Skólavarðan - 2021, Blaðsíða 39

VOR 2021 SKÓLAVARÐAN 39
Menntamálaráðherra / VIÐTAL
afgreitt á þingi innan fárra vikna. Þetta
er í fyrsta sinn sem Menntastefna er
lögð fyrir Alþingi.
„Markmið stjórnvalda með mótun
menntastefnu til ársins 2030 er að veita
framúrskarandi menntun með áherslu
á þekkingu, vellíðan, þrautseigju og
árangur í umhverfi þar sem allir skipta
máli og allir geta lært,“ segir
í kynningu á stefnunni á vef
stjórnarráðsins.
„Við erum að leggja
fram stefnu og tillögur að
aðgerðum til tíu ára. Að baki
er mikil undirbúningsvinna
þar sem margir hafa komið
að málum. Við efndum til
fundaraðar 2018 og 2019 þar
sem fulltrúar skólasamfélags-
ins; kennarar, stjórnendur,
nemendur og foreldrar tóku
þátt ásamt ýmsum fulltrúum
hagsmunasamtaka og atvinnulífsins. Ég
tel að við höfum náð að stilla vel saman
strengi og ég tel að Menntastefnan
eigi eftir að gagnast vel; við höfum á
mörgu góðu að byggja en um leið er
nauðsynlegt að horfa til framtíðar. Við
erum að vinna í aðgerðaáætlunum,
sumar eru komnar í gang en við höfum
líka afgreitt mikilsverð atriði. Eitt af því
er nýtt leyfisbréf til kennslu. Ég er afar
ánægð með það enda hefur það í för með
sér hreyfanleika milli skólastiga og aukin
réttindi kennara. Þeir geta nú sérhæft sig
í ákveðinni grein, til dæmis íslensku eða
stærðfræði, og ef þeir uppfylla kröfur um
færni og hæfni geta þeir fylgt ákveðnu
aldursstigi eftir; fært sig milli skólastiga,
á milli leik- og grunnskóla og milli
grunn- og framhaldsskóla,“ segir Lilja.
Grípum krakkana strax
Umræða um lesskilning hefur
verið nokkur undanfarin misseri og
meðal annars rætt um stöðu barna og
ungmenna sem hafa íslensku ekki að
móðurmáli. Lilja segir stöðu þessara
barna hafa verið sér hugleikna frá
því hún sat í menntaráði borgarinnar
árið 2006. „Ég hafði frumkvæði að
því að gerð var könnun á hversu mörg
tungumál voru töluð í skólum borg-
arinnar. Skýrslan gekk undir nafninu
Liljuskýrslan. Þátttakan í menntaráði
var góður undirbúningur fyrir starfið
hér í ráðuneytinu,“ segir Lilja.
Eitt af því sem hefur verið sett á
laggirnar eru stöðupróf fyrir krakka af
erlendum uppruna. Þetta segir Lilja
að sé tilraunaverkefni í efra Breiðholti
og hafi gefið góða raun. „Stöðuprófið
hjálpar kennurum að beita snemmtækri
íhlutun þannig að hægt að sé að kalla eft-
ir viðeigandi aðstoð. Kennarar hafa sagt
að oft sjái þeir hvernig landið liggur á
tveimur vikum og þá sé hægt að bregðast
við – í stað þess að bíða eftir greiningu.
Kerfið okkar hefur verið of greiningadrif-
ið. Við þurfum að setja aukna fjármuni í
verkefnið og treysta bæði kennurum og
skólastjórnendum í leik- og grunnskól-
um til að aðstoða börnin og fá til þess
beinan fjárstuðning. Málið er að grípa
inn í strax,“ segir Lilja.
Jöfn tækifæri allra barna til
menntunar eru Lilju hugleikin. „Börn
sem hafa annað móðurmál en íslensku
eru auðlind fyrir samfélagið. Besta
leiðin til að styðja þau er að hefjast
handa í leikskóla, til dæmis með því að
veita stuðning þegar kemur að málörv-
un. Við bindum vonir við að geta nýtt
árangur sem næst í tilraunaverkefninu
í Breiðholti þannig að öll börn njóti
góðs af. Markmiðið er að öll börn búi
við sömu tækifæri – það er það besta
sem við getum gert fyrir samfélagið,“
segir Lilja Alfreðsdóttir, mennta- og
menningarmálaráðherra.
öflugri en áður. Við gerum þetta af
þeirri einföldu ástæðu að það eru
kennararnir sem drífa áfram framfarir í
menntakerfinu – og til að það geti orðið
þarf að skapa kennarastéttinni rými
til að þróa sig í starfi og endurmennta.
Þetta er ekki síður mikilvægt í ljósi þess
að við erum á leið inn í hagkerfi þar sem
reynir mikið á hug- og verkvit og nýjar
lausnir. Þarna höfum við verkfærin á
einum stað,“ segir Lilja og bætir við að
þetta sé eitt af stóru málunum sem hún
leggi mikla áherslu á og að ríkisstjórnin
sé jafnframt meðvituð um mikilvægi
málaflokksins.
„Það er svo mikið að gerast í
tækniþróun og nýsköpun og sífellt eru
að koma fram nýjar leiðir til að nýta
tæknina í skólakerfinu. Við þurfum
líka að að spá í hvernig við tökum á
móti ungu fólki sem hefur alist upp í
stafrænum heimi sem við gerðum ekki.
Það er allt annað að kenna börnum sem
eru fædd 2006 en 1999. Á þessu sviði
þarf að hlúa sérstaklega að kennurum
og í raun mun meira en hjá flestum
öðrum starfsstéttum,“ segir Lilja.
Menntastefnan sögulegt plagg
Þegar Lilja er spurð hvað sé skemmtileg-
ast í starfi ráðherra er hún fljót til svars.
„Það er að heimsækja skóla
og kynna mér skólastarf. Við
þurfum að hlusta á skólafólk
og heyra hvaða hugmyndir
þau hafa í menntamálum,
og auðvitað erum við ekki
sammála um alla hluti.
Þá tel ég afdráttarlaust að
menntamálaráðuneytið
eigi að hafa yfirsýn og vera
í forystu í málefnum allra
skólastiganna, jafnvel þótt
ríkið sé ekki framkvæmda-
aðili í leik- og grunnskólum.
Ég hef frá upphafi lagt áherslu á þetta
atriði en hlutirnir breyttust 1996 þegar
grunnskólinn var fluttur til sveitarfélag-
anna. Þá lögðu forverar mínir í embætti
kannski meiri áherslu á framhaldsskól-
ann en gátu bent á Sambandið þegar
rætt var um leik- og grunnskóla. Að
mínu viti eiga leik- og grunnskólar að
vera okkar öflugustu skólastig því þar
er grunnurinn lagður að öllu sem á eftir
kemur.“
Samstillt menntastefna og
menntaumbætur verða að sögn Lilju að
vera á borði ráðuneytisins. „Við ætlum
samt ekki að ráða öllu heldur miklu
frekar að vera leiðandi í menntaum-
bótum, vera aðilinn sem samhæfir og
kallar fagfólkið að borðinu; svo sem
fulltrúa háskólanna, kennaraforystuna
og fulltrúa sveitarfélaganna.“
Menntastefna til 2030 liggur fyrir
Alþingi og er í þinglegri meðferð. Lilja
segist binda vonir við að málið verði
Ég tel mikilvægt að
fjölga kennurum sem
búa yfir þekkingu til
að taka á móti nýlið-
um í kennslu.
Fjölgun í kennaranámi
Umsóknum um kennaranám fjölgaði verulega milli ára í háskólunum fjórum á árinu
2020 miðað við árið 2019. Fjölgunin á Menntavísindasviði HÍ var þannig:
Fjöldi nemenda 2019 Hlutfallsleg fjölgun nemenda 2020 miðað við 2019.
100%
118% 85% 47% 67%
100% 100% 100%
framhaldsnám
leikskólakennara
grunnskóla-
kennaranám
framhaldsskóla-
kennaranám
íþróttakennaranám