Læknablaðið - 01.11.2021, Blaðsíða 58

562 L ÆKNABL AÐIÐ 2021/107
Við lifum á fordæmalausum tímum, heyr­
ist oft í kófinu, en það er jú ekkert nýtt
undir sólinni að minnsta kosti hvað snert­
ir mannlega hegðun. Farsóttir hafa í gegn­
um tíðina opnað sýn á það besta og versta
sem í okkur býr, Boccaccio, Camus og Ari
skoða þetta hver frá sínu sjónarhorni.
Heimurinn versnandi fer og ung­
dómurinn er sérstakt áhyggjuefni, má lesa
á leirtöflum frá Mesópótamíu löngu fyrir
Krist. Þegar mín eigin börn voru á ung­
lingsárunum og skiluðu sér ekki heim á
tilsettum tíma flaug í gegnum hugann: Ef
þau gera helminginn af því sem ég gerði á
þeirra aldri, þá skal ég sko …
Unga kynslóðin hefur nú fengið í arf
nýja ógn sem er hlýnun jarðar og súrnun
sjávar en hún hefur einnig fengið þekk­
ingu, tól og tæki til þess að finna lausnir.
Einnig það sem mest er um vert, nýtt
viðhorf, kjark og metnað til að koma okk­
ur á rétta leið.
Ég ólst upp í Smáíbúðahverfinu þar
sem fyrstu minningar mínar eru um föður
minn að grafa fyrir grunni, hús hlaðið úr
hleðslusteinum, milliveggir úr asbesti sem
var handsagað og afskurðurinn varð mér
að leikmunum. Heima fengum við Tímann
og Þjóðviljann, sem var skipt fyrir Mogg­
ann úr næsta húsi. Eftir að hafa lesið öll
blöðin komst ég að því að sannleikurinn
hefur að minnsta kosti tvær hliðar og hef
alltaf átt erfitt með að skipa mér í fylkingu
með eða móti. Efinn sótti sem sagt að mér
snemma.
Eftir útskrift úr læknadeild, þá 27
ára gamall giftur tveggja barna faðir,
vissi ég næstum allt enda ættaður úr
Þingeyjarsýslu. Ótrúleg fjölgun á fávitum
varð í kringum mig á stuttum tíma. Var
ósnertanlegur og að ég held ódauðlegur
en eftir bílveltu, viku fyrir brottför til
Bandaríkjanna í framhaldsnám, sem
skildi Kristínu mína eftir með brot á
sjöunda hálslið í 6 vikna strekk og eftir 6
ára sérnám fækkaði fávitum og gáfnafarið
stefndi á meðaltalið. Ég nefni nú ekki það
skaðræði sem Google hefur gert okkur
sem ættir rekja til fyrrnefndar sýslu.

L I P R I R P E N N A R
Upprisa Þingeyings
á nýjum tímum
Magni Sigurjón Jónsson
Lungnalæknir
magnij@simnet.is
Þrátt fyrir efasemdir er ekki laust
við að mér blöskri afstaða andstæðinga
bólusetninga. Þær eru að mestu byggðar
á fölsuðum niðurstöðum á tengslum
bólusetninga við einhverfu og hræðslu
við aukaverkanir sem eru því miður
til staðar. En þekkingarskortur er oft
ástæða misskilnings og hræðsla hrekur
okkur af leið.
Þá minnist ég upphafsorða doktorsrit­
gerðar Valgarðs Egilssonar við Lundúna­
háskóla: „Jörðin er enn flöt, eins og allir
hestar sjá“ (The earth is still flat, as every
horse can see).
Fordómar fram að fermingu
Ég verð að játa á mig ýmsa fordóma
fram að fermingu. Kvenfyrirlitningu,
útlendingaandúð og kynþáttafordóma.
Eftir tvítugt hef ég talið mig nokkuð
einlægan jafnréttissinna og reynt að
styðja málefni í þá átt og ekki tekið
undir tal um að kynþáttur, þjóðerni,
aldur eða kyn skipti máli hvað snertir
heiðarleika, náms­ eða starfsgetu. Ég
játa að ég hef ekki mikla trú á að meta
tónlist, bókmenntir eða aðrar listgreinar
eftir kyni höfundar eða flytjenda enda
hefur kynjum fjölgað og vafalítið eiga
einhverjir eftir að kyngreina suma alveg
upp á nýtt.
Mér finnst sjálfum að mikið hafi unn­
ist í jafnréttisbaráttunni en nákvæmlega
hvenær fullkominn jöfnuður ríkir verður
erfitt að koma sér saman um, eða eins og
sagt var á Raufarhöfn á síldarárunum:
Það er erfitt að skíta akkúrat í hornið á
kringlóttu herbergi.
Ég hef átt því láni að fagna að eiga
frábæra fjölskyldu, vini og vinnufélaga
og konur í þeim oft kippt mér mjúklega á
rétta braut.
Útivist, gönguferðir og ferðalög, eink­
um innanlands, hafa alltaf farið langt
með að fylla á orkutankinn og þá hef ég
orðið að kyngja helstu fordómum mínum
frá því ég kom heim frá sérnámi. Lax­
veiðar áleit ég setu í leikstjórastól með
viskíglas og fylgjast með flotholti við
lygnan hyl og golf að ýta lítilli kúlu í stóra
holu og metast um árangurinn á barnum.
Melrakkasléttan
Laxá í Aðaldal og 15. holan í Grafarholtinu
hafa kennt mér auðmýkt fyrir viðfangsefn­
inu og virðingu fyrir náttúrinni og foss­
búanum. Melrakkasléttan á stóran sess í
sálinni, þar fæddist faðir minn og þar var
ég í sveit í 5 sumur til 10 ára aldurs. Hér er
víðáttan, fjölbreytt fuglalíf og djúpar rætur,
rekaviður og margt forvitnilegt í fjörum,
silungur í vötnum og sólin neitar að síga
niður fyrir sjóndeildarhringinn vikum
saman. Ungt skáld (Andri Snær) mér ná­
tengt orti um æskuminningar sínar (brot úr
ljóðinu Myndir frá Melrakkasléttu):
Til sjávar teygist
vegarins hlykkjótta hönd
með hús í lófa
Húsið er gul sól
stafar geislandi börnum
að lygnum lónum
Veðrið getur verið hryssingslegt, stundum
gráða á mann, jafnvel í fámenni, en í sumar
má minnast orða Hjálmars Freysteinssonar:
Fallegu fólki og nettu
finnst að það megi með réttu
baða sig bert,
þetta er býsna oft gert,
hér í mollunni á Melrakkasléttu.
Nú horfi ég út á rennislétt Norður­Íshafið,
þar sem selur lónar innan um nokkra
æðarfugla og einmana himbrima, sól í
heiði, framundan ættaróðalið byggt 1909,
spegill á silungsvatni á aðra hönd, þar yfir
Rauðinúpur með vitann og gíginn. Hæsta
fjallið á Sléttu blasir við, Geflan 180 metrar.
Sigurbjörn Ólason frá Oddstöðum lýsir
prýðilega viðhorfum okkar sem kjósum
þennan stað umfram aðra:
Gjarnan í hillingum geymist hér lífið
grjótið er gullið og rennislétt þýfið.
Veðrið er sólríkt og vindurinn kjurr
og vætan næstum því brakandi þurr.
Oddstöðum 6.­9. september 2021
Höfundurinn í sínu
náttúrulega umhverfi.