Morgunblaðið - 06.12.2021, Blaðsíða 11

FRÉTTIR 11Innlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 6. DESEMBER 2021
Verið velkomin
í sjónmælingu
Hamraborg 10, Kópavogi, sími 554 3200
Opið virka daga 9.30–18, laugardaga 11-14
25
ára
1996-2021
Sigurður Bogi Sævarsson
sbs@mbl.is
Þess sjást nú fyrstu merki að eftir
nokkurra missera óróa sé að mynd-
ast jafnvægi milli vöruframboðs og
afkastagetu í alþjóðlegum flutn-
ingakerfum, sem er sterkur áhrifa-
þáttur í viðskiptalífi heimsins.
Staðan er þó enn viðkvæm og þar
ráða miklu takmarkanir vegna
kórónuveirunnar sem oft eru settar
á fyrirvaralítið. „Eitthvað er að
slakna á spennunni. Smám saman
aðlögumst við nýjum veruleika,“
segir Vilhelm Þorsteinsson, for-
stjóri Eimskips.
Samdráttur ekki langvarandi
Í höfuðborginni má fylgjast
með ferðum flutningaskipa sem
þétthlaðin sigla inn og út úr Sunda-
höfn – og eftir atvikum öðrum
flutningahöfnum landsins. „Á
margan hátt er magnið í flutninga-
kerfum okkar, þá sérstaklega í inn-
flutningi, ágætur hitamælir á stöð-
una í þjóðfélaginu. Frá í september
alveg fram í desember er alltaf
mikið flutt inn vegna jólaverslunar.
Raunar hefur verið jöfn stígandi og
aukning í öllum flutningum á
heimsvísu nú í meira en eitt ár,“
segir Vilhelm.
„Þegar áhrifa Covid-19 fór að
gæta fyrir alvöru á öðrum ársfjórð-
ungi í fyrra dróst allt flutn-
ingamagn mikið saman, en þau
áhrif voru þó ekki langvarandi. Þá
höfðu skipafélög um allan heim
hins vegar dregið úr flutningagetu
sinni, það er fækkað ferðum, auk
þess sem afgreiðsla skipa tók
lengri tíma. Fyrir vikið mynduðust
stíflur í kerfunum sem hefur tekið
tíma að vinda ofan af, sumpart
vegna mjög sterkrar eftirspurnar
eftir flutningum. En nú sjást merki
þess að frekara jafnvægi sé að
skapast.“
Loðnan boðar betri tíð
Á Íslandsmarkaði er innflutn-
ingur á bílum nú talsvert minni en
var á besta tíma ferðaþjónustunnar
fyrir 3-4 árum. Þar ræður miklu að
bílaleigurnar kaupa færri ökutæki
en var. Á móti kemur að undan-
farið hefur mikið verið flutt inn af
til dæmis timbri, svo sem pallaefni,
raftækjum og almennri neyslu-
vöru. Í útflutningi eru sjávaraf-
urðir og ál allsráðandi. Í stóra sam-
henginu hallar hins vegar á
útflutninginn; í október var virði
innflutnings til landsins tæplega 13
milljörðum kr. meira en útflutn-
ings. En bráðum kemur betri tíð!
Vænst er að loðnuvertíð á nýju
ári verði gjöful og meira magn
verði veitt en gerst hefur um langt
árabil. „Já, að undanförnu hafa
sjávarútvegsfyrirtækin verið að
skipuleggja og undirbúa sig fyrir
komandi vertíð, meðal annars með
því að selja afurðir fyrri vertíðar úr
geymslum og flytja út til að skapa
sér geymslupláss,“ segir Vilhelm
forstjóri. „Ef að líkum lætur verður
loðnuvertíðin mikil áskorun fyrir
alla, hvort sem það er í veiðum,
vinnslu, flutningum eða á mörk-
uðum. Hér hjá Eimskip höfum við
farið heildstætt yfir stöðuna og sett
upp ýmsar sviðsmyndir, til að átta
okkur á flutningaþörf. Hvað fer
mikið af loðnunni í bræðslu, frystar
afurðir og hvert verður magn
hrognanna sem fara á Japans-
markað. Þetta þarf að kortleggja;
hvað þarf marga gáma, skip og svo
framvegis.“
Í flutningum Eimskips líða
stundum ekki nema örfáir sólar-
hringar frá því sjávarafurðir fara í
skip hér heima uns þær eru komn-
ar á markaði í Bretlandi og inn á
meginland Evrópu. Frá Færeyjum,
þar sem Eimskip starfrækir dóttur-
fyrirtækið Faroe Ship, er ferskur
lax fluttur frá Þórshöfn til Skrabs-
ter í Skotlandi – og þaðan áfram
með flugi frá Bretlandi vestur um
haf eða til Asíu. Varan fer í skip í
Færeyjum á mánudegi og er komin
til viðskiptavina í fjarlægum lönd-
um um miðja viku. Þessi hraði
skapar að hluta til verðmætin. Með
góðri kælitækni er líka hægt að
halda vörunni ferskri alla leið, eins
og viðskipavinir gera kröfu um.
Umhverfismálin spennandi
Frá Íslandi eru sjávarafurðir
að mestu fluttar með skipum á er-
lenda markaði, enda margfalt
ódýrari og umhverfisvænni máti en
til dæmis flugfrakt. „Við getum
tekið dæmi um fisk sem fluttur er
með flugi til Boston í Bandaríkj-
unum frá Íslandi. Fari varan hins
vegar með skipi til nærliggjandi
hafnar í Portland í Maine-ríki mun-
ar um 94% í kolefnisspori. Þetta er
atriði sem horft er meira til og ræð-
ur miklu í viðskiptum. Hvað varðar
umhverfisáhrifin hafa skipaflutn-
ingar algjöra yfirburði yfir aðra
flutningamáta. Í Evrópu er meðal
annars verið að reyna að koma sem
mestu af flutningum á sjó á milli
landa og af hraðbrautum í fljóta-
báta,“ segir Vilhelm.
Hjá Eimskip er í dag unnið að
fjölmörgum umhverfisverkefnum
og raunar eru slík mál aldrei langt
undan í daglegri starfsemi. „Sumt
eru einföld verkefni, eins og að
draga úr pappírs- og rafmagns-
notkun, auka flokkun sorps yfir í
að skipta út tækjum eins og gáma-
krönum, gámalyfturum og smærri
bílum fyrir umhverfisvænni kosti.
Næsta sumar verður stigið stórt
skref þegar stærstu skip okkar,
Brúarfoss og Dettifoss, sem komu
ný í þjónustu okkar í fyrra, verða
landtengd rafmagni. Þau verða
með fyrstu gámaskipunum í heim-
inum sem verða með slíka teng-
ingu. Fyrir vikið verður hætt notk-
un ljósavéla um borð á meðan
skipin eru við bryggju í Sundahöfn.
Stærsti hlutinn í kolefnisspori Eim-
skips tengist útgerð flutningaskip-
anna og þar er tækifæri til að gera
betur, með því að fínstilla ýmis at-
riði í starfseminni og hugsa mál
upp á nýtt. Sú vegferð er spenn-
andi.“
Samgöngubótum miðar hægt
Landflutningar eru stór hluti
af flutninganeti Eimskips. Úti á
þjóðvegunum eru stórir trukkar á
ferðinni með frakt og eru fljótir í
förum. Hver verður framtíðin þar?
„Að ætla að taka alfarið upp
strandsiglingar í stað flutninga á
landi er óraunhæf rómantík,“ segir
Vilhelm. „Afurðir úr sjávarútvegi
verða að komast sem fyrst í vinnslu
eða á markað. Innflutt ferskvara
sem kemur til landsins í dag þarf
samkvæmt óskum kaupmanna og
viðskiptavina að komast í verslanir
úti á landi á morgun. Þessum ósk-
um er svarað með því að fara land-
leiðina, en samgöngukerfið á stór-
an þátt í allri verðmætasköpun á
Íslandi. Nú er jólaverðtíðin í innan-
landsflutningnum í fullum gangi og
margir sem nýta sér það að geta
sent pakka hvert á land sem er með
afhendingu daginn eftir. En því
miður miðar samgöngubótum of
hægt. Oft aka bílstjórarnir okkar
við erfiðar aðstæður sem verður að
bæta, enda eru vegirnir og flutn-
ingar um þá lífæðar samfélagsins.“
Innflutningur er mikill og loðnuvertíð skapar væntingar, segir Vilhelm Már Þorsteinsson, forstjóri Eimskips
Stjórnandi Jöfn stígandi og aukning í öllum flutningum á heimsvísu nú í
meira en eitt ár,“ segir Vilhelm Már Þorsteinsson, forstjóri Eimskips.
Flutningamagn hitamælir þjóðfélagið
- Vilhelm Már Þorsteinsson er
fæddur árið 1971 og tók við
starfi forstjóra Eimskips
snemma árs 2019. Áður starf-
aði hann í um tuttugu ár hjá Ís-
landsbanka. Var síðast fram-
kvæmdastjóri fyrirtækja- og
fjárfestasviðs og sat í fram-
kvæmdastjórn bankans.
- Starfsmenn Eimskips, í 20
löndum, eru um 1.650 talsins.
Skipin eru 17 og velta fyrir-
tækisins í fyrra var um 100
milljarðar króna.
Hver er hann?
Lagarfoss 17 eru skip í flota Eimskips. Í kerfi félagsins er Þórshöfn í
Færeyjum einn viðkomustaða, en þar er þessi mynd af stórskipinu tekin.
Morgunblaðið/Sigurður Bogi
Trukkur Að ætla að taka alfarið upp strandsiglingar í stað flutninga á þjóð-
vegum landsins er óraunhæf rómantík, að mati forstjóra Eimskips
„Símasamband á hringveginum er
allt of víða götótt og verður tafar-
laust að bæta. Þetta er brýnt örygg-
ismál,“ segir Jakob Frímann Magn-
ússon,
alþingismaður
Flokks fólksins.
Hann er fyrsti
flutningsmaður
frumvarps til
breytinga á fjar-
skiptalögum þar
sem lagt er til að
sú kvöð verði sett
á símafyrirtækin
að tryggja óslitið
farsímasamband
á þjóðvegunum. Er í því sambandi
vísað til alþjónustu en þar er um að
ræða fjarskipti af tilteknum lág-
marksgæðum sem bjóða skal öllum á
viðráðanlegu verði, óháð staðsetn-
ingu.
Í frumvarpi Jakobs Frímanns er
lagt til að inn í fjarskiptalög verði
sett ákvæði um að til alþjónustu telj-
ist óslitið farsímasamband á hring-
veginum. Einnig að Fjarskiptastofu
verði heimilt að leggja kvaðir á síma-
fyrirtæki um að koma upp og reka
virki eða möstur með sendibúnaði
sem þetta tryggja.
„Ef fjarskiptafyrirtæki sjá sér
ekki hagnaðarvon í því að tryggja ör-
yggi á vegum landsins þá verða
stjórnvöld að grípa inn í og útrýma
þeim markaðsbresti,“ segir í
greinargerð með frumvarpinu.
Fyrir alþingiskosningar í septem-
ber síðastliðnum fór Jakob Frímann
víða um Norður- og Austurland og
kynnti sér mannlíf og staðhætti.
„Mér kom á óvart hvað símasam-
band er víða slæmt. Á Töllaskagan-
um, í nágrenni Siglufjarðar, eru
dauðir punktar í fjarskiptakerfinu
og eins í Hörgárdalnum, rétt fyrir
utan Akureyri. Staðirnir eru satt að
segja óteljandi. Verst er staðan þó á
Austurlandi, til dæmis á Fagradal,
milli Héraðs og Fjarðabyggðar,“
segir þingmaðurinn um stöðu mála.
Ótækt að bíða eftir Brüssel
Í umræðunni hefur verið um
margra missera skeið, segir Jakob
Frímann, að hlýða í fjarskiptamálum
fjölþættu kalli ESB sem samgöngu-
ráðherra hafi látið sig varða. Það mál
hafi lent í flakki milli nefnda og gæti
tekið mörg ár að tryggja Íslending-
um, sem hér er um rætt, eðlilegt
fjarskiptasamband enda innleiðing
margra tuga evrópskra laga undir.
Slíkt sé góðra gjalda vert, en mikil-
vægt sé að fylla tafarlaust í þau göt
fjarskiptakerfisins sem fyrr er lýst.
Ótækt sé að bíða eftir skipunum frá
Brüssel. sbs@mbl.is
Fyllt verði í farsímagötin
- Slitrótt á hringveginum - Jakob Frímann vill úrbætur
Jakob Frímann
Magnússon