Morgunblaðið - 11.12.2021, Side 28

28 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. DESEMBER 2021
Sjónvarpsstöðin
Hringbraut átti nýlega
viðtal við Hrönn Ólafíu
Jörundsdóttur, for-
stjóra MAST, þar sem
blóðmerahald og þær
skelfilegu hliðar þess
sem nýlega hafa komið
upp á yfirborðið –
þökk sé erlendum
dýraverndunarsam-
tökum – var rætt.
Forstjórinn sagði
það vera mat MAST
að hægt væri að fram-
kvæma blóðtöku af
fylfullum merum án
þess að ógna velferð
dýranna.
Fyrir mér illskilj-
anlegt mat. Skorti for-
stjórann hér nauðsyn-
legar upplýsingar og
þekkingu eða var ein-
hvers konar meðvirkni
enn í gangi?
Hvernig á að vera
hægt, með góðum og
dýravænum hætti, að
koma ótömdum, villtum hryssum
sem búið er að rífa folaldið frá úr
útigangi inn í þröngan blóðtökubás,
þar sem hryssan er njörvuð niður
og höfuð strengt upp með reipum –
dýrið bókstaflega neglt – til að hægt
sé að opna slagæð á hálsi og tappa
þar af blóði í 15 langar mínútur!
Heil eilífð fyrir dýrið. Hvernig get-
ur forstjórinn ímyndað sér að þessi
fjötrun ótaminnar hryssu og það of-
beldi sem beita þarf dýrið til að
koma nál í háls og tappa fimm lítr-
um af blóði af því geti farið fram
með friði og spekt!
Rétt er að leggja áherslu á að hér
er langmest um villtar, ótamdar
merar að ræða sem eru í útigangi
allt árið og eru auðvitað styggar og
fælnar. Ætti forstjóranum því að
vera ljóst að mannúðlegt og dýra-
vænt blóðmerahald í þessu formi er
ómögulegt!
Dýralæknar á hálum ís
Forstjóri MAST vildi líka gera
nokkuð með það að dýralæknar
væru alltaf við, við hverja einustu
blóðtöku, eins og hún sagði. Þeir
voru þá líka við í öllum þeim til-
fellum þar sem gögn AWF og TSB-
dýraverndunarsamtakanna sýna
meiðingar, misþyrmingar og ofbeldi
við dýrin! Þessi athugasemd sýnir
því fremur að ekkert er á marga
þessara dýralækna að treysta held-
ur en hitt að viðvera og meint eft-
irlit og handleiðsla þeirra komi dýr-
unum að nokkru gagni.
Þá segir forstjórinn þetta:
„MAST er búið að hafa samband við
(erlendu) dýraverndunarsamtökin
sem birtu umrætt myndefni til að fá
myndefnið, á hvaða bæjum þessar
myndir voru teknar.“
Fyrir mér er það ekki traustvekj-
andi eða sannfærandi að MAST
skuli þurfa að nýta sér rannsóknir
erlendra aðila til að átta sig á dýra-
haldi sem MAST sjálft á að hafa eft-
irlit með og á sjálft að bera ábyrgð
á að fari fram af mannúð á grund-
velli dýravelferðar og standist um-
fram allt lög landsins.
Brást fagráðið skyldum sínum?
25. apríl 2016 fundaði fagráð um
velferð dýra. Fundarboðandi var
Þóra J. Jónasdóttir dýralæknir
gæludýra og dýravelferðar. Fund-
arstjóri var Sigurborg Daðadóttir
yfirdýralæknir. Aðrir fundarmenn
voru m.a. Katrín Andrésdóttir,
fulltrúi Dýralæknafélagsins, dr. Sig-
ríður Björnsdóttir, dýralæknir
hrossasjúkdóma, og Jón Kalmann,
fulltrúi Siðfræðistofnunar Háskóla
Íslands. Fagráðið gerði sér lítið fyr-
ir og gaf grænt ljós á
þann ófögnuð og það
dýraníð sem sannast
hefur að blóðmera-
haldið er og allt þetta
fólk hefði átt að vita að
svo sé hefði það viljað
eða reynt að kynna sér
það. Fyrir mér brást
fagráðið hér algjörlega
skyldum sínum! Bók-
unin var stutt og ein-
föld: „Fagráðið er já-
kvætt gagnvart nýju
leyfi með þeim fyr-
irvörum sem fram
komu í umræðum, sbr.
texta.“ Hver hefði trú-
að svona vinnubrögð-
um upp á þetta mæta
fólk, sem maður hefði
haldið að það væri.
Lagagrundvöllur
í lausu lofti
20. júní 2016 gaf
MAST svo út „leyfi til
blóðsöfnunar úr hryss-
um …“ til Ísteka.
Byggði MAST þetta
leyfi á reglugerð nr.
279/2002 en þessari
reglugerð er þó eingöngu ætlað að
tryggja velferð dýra við tilraunir á
þeim! Athygli vekur að Þóra J. Jón-
asdóttir, sem heita á dýralæknir
gæludýra og dýravelferðar, gaf út
leyfið en hún var líka fundarboðandi
þegar fagráðið gaf grænt ljós á
þessa óiðju. Hún virðist því leika
allstórt hlutverk hjá MAST. Sér um
mál frá gæludýrum upp í fjölda-
framleiðslu á blóði og frjósem-
ishormónum!
Í markmiði reglugerðar 279/2002
stendur: „Markmið reglugerðar-
innar er að tryggja velferð dýra
sem notuð eru í tilrauna- eða
vísindaskyni eða alin í þeim til-
gangi.“
Hvernig í ósköpunum er hægt að
tengja velferð tilraunadýra saman
við stórfellda fjöldaframleiðslu á
blóði, 170 tonn á ári? Við þessa laga-
túlkun þurfti virkilega frjótt ímynd-
unarafl, sveigjanleg afstaða og
hömlulítil meðvirkni MAST með
blóðmerahaldi að koma til að mati
undirritaðs. Undirritaður spurði
yfirlögfræðing MAST hvort hann
hefði veitt stjórn MAST leiðsögn
um notkun þessarar reglugerðar við
leyfisveitingu. Hann sagðist ekki
minnast þess.
Önnur lög, nr. 55/2013, hefðu átt
að koma í veg fyrir þessa leyfisveit-
ingu, þessa óiðju, en markmið
þeirra hljóðar svo: „Markmið laga
þessara er að stuðla að velferð dýra,
þ.e. að þau séu laus við vanlíðan,
hungur og þorsta, ótta og þjáningu,
sársauka, meiðsli og sjúkdóma, í
ljósi þess að dýr eru skyni gæddar
verur.“ Og hver á að sjá um fram-
kvæmd þessara laga? Sú stofnun
heitir einmitt Matvælastofnun;
MAST!
Ráðherra ræður för
Fyrir tæpum tveimur árum velt-
um við Jarðarvinir upp þeim ófögn-
uði sem blóðmerahaldið er og skor-
uðum á yfirdýralækni, stjórnendur
MAST og ekki síst á þáverandi
landbúnaðarráðherra, Kristján Þór
Júlíusson, að þessi óiðja yrði stöðv-
uð, m.a. annars vegna þess að hún
bryti í bága við lög. Ráðherra gerði
ekkert með málið frekar en fjöl-
mörg önnur dýraverndunar- og
dýravelferðarmál. Ekki hans sterka
hlið.
Nú er kominn nýr ráðherra,
Svandís Svavarsdóttir. Vinstri-
græn. Vonandi stendur hún undir
nafni og lætur ekki hagsmunaaðila
vaða yfir sig!
Eftir Ole Anton
Bieltvedt
»Hvernig get-
ur fjötrun
ótaminnar
hryssu, ofbeldi
við að koma nál
í háls hennar og
tappa af henni
fimm lítrum af
blóði farið fram
með friði og
spekt?
Ole Anton Bieltvedt
Höfundur er stofnandi og formaður
Jarðarvina.
Vinnubrögð MAST
og fagráðs stórlega
ámælisverð
Stigar og tröppur í mjög góðu úrvali
Smáratorgi 1, 201 Kóp., s. 588 6090, vl@verkfaeralagerinn.is
Verkfæralagerinn
Mán.-fim. kl. 9-18, fös. kl. 9-18:30, lau. kl. 10-18, sun. kl. 12-17
Leikskólinn Undra-
land var ekki opnaður
aftur eftir sumarfrí í
sumar. Um var að
ræða einkarekinn leik-
skóla í Kópavogi sem
hafði verið starf-
ræktur frá árinu 1986.
Við erum svo heppin
að hafa náð að kynnast
starfi og þjónustu
Undralands síðasta
starfsárið.
Undraland bauð upp á framúr-
skarandi þjónustu og virkilega flott
og faglegt starf að öllu leyti. Þegar
Undralandi er lokað kaupir Kópa-
vogsbær húsnæði leikskólans og rek-
ur þar leikskólann Urðarhól-
Skólatröð.
Um leið og við þökkum eigendum
og starfsfólki Undralands kærlega
fyrir frábæra tíma og þjónustu vilj-
um við vekja athygli á þeim mun sem
foreldrar barna í þessum skólum
upplifa núna, en leikskólagjöldin
hafa hækkað og þjónustan verið
skert.
Leikskólagjöldin hafa hækkað um
allt að 8.444 kr. á mánuði sem er
101.328 kr. á ári. Vistunartíminn er
styttri, ekki er boðið upp á morgun-
mat fyrir börnin, starfsdagar eru
fleiri eða fimm talsins og ekki að
fullu samræmdir með grunnskólum
Kópavogs. Með fjögurra vikna sum-
arlokun leikskóla, fimm starfsdögum
og nú síðast dögum vegna manneklu
er ekkert eftir af sumarleyfi foreldra
og sveigjanleikinn til að ráðstafa fríi
með börnunum enginn. Við þetta
bætist svo lengra sumarfrí, vetrarfrí
og fleiri starfsdagar hjá foreldrum
sem einnig eiga grunnskólabörn.
Starfið á Urðarhóli er mjög fag-
legt, við fjölskyldan erum ánægð
með heilsustefnuna og börnin okkar
fara glöð og kát í og úr leikskólanum
og líður vel þar. Starfsfólk leikskól-
anna hefur unnið ákaflega gott starf
við erfiðar aðstæður í Covid-19.
En spurningin er: Hvaða þjónustu
viljum við bjóða upp á í Kópavogi?
Viljum við ekki styðja við börnin og
heimilin, veita þeim góða þjónustu í
hröðu samfélagi og laða
að okkur fjölskyldu-
fólk?
Í Kópavogi eru 23
leikskólar og af þeim
eru tveir einkareknir
(8,7%).
Velur barnafólk
Garðabæ?
Frá árinu 2015 hefur
börnum á leikskólum
Kópavogsbæjar fækkað
um 218, en það gerir um
10% fækkun barna á
leikskólum bæjarins. Á sama tíma
hefur börnum á leikskólum Garða-
bæjar fjölgað um 177, sem gerir um
19% fjölgun barna á leikskólum bæj-
arins.
Það vekur einnig athygli að börn á
leikskólaaldri (eins til fimm ára) voru
2.253 talsins í lok árs 2020 í Kópavogi
en börn skráð á leikskóla í bænum
eru 1.939. Það eru því 314 börn með
lögheimili sitt í Kópavogi en eru ekki
skráð á leikskóla í bænum. Í Garða-
bæ er þessu öfugt farið; börn með
lögheimili í Garðabæ í lok árs 2020
voru 894 en börn skráð á leikskóla í
bænum 1.089. Það eru því 194 börn
sem ekki eru með lögheimili í Garða-
bæ skráð á leikskóla í bænum. Leik-
skólar Garðabæjar þjónusta þannig
22% fleiri börn en eru þar með lög-
heimili. Getur verið að foreldrar
barna á leikskólaaldri í Kópavogi séu
að velja það að fara með börnin sín á
leikskóla í Garðabæ?
Í Garðabæ eru 15 leikskólar og af
þeim eru fimm einkareknir (33,3%).
Gæðastundir
Orðið gæðastundir er mikið notað
um þessar mundir, þá sérstaklega í
tengslum við samskipti og samveru
barna og foreldra. Þar er átt við
stundir sem foreldrar og börn njóta
þess að verja tíma sínum saman án
utanaðkomandi áreitis, frá síma,
vinnu eða öðru.
Í nútímasamfélagi þar sem hrað-
inn er mikill eru foreldrar stöðugt að
reyna að finna tíma til að njóta
gæðastunda með börnunum sínum.
En fjölskyldur eru alls konar, störf
foreldra eru mismunandi og fjöl-
skyldusamsetningar nútímans marg-
víslegar.
Sumir leikskólar hafa gengið langt
í að reyna að þröngva að gæðastund-
um með margvíslegum hætti, en
yfirleitt er það með skertri þjónustu
af einhverju tagi. Sem dæmi um
þetta er að bjóða ekki upp á morgun-
mat fyrir börnin, hvetja með stöð-
ugum tölvupóstum og samtölum til
að foreldrar nýti styttingu vinnuvik-
unnar með börnum sínum. Að loka
yfir sumartímann í sumarfríi. Nú
þegar líður að jólum er það að for-
eldrar eigi að taka frí á milli jóla og
nýárs og verja tíma með börnunum
sínum. Slík er atlagan að foreldrar
eru komnir með samviskubit ætli
þeir sér að hafa börnin á leikskól-
anum á þessum tíma, sem þó er heil
vinnuvika þessi jólin.
Þröngvaðar gæðastundir
eru ekki til
Ég er þess fullviss að foreldrarnir
sem ég hef séð í bílum sínum á
morgnana fyrir utan leikskólann að
gefa börnunum sínum að borða, í
stresskasti að ná á réttum tíma í
vinnuna, upplifa þetta ekki sem
mikla gæðastund og hvað þá heldur
börnin sjálf.
Eða þeir foreldrar sem farnir eru
að kvíða því að setja börnin sín í leik-
skólann á milli jóla og nýárs af ótta
við að vera dæmd af starfsmönnum
eða öðrum foreldrum.
Að gefa frelsi með því að bjóða val-
kosti um tímasetningu sumarfrís
sem raunverulega hentar foreldrum
fjölgar gæðastundum og fækkar
stundum þar sem börnin eru sett
fyrir framan hvolpasveitina á meðan
foreldrar vinna.
Það er hvorki hlutverk leikskóla
né líklegt til árangurs að hann reyni
að skikka fjölskyldur til gæðastunda.
Aukið frelsi og þjónusta við foreldra
er það sem eykur og fjölgar gæða-
stundum fjölskyldna.
Gæðastundir eiga að vera á milli
foreldra og barna þegar þeim hentar
en ekki þegar leikskólanum hentar.
Fjölgum gæða-
stundum í Kópavogi
Eftir Sigvalda
Egil Lárusson
Sigvaldi Egill Lárusson
» Aukið frelsi og
þjónusta við foreldra
er það sem eykur og
fjölgar gæðastundum
fjölskyldna.
Höfundur er fjármálastjóri og
fjölskyldufaðir á Kársnesinu með
börn í leikskóla og á grunnskólastigi.
sigvaldi.egill@gmail.com