Morgunblaðið - 11.10.2021, Blaðsíða 28

28 MENNING
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 11. OKTÓBER 2021
Benedikt bókaútgáfa gefur út
skáldsögur, smásögur og ljóð eftir
innlenda og erlenda höfunda, þó
mest áhersla sé á frumsamin ís-
lensk skáldverk.
Friðgeir Einarsson er þekktur
fyrir leiklistariðju sína, en hann
hefur líka gefið út skáldverk.
Skáldsagan Stórfiskur segir frá því
er íslenskur hönnuður, sem búsett-
ur er á meginlandi Evrópu ásamt
konu og dóttur, fær það verkefni
að hanna merki fyrir þekkt fyrir-
tæki hérlendis. Hann heldur í Ís-
landsferð til að kynna sér starfsemi
fyrirtækisins og leita sér um leið
lækninga við torkennilegu meini
sem lagst hefur á hendur hans.
Hægt og hljótt – til helvítis er
önnur skáldsaga Magnúsar Guð-
mundssonar, sem hefur starfað
sem menningarblaðamaður og ritað
ævisögu. Bókin er glæpareyfari
með rannsóknarlögregluþjónana
Aron Frey Einarsson og Jóhönnu
Gunnarsdóttur í aðalhlutverki. Þau
eru sett á vettvang morðs við
Bergstaðastrætið og verður fljót-
lega ljóst að hér er enginn venju-
legur glæpur á ferðinni. Eitthvað
djúpstætt og fádæma illviljað virð-
ist liggja að baki verknaðinum hjá
morðingja sem gæti mögulega
haldið ótrauður áfram á sömu
braut.
Valgerður Ólafsdóttir er sálfræð-
ingur og kennari að mennt. Konan
hans Sverris er fyrsta skáldsaga
hennar. Í bókinni segir frá Hildi
sem skilin er við Sverri og er að
reyna að finna sjálfa sig og öðlast
fyrri styrk. Hún lítur til baka og
hugsar um mynstrin sem við lær-
um svo rækilega að á endanum
vefjast þau um háls okkar eins og
níðþungir hlekkir: Af hverju leyfði
hún eiginmanninum, sem í byrjun
minnti hana á grískt goð, að: hunsa
hana í viku af því hún var glöð í
partíi þegar honum fannst ekki
gaman, segja henni að enginn ann-
ar myndi vilja hana og segja henni
að hún væri geðveik? Af hverju
beið hún svona lengi með að losa
sig?
Borg bróður míns heitir smá-
sagnasafn Kristínar Ómarsdóttur.
Kristín hefur fengist við ljóða- og
skáldsagnagerð, smásögur og leik-
ritun og hefur hlotið fjölda viður-
kenninga fyrir verk sín, skáldsög-
ur, ljóð og leikverk. Útgefandi lýsir
bókinni sem safni sagna, skyndi-
mynda, skjáskota og brota sem
Kristín skrifaði og safnaði saman.
Annað smásagnasafn sem Bene-
dikt gefur út í ár er Óskilamunir
eftir Evu Rún Snorradóttur. Í bók-
inni eru sögur um ástir sem finnast
og tapast, hvernig sársauki mótar
okkur, um allt það sem brotnar en
ekki síst brotin sem enginn vitjar.
Hvernig við leitum með veiku ljósi
að leið í gegnum þetta ævarandi
grímuball sem lífið er.
Djöflarnir taka á sig náðir og
vakna sem guðir heitir ný ljóðabók
Jóns Kalmans Stefánssonar. Á síð-
asta ári voru þrjár fyrstu ljóða-
bækur Jóns gefnar út á einni bók,
en í Djöflarnir taka á sig náðir og
vakna sem guðir eru ný ljóð.
Brynjar Jóhannesson hefur gefið
út nokkurn fjölda ljóðabóka, gaf út
tólf bækur árið 2017, en þar áður
gaf hann út þrjár bækur með Drífu
Líftóru Thoroddsen. Benedikt gef-
ur nú út nýja ljóðabók Brynjars
sem ber heitið Álfheimar og í henni
lýsir Brynjar heiminum í einföldum
setningum, án kaldhæðni eða
stæla.
Lofttæmi heitir fyrsta ljóðabók
Nínu Þorkelsdóttur. Nína er
menntuð í hagnýtri ritstjórn og út-
gáfu, mannfræði, lögfræði og hljóð-
færaleik. Hún hefur unnið við ýmis
ritstörf og blaðamennsku. Hún
hlaut nýræktarstyrk Miðstöðvar ís-
lenskra bókmennta fyrir Lofttæmi
í vor og í umsögn bókmenntaráð-
gjafa um verkið segir að hún
geymi athuganir á andardrætti, líf-
magni og tónlistinni í tilverunni.
Skáldsögur, smásögur og ljóð
- Benedikt leggur áherslu á frumsamin íslensk skáldverk - Væntanlegar þrjár skáldsögur,
tvö smásagnasöfn og þrjár ljóðabækur, þar á meðal ný ljóðabók Jóns Kalmans Stefánssonar
Eva Rún
Snorradóttir
Friðgeir
Einarsson
Brynjar
Jóhannesson
Jón Kalman
Stefánsson
Magnús
Guðmundsson
Kristín
Ómarsdóttir
Silja Björk Huldudóttir
silja@mbl.is
„Mig hafði lengi langað að gefa út disk og gafst
kærkomið tækifæri til þess í heimsfaraldrinum
þegar önnur verkefni duttu óvænt upp fyrir,“
segir Andri Björn Róbertsson bass-barítón um
diskinn Thorsteinson & Schumann sem kemur
út undir merkjum belgíska útgáfufyrirtækis-
ins Fuga Libera síðar í þessum mánuði, en um
er að ræða fyrsta sólódisk Andra. Rifjar hann
upp að snemma árs 2020 hafi hann verið stadd-
ur í Hollandi þar sem til stóð að hann myndi
syngja við Hollensku þjóðaróperuna auk þess
sem hann átti að snúa aftur til Óperunnar í
Zürich til að syngja í Jóhannesarpassíunni
með La Scintilla-hljómsveitinni undir stjórn
Riccardos Minasi og endurtaka hlutverk sín í
Lessons in Love and Violence eftir George
Benjamin í Châtelet-leikhúsinu, en öllum var
þessum uppfærslum aflýst vegna Covid. „Þeg-
ar ég kom heim frá Amsterdam settist ég því
niður og fór að skoða hvað ég ætti að gera nú
þegar búið væri að fresta öllum verkefnum um
ótilgreindan tíma,“ segir Andri og tekur fram
að þegar meðleikarinn og prógrammið lá fyrir
hafi þurft að tryggja fjármögnun útgáfunnar.
Fagmaður fram í fingurgóma
Á diskinum flytja Andri og Ástríður Alda
Sigurðardóttir píanóleikari sjö sönglög eftir
Árna Thorsteinson við ljóð m.a. Guðmundar
Guðmundssonar og Magnúsar Gíslasonar, auk
ljóðaflokkanna Liederkreis op. 24 og Lieder-
kreis op. 39 eftir Robert Schumann við ljóð
annars vegar Heinrichs Heine og hins vegar
Josephs von Eichendorff. Þau fagna diskinum
með útgáfutónleikum í Norðurljósum Hörpu
annað kvöld, þriðjudag, kl. 19.30 og eru tón-
leikarnir hluti af tíu tónleika röð Hörpu sem
nefnist Heimssviðið þar sem fram koma fram-
úrskarandi ungir evrópskir tónlistarmenn.
„Við Ástríður höfum unnið töluvert saman
og komið fram á tónleikum víðs vegar um land-
ið sem og á Sönghátíð í Hafnarborg, það lá því
beint við að leita til hennar um samstarf,“ seg-
ir Andri og rifjar upp að diskurinn hafi verið
tekinn upp í Salnum í vor. „Við vorum svo
heppin að fá Christopher Tarnow sem tón-
meistara, eftir ábendingu frá Víkingi Heiðari
Ólafssyni, enda hefur hann tekið upp allar
plöturnar hans. Við vorum því í mjög góðum
höndum, enda er Christopher algjör snillingur
og fagmaður fram í fingurgóma,“ segir Andri
og tekur fram að hann sé reynslunni ríkari
þegar komi að því að vinna næsta disk.
Aðspurður hvers vegna hann hafi valið að
tefla saman tónlist eftir Árna Thorsteinson og
Robert Schumann bendir Andri réttilega á að
þeir hafi verið upp á ólíkum tímum á ólíkum
stað. „Æviskeið þeirra er að mörgu leyti ólíkt,
en samt leita þeir báðir mikið í góð ljóð. Það
var greinilega mikið kappsmál fyrir þá báða að
textinn væri af háum gæðum. Schumann var
sonur bóksala og hefði örugglega orðið ljóð-
skáld eða rithöfundur ef hann hefði ekki orðið
píanóleikari og tónskáld. Föðurbróðir Árna
var Steingrímur Thorsteinsson þannig að
tengingin við ljóðin er sterk,“ segir Andri og
bendir á að Árni og Schumann eigi það sam-
eiginlegt að leita í ljóð með óræða merkingu.
Spennandi að opna hjarta mitt
„Mér fannst þeir því passa mjög vel saman.
Samtímis fannst mér áhugavert að bera saman
þróunina í íslenskri tónlist á þessum tíma mið-
að við það sem var að gerast á meginlandinu,“
segir Andri og viðurkennir fúslega að sér finn-
ist skemmtilegt að fá tækifæri til að koma
íslenskri tónlist á framfæri erlendis, en þegar
er búið að semja um dreifingu disksins í þrjá-
tíu löndum auk þess sem hann verður aðgengi-
legur í öllum helstu streymisveitum heims.
„Það verður spennandi fyrir breiðari
áheyrendahóp erlendis að kynnast tónlist
Árna,“ segir Andri og bendir á að íslensku
sönglögin, sem allir þekkja hérlendis, séu
óþekkt stærð erlendis. „En við eigum óhikað
að vera jafnstolt af tónlistararfi okkar og við
erum af bókmenntaarfinum,“ segir Andri.
Andri hefur á ferli sínum jöfnum höndum
sungið á óperusviðinu og sinnt ljóðasöng. „Eðli
málsins samkvæmt er óperan mun stærra list-
form og söngvarinn aðeins lítið tannhjól í
stórri vél, ef svo má segja. Frelsið er því miklu
meira á ljóðasöngssviðinu en á óperusviðinu
þar sem stjórnandi, leikstjóri og búningahönn-
uður hafa miklar skoðanir á því sem söngv-
arinn er og á að vera að gera,“ segir Andri og
tekur fram að frelsinu í ljóðasöngnum fylgi
annars konar áskoranir. „Því á ljóðasöngssvið-
inu stendur söngvarinn algjörlega berskjald-
aður sem sín eigin persóna. Vissulega er mað-
ur auðvitað að túlka textann en maður getur
ekki falið sig á bak við hlutverk líkt og í
óperum. Mér finnst spennandi að leyfa mér að
opna hjarta mitt og vera viðkvæmur fyrir
framan annað fólk á ljóðasviðinu,“ segir Andri
og tekur fram að sér finnist gaman að halda í
fjölbreytnina sem flytjandi og fá tækifæri til
að flytja mismunandi tónlist í ólíkri stemningu.
„Ljóðasöngurinn og óperuuppfærslur eru jafn
ólíkar og myndir málaðar með vatnslitum eða
olíulitum.“
Söngkennslan gefur öðruvísi innsýn
Aðspurður hvernig honum hafi gengið að
halda sér í sönglegu formi þá mörgu mánuði
sem heimsfaraldurinn kom í veg fyrir allt tón-
leikahald segir Andri það hafa verið töluverða
áskorun. „Þegar ég sneri heim frá Amsterdam
snemma árs 2020 vorum við konan mín [Ruth
Jenkins-Róbertsson sópransöngkona] með tvö
lítil börn sem voru eins og tveggja ára. Það
gafst því ekki mikill tími til að æfa sig, heldur
reyndi ég að grípa hálftíma hér og hálftíma
þar. Það voru því örugglega margir aðrir
söngvarar en ég sem náðu að halda sér í betra
raddlegu formi meðan allt var lokað,“ segir
Andri kíminn, sem var afar þakklátur fyrir
stöðu sína sem prófessor í söng við Háskólann
í Newcastle og Northumbria-háskólann þegar
Covid brast á. „Söngkennslan færðist alfarið
yfir á rafrænt form, sem var áhugavert en auð-
vitað mjög takmarkandi enda verða söngkenn-
ari og söngnemandi að vera í sama herbergi til
að geta unnið almennilega með ýmis tæknileg
atriði,“ segir Andri sem verið hefur prófessor
frá árinu 2016 og segist njóta þess að kenna
samhliða skapandi störfum. „Mér finnst
kennslan gefa mér öðruvísi innsýn í það sem
ég er að gera sjálfur, auk þess sem það er auð-
vitað gaman að geta deilt með öðrum því sem
maður kann. Á sama tíma þarf maður að kafa
ofan í það hvernig maður gerir hlutina til að
geta útskýrt þá, því það er margt sem maður
gerir bara án þess að hugsa. Söngkennsla er
náttúrlega sérstök að því leyti að við erum að
vinna með lifandi hljóðfæri sem kallar bæði á
góða tækni og tilfinningu. Söngkennari getur
opnað ákveðnar dyr fyrir nemendum, en þeir
þurfa sjálfir endanlega að finna leiðina. Sjálfur
hef ég fengið leiðsögn hjá kennurum sem ég
hef kannski ekki fyllilega skilið fyrr en mörg-
um árum seinna,“ segir Andri sem sjálfur hef-
ur notið leiðsagnar stórsöngvara á borð við
José Carreras og Kiri Te Kanawa.
Toppfólkið ekki að flækja hlutina
„Það hefur auðvitað verið mikill heiður að
njóta leiðsagnar þeirra, ekki síst sökum þess
hvað þau eru miklir viskubrunnar. Mér finnst
oft einkenna toppsöngvara að þeir eru ekki að
flækja hlutina og mér finnst líka alltaf skína í
gegn ákveðið frelsi sem þau veita sjálfum sér í
nálgun sinni,“ segir Andri og tekur fram að
þótt ólýsanlegt sé að njóta leiðsagnar stór-
stjarna megi aldrei vanmeta þann mikilvæga
grunn sem fyrstu og aðalsöngkennarar leggja.
„Mér finnst oft vanmetið framlag þeirra söng-
kennara sem kenna manni fyrst og leggja
grunninn í upphafi,“ segir Andri og þakkar í
því samhengi sérstaklega handleiðslu Ólafar
Kolbrúnar Harðardóttur, sem er honum enn
alltaf innan handar.
Ekki er hægt að sleppa Andra án þess að
forvitnast hvort diskinum verði fylgt eftir með
frekara tónleikahaldi. „Við erum að skoða
möguleika þess að fylgja diskinum eftir með
tónleikum hér í Bretlandi þar sem ég bý. Einn-
ig væri gaman að komast með prógrammið inn
á ljóðasöngshátíðir. Það kemur allt í ljós,“ seg-
ir Andri, sem í millitíðinni nýtur þess að eiga
góðan tíma með fjölskyldunni.
Ljósmynd/Kuskfursti
Frelsið meira á ljóðasöngssviðinu
- Andri Björn og Ástríður Alda fagna diskinum Thorsteinson & Schumann í Norðurljósum Hörpu
- „Við eigum óhikað að vera jafnstolt af tónlistararfi okkar og við erum af bókmenntaarfinum“
Félagar Andri
Björn Róbertsson
og Ástríður Alda
Sigurðardóttir.