Morgunblaðið - Sunnudagur - 19.12.2021, Síða 8

VIÐTAL
8 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 19.12. 2021
V
orið 1932 er ys og þys utan við
glugga íbúðarhúss við Berg-
staðastíg í Reykjavík. Þetta er í
miðri heimskreppunni. En innan
veggja hússins ríkir mikil gleði.
Hjónunum Fanný Egilson og Högna Halldórs-
syni fæðist dóttir og fær hún nafnið Guðrún.
Heitir í höfuðið á ömmu sinni.
Fanný og Högni hafa margt á prjónunum.
Innan tíðar eru þau flutt úr miðborginni og
langleiðina upp að Elliðaám. Þar hefur Högni
fest kaup á landi sem tilheyrði hjáleigunni Vík.
Þau eru í raun flutt út í sveit þótt hin vaxandi
Reykjavík sé í túnfætinum hjá þeim. Þar reisa
þau sér glæsilegt einbýlishús, steinsteypt og í
dag stendur það í miðri Reykjavík, nánar til-
tekið við Langholtsveg 145.
Á þessum árum sinnir Fanný heimilinu og
einkadótturinni en Högni starfar hjá Mjólkur-
búi Reykjavíkur. Þegar Guðrún er 9 ára brýst
út heimsstyrjöld að nýju, aðeins 19 árum eftir
hildarleikinn mikla sem mótaði Evrópu upp á
nýtt. Herinn kemur til landsins, fyrst sá breski
og síðan sá ameríski skömmu síðar. Í þeim um-
svifum öllum sér Högni tækifæri. Eftirspurn
eftir kjöti vex gríðarlega og á landi sínu kemur
hann sér upp svínabúi og afurðir þaðan þjónuðu
herliðinu næstu árin.
Reksturinn tryggði þeim örugga efnhagslega
stöðu og heimilið var glæsilegt á þess tíma
mælikvarða. Guðrún gekk í Laugarnesskóla.
Þar eignaðist hún góða vini og m.a. Elínu Óla-
dóttur og átti sá vinskapur eftir að vara alla tíð
og ferðast þær enn þá saman um heiminn.
Héldu til náms í Lundúnum
Og ævintýraþráin gerði vart við sig hjá þeim
vinkonum. Það þurfti ekki miklar fortölur gagn-
vart föður Guðrúnar og móður til þess að þau
létu það eftir henni að halda til Lundúna þar
sem hún og Elín fengu inni í enskuskóla. Þetta
var árið 1949 og stóð námið í tæpt eitt og hálft
ár.
„Þetta var góður skóli fyrir bæði drengi og
stúlkur. Við vorum á heimavist en drengirnir
dvöldu utan skólans. Þetta var merkilegur skóli
þar sem saman komu nemendur frá öllum
mögulegum löndum.“
Guðrún rifjar þetta upp og er ekki laust við
að hún verði nokkuð dreymin á svip, kannski
vegna þess að ríflega 70 ár eru liðin frá þessum
atburðum, en sennilega þó frekar vegna þess
hvað sagan sjálf felur í sér.
„Ég held hreinlega að þau hafi látið allt eftir
mér,“ segir hún þegar hún minnist foreldra
sinna.
Hefur stúlkurnar, þá 17 ára, ekki órað fyrir
því hvaða þráð örlögin myndu spinna Guðrúnu
upp frá þessu.
Á sama tíma og þær stöllur héldu til höf-
uðborgar Bretlands lagði ungur maður, Belgi
að uppruna, í ferð til eyjunnar í norðri. Hann
stundaði þá viðskiptanám og stóð á tvítugu,
fæddur 1928. Ferðalagið yfir Ermarsundið var í
sama tilgangi og hjá íslensku vinkonunum, að
ná tökum á tungumáli heimamanna.
„Við fengum leyfi til að fara út á laugar-
dögum og sunnudögum. Þá skemmtum við okk-
ur og hittum aðra krakka. Guð hvað þetta var
góður tími,“ lýsir Guðrún og segir að þessi tími
hafi verið mjög skemmtilegur.
Og þar hitti hún unga Belgann og þau tóku
tal saman. Þar var kominn Charles Ansiau, sem
búsettur var í Brussel ásamt foreldrum sínum
en faðir hans hafði byggt upp stöndugt iðnfyr-
irtæki með viðskiptatengsl um allan heim. Þau
Guðrún og Charles urðu ástfangin. Þegar ég
spyr hana hvort það hafi verið ást við fyrstu sýn
leitar hugur hennar greinilega langt aftur til
sumarsins 1949.
Bar strax mikið traust til hans
„Það er ég ekki viss um. En ég fann það strax
að ég bar mjög mikið traust til hans.“
Áður en dvölinni lauk héldu vinkonurnar frá
Reykjavík ásamt nokkrum vinum með flugi til
suðurstrandar Frakklands og dvöldu nokkra
daga í hafnarborginni Nice. Er það athyglis-
verð tilviljun í ljósi þess að síðar átti Guðrún eft-
ir að búa sér annað heimili þar í borginni – en
meira um það síðar.
Guðrún hélt heim um jólin 1950 en Charles
var enn eitt ár í London við að klára sitt nám.
Þau voru staðráðin í að halda sambandi. Hlut-
irnir gerðust að mörgu leyti hægar í þá daga en
nú, ekki síst sökum þeirra tæknibreytinga sem
orðið hafa. Guðrún réð sig í skrifstofustarf hjá
O. Johnson og Kaaber í Reykjavík og á sama
tíma lenti Charles í mikilli svaðilför. Faðir hans
kom á þessum dögum að umfangsmiklum
námugreftri í Ísrael en þetta var skömmu eftir
að frelsisstríðinu þar í landi lauk. Var Charles
sendur til þess að stýra vinnuflokkum á svæð-
inu og segir Guðrún að það hafi hálft í hvoru
verið gert til þess að sýna að Pierre, faðir Char-
les, væri reiðubúinn að hætta syni sínum á þess-
ar slóðir, eins og öðrum starfsmönnum fyrir-
tækisins.
„Ég gerði mér ekki grein fyrir því á þessum
tíma hversu mikið hættuspil þetta verkefni var.
Kannski sem betur fer. Ástandið þarna var
mjög ótryggt og Charles var með öryggisvörð
með sér hvert sem hann fór.“
Þau héldu góðum tengslum á þessum tíma.
„Við skrifuðumst mikið á og ég fór að sækja
frönskutíma hjá Melittu Grünbaum, eiginkonu
Viktors Urbancic tónlistarfrömuðar. Hún var
yndisleg kona en hún átti mjög bágt. Mér
fannst hún alltaf eiga mjög erfitt með að vera á
Íslandi, fjarri sínu gamla heimalandi. Og hún
hafði misst mikið. Margt af hennar fólki hvarf í
stríðinu,“ segir Guðrún og minnist aðstoðar Me-
littu við frönskunámið af miklum hlýhug.
Giftu sig í Reykjavík
Liðu nú tæp þrjú ár og ákváðu Guðrún og Char-
les að ganga í hjónaband. Reyndist það nokkur
flækjufótur, ekki aðeins vegna þess að haf og
lönd skildu að heldur einnig vegna þess að
Charles tilheyrði kaþólsku kirkjunni í Belgíu en
Guðrún þeirri lúthersku hér heima. Hún lýsti
sig þó reiðubúna til að að ganga í kaþólsku
kirkjuna og ala börnin, ef einhver yrðu, upp í
kaþólskum sið. En líkt og fyrri daginn vissi
Guðrún Högnadóttir Ansiau
hefur búið í Brussel í nærri 70 ár.
Ljósmynd/Patrice Mathieu
Örlögin tóku í taumana
í Lundúnum 1949
Lífið tekur oft óvænta stefnu þegar minnst varir. Guðrún Högnadóttir var 17 ára þegar hún ákvað að innritast í ensku-
skóla í London. Rúmum þremur árum síðar giftist hún Charles Ansiau, ungum belgískum manni sem hún kynntist í
borginni. Í sjö áratugi hefur hún búið í Brussel og unnið margt gott í þágu Íslands og Íslendinga.
Stefán E. Stefánsson ses@mbl.is
’
Meðal þeirra sem dvöldu á
heimili Guðrúnar og fjöl-
skyldu var ungur bandarískur
píanóleikari, Emanuel Ax að
nafni. Þrátt fyrir augljósa hæfi-
leika renndi gistifjölskylduna
ekki í grun að þarna væri kom-
inn listamaður sem ætti eftir að
setja svip sinn á alþjóðlega tón-
listarsenu á komandi áratugum