mín varð silkimjúk. Ég hef nú notað
Selaolíuna í eitt og hálft ár og þakka henni
bætta líðan og heilsu.
Guðfinna Sigurgeirsdóttir.
„Eftir þrjá mánuði var ég farin að geta gengið niður stiga
á vinnustaðmínum sem ég hafði ekki getað áður.“
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
„Við sem stömum þurfum tíma til
að tala. Fyrst og fremst biðjum við
samt um skilning samfélagsins og
þeirra sem á mál okkar hlusta.
Slíkt er afar mikilvægt,“ segir Sig-
ríður Fossberg Thorlacius, for-
maður Málbjargar – félags um
stam á Íslandi. „Sjálf hef ég náð að
yfirvinna stamið að talsverðu
leyti. Fyrr á árum var þetta vanda-
mál í mínu lífi því ég hélt mig tals-
vert til hlés vegna óöryggis. Nú
hef ég náð vopnum mínum en allt-
af er ákveðin hætta á að félagsleg
einangrun leiði af þessari hömlun.
Því viljum við breyta.“
Málið er höktandi
og orð endurtekin
Málbjörg er 30 ára um þessar
mundir og af því tilefni vekur fé-
lagið athygli á sér og sínu. Talið er
að 4-5% barna á Íslandi stami, sem
þó eldist af mörgum þeirra. Meðal
fullorðinna er hlutfall þetta um
1%. Hvað stami veldur er ekki með
öllu ljóst, en rof milli tal- og mál-
stöðva er talið ein skýringin. Birt-
ingarmynd þessa er sú að fólk get-
ur ekki talað áreynslulaust. Málið
er höktandi, orð eða orðhlutar
endurteknir, oft með mikilli
spennu í talfærum. „Viðkomandi
getur ekki sagt það sem hann ætl-
ar að segja þó að hann viti ná-
kvæmlega hvað það er,“ segir í
grein eftir Jóhönnu Einarsdóttur
talmeinafræðing á Vísindavef Há-
skóla Íslands.
Stam segir Jóhanna í grein
sinni vera breytilegt eftir að-
stæðum og mikill dagamunur geti
verið á fólki. Stundum gangi ágæt-
lega að tala en aðra daga verr.
Stam eykst við spennu og erfiðar
aðstæður, en persónuleiki fólks
sem stamar er ekkert frábrugðinn
þeirra sem stama ekki. Feimni
hefur til dæmis ekki áhrif hér.
„Mjög oft hætta börn á leik-
skólaaldri að stama jafn-
skyndilega og þau byrjuðu. Fjöl-
margar rannsóknir hafa sýnt að
slíkt gerist hjá 65-85% barna og
frekar hjá stúlkum en drengjum.
Langflestir hætta innan þriggja
mánaða frá því að stamið byrj-
aði. … Ef stamið hefur verið við-
varandi í meira en 12 mánuði eru
miklar líkur á að það verði krón-
ískt eða þrálátt, segir enn fremur í
grein Jóhönnu.
Sigríður Fossberg hefur
stamað frá fyrstu tíð, en hefur í
seinni tíð náð ágætum tökum á
helti þessari. „Ég fékk góð ráð
hjá talmeinafræðingum, svo sem
að í tali getur verið ágætt að
lengja sérhljóða og slaka á þegar
stamið kemur. En svo þarf ég
heldur ekkert endilega að ná full-
komnu tali, heldur bara leyfi ég
staminu að flæða fram. Hnökra-
laust mál þarf ekki að vera mark-
mið, heldur að láta rödd sína heyr-
ast og taka þátt í lífinu til jafns við
aðra. Satt að segja truflar stamið
mig sífellt minna eftir því sem ég
eldist. Ég hef samþykkt þetta sem
hluta af sjálfri mér,“ segir Sigríð-
ur.
Stamið er hluti
af fjölbreytileika
Frá menntaskólaárum sínum
minnist Sigríður þess að stamið
olli því að hún tók minni þátt í fé-
lagsstarfi en vera skyldi.
„Ég er afar félagslynd og
finnst gaman að vera með fólki, en
stamið réð því að ég dró mig til
dæmis út úr leiklistarstarfi í skól-
anum. Um skeið var ég nánast eins
og skugginn af sjálfri mér vegna
þessa, en það er breytt. Svo er
galdurinn líka bara að velja sér að-
stæður við hæfi; mér finnst til
dæmis erfitt að tala í hávaða,
skvaldri eða þar sem er líf og læti.
Viðbrögð fólks við staminu ráða
líka miklu um hvernig mál þróast
– og því er skilningur á þessari
hömlun mikilvægur. Stam sé þeg-
ar allt kemur til alls hluti af fjöl-
breytileika mannlífsins.
Um þrjú hundruð manns eru í
Málbjörg, sem heldur úti fjöl-
breyttu starfi og sinnir ýmsum
verkefnum. Nýlega lét félagið
þýða úr ensku barnabókina Þegar
Ólíver talar sem fjallar um stam.
Til stendur að gefa bókina út og
dreifa í skóla landsins í því skyni
að auka skilning kennara og ann-
arra á stöðu barna sem stama.
Málbjörg hefur einnig styrkt fé-
laga sem sækja sjálfstyrkingar-
námskeið, en slík aðstoð segir Sig-
ríður að sé mörgum afar nauðsyn-
leg.
Löng bið eftir
talmeinafræðingum
„Við erum með í vinnslu
sketsa – innslög í léttum dúr sem
fjalla um stam. Þannig viljum við
vekja athygli á reynsluheimi okk-
ur og setja alvarleg mál í kómískt
samhengi. Af beinum hagsmuna-
málum vil ég nefna að áhyggjuefni
er hve langar biðlistar eru eftir
þjónustu hjá talmeinafræðingum.
Börn og unglingar sem stama
þurfa oft að bíða mjög lengi eftir
hjálp, sérstaklega þau sem búa úti
á landi. Úr því þarf að bæta, svo
mikilvægt er þetta fyrir öll lífs-
gæði,“ segir Sigríður að síðustu.
Málbjörg – félag um stam á Íslandi er 30 ára um þessar mundir
Orð Hnökralaust mál ekki markmið, heldur að láta rödd sína heyrast, segir Sigríður Fossberg Thorlacius.
Skilningur þeirra sem á mál
okkar hlusta er mikilvægur
- Sigríður Fossberg Thorlac-
ius fæddist 1987 og er Reyk-
víkingur í húð og hár. Hún er
meistaranemi í náms- og
kennslufræði fullorðinna við
Háskóla Íslands. Hún gegnir
formennsku í Málbjörg, félagi
um stam, situr í stjórn alþjóð-
legra stamsamtaka og hefur
tekið þátt í samevrópskum
stamverkefnum.
- Sigríður brennur fyrir mann-
réttindamálum og vill stuðla að
vitundarvakningu um fjöl-
breytileika mannlífsins. Í frí-
tíma sínum elskar hún að
syngja, dansa og prófa nýjan
mat og uppskriftir í eldhúsinu.
Hver er hún?
Morgunblaðið/Kristinn Magnússon
Í tilefni af alþjóðlegum degi vetnis,
sem haldinn var hátíðlegur sl. föstu-
dag, ákvað Orka náttúrunnar (ON) að
gefa vetnisstöð sinni á Hellisheiði
nafn. Leitað var til starfsfólks og
fylgjenda ON á samfélagsmiðlum og
bárust fjölmargar hugmyndir, að því
er fram kemur í tilkynningu.
Fyrir valinu varð nafnið Von sem
sagt er lýsa því mjög vel hvernig ON
horfir á vetnið, efnið gefi okkur von í
baráttunni við loftslagsvána.
„Við hjá ON og OR-samstæðunni
höfum leitt orkuskiptin í mörg ár með
því að byggja upp innviði fyrir rafbíla
sem við teljum vera vel á veg komið.
Því erum við ánægð að vera með
þessa vetnisstöð og vera eini fram-
leiðandi vetnis á landinu,“ segir
Kristján Már Atlason, forstöðumaður
fyrirtækjamarkaðar hjá ON, í til-
kynningu fyrirtækisins.
Vetnisstöðin er sögð sú eina sinnar
tegundar í heiminum sem framleiðir
grænt vetni úr jarðvarma en tilraunir
hafi verið gerðar með vetnið á stræt-
isvagna og alls konar þungavinnu-
vélar.
„Líkt og við vitum hefur rafmagnið
marga kosti en er takmarkandi þegar
þyngd tækisins fer yfir ákveðin mörk.
Við trúum því að vetnið muni leika
þar lykilhlutverk og hjálpa okkur enn
frekar í orkuskiptunum,“ er einnig
haft eftir Kristjáni Má.
Vetnisstöð
ON fékk
nafnið Von
- Gjört á alþjóð-
legum degi vetnis
Ljósmynd/ON
Hellisheiði Vetnisstöðin fékk
nafnið Von, í tilefni vetnisdagsins.
Aðalmeðferð í máli héraðs-
saksóknara gegn Jóni Baldvini
Hannibalssyni fyrrverandi utan-
ríkisráðherra hefst í dag í Héraðs-
dómi Reykjavíkur. Þetta staðfestir
Vilhjálmur H. Vilhjálmsson, verj-
andi Jóns Baldvins, í samtali við
Morgunblaðið.
Málið hefur verið sent fram og
til baka úr héraði í Landsrétt og
er þetta í þriðja skiptið sem hér-
aðsdómur tekur það fyrir.
Jón Baldvin fer fyrir
héraðsdóm í dag