Fréttablaðið - 27.10.2022, Blaðsíða 10

Ég ætla að
binda
vonir við
það að
þessi gjörn-
ingur verði
ekki fram-
kvæmdur.
Þórey S. Þórðar-
dóttir, fram-
kvæmdastjóri
Landssambands
lífeyrissjóða
Að veita aðstoð til
Úkraínu er ekki bara
réttlætanlegt, heldur
snýst það um okkar
eigin hagsmuni.
Olaf Scholz, kanslari Þýskalands
helgisteinar@frettabladid.is
Ríkisstjórnir og alþjóðleg fyrirtæki
hafa verið hvött til að fjárfesta í
nýrri Marshall-aðstoð sem myndi
felast í því að endurbyggja innviði
Úkraínu í kjölfar stríðsins.
Alþjóðleg ráðstefna á vegum G7-
ríkjanna og framkvæmdastjórnar
Evrópusambandsins sem haldin
var í Berlín á þriðjudaginn minnti á
að fjárfesting í Úkraínu snérist ekki
bara um mannúðaraðstoð, heldur
líka um að vernda hagsmuni Evr-
ópusambandsins.
Kanslari Þýskalands, Olaf Scholz,
sagði á ráðstefnunni að þeir sem
fjárfesta í enduruppbyggingu Úkra-
ínu væru einnig að fjárfesta í fram-
tíðar-meðlim Evrópusambandsins
sem myndi verða hluti af lagalegu
samfélagi Evrópu, sem og innri
markaðnum.
„Að veita aðstoð til Úkraínu er
ekki bara réttlætanlegt, heldur
snýst það um okkar eigin hagsmuni.
Úkraína er ekki aðeins að berjast
fyrir eigin landamæri og fullveldi,
heldur er hún líka að verja alþjóð-
legt regluverk,“ sagði Scholz.
Rúmlega 2.000 þýsk fyrirtæki eru
með starfsemi í Úkraínu og hafa
fæst þeirra yfirgefið landið þrátt
fyrir stríðsástand.
Forseti Úkraínu, Volodymyr
Zelenskyj, ávarpaði einnig ráðstefn-
una í gegnum fjarfundarbúnað og
lagði til að hægt væri að nýta frosnar
Evrópsk Marshall-aðstoð til að byggja upp Úkraínu eftir stríð
Þörf er á gríðar-
legri uppbygg-
ingu í kjölfar
stríðsins í
Úkraínu.
FRÉTTABLAÐIÐ/
GETTY
rússneskar eignir til að borga fyrir
uppbyggingarstarfsemina. Úkra-
ínska ríkisstjórnin segir að þjóðin
muni þurfi í kringum 750 milljarða
evra til að gera við innviði þjóðar-
innar, en Alþjóðabankinn áætlar þá
tölu nær 349 milljörðum.
Efasemdir eru hins vegar um
t ímaset ning u áætlu nar innar.
Byggðamálastjóri ESB, Johannes
Hahn, hefur sagt að uppbygging
Úkraínu geti aðeins hafist eftir að
friði hefur verið komið á og erfitt
gæti reynst að sannfæra fyrirtæki
og skattgreiðendur um að fjárfesta
í orku, járnbrautum og öðrum inn-
viðum sem hætta er á að eyðileggist
í sprengjuárásum.
Framkvæmdastjóri Evrópusam-
bandsins, Ursula van der Leyen,
benti á að verið væri að ráðast á
borgaralega innviði og ekki væri
hægt að bíða til stríðsloka til að
hefja endurbyggingarstarfsemi.
Mikilvægt sé að skoða hvað hægt
er að endurbyggja strax, eins og til
dæmis skóla.
Heildarframlög Íslands til mann-
úðaraðstoðar vegna Úkraínu nema
nú einum milljarði króna með meg-
ináherslu á mannúðarmál, stuðning
við fólk á flótta og viðkvæma hópa.
Á framlagsráðstefnu til stuðnings
Úkraínu sem fór fram í Varsjá 5. maí
tilkynnti forsætisráðherra einnig
um 425 milljóna viðbótarfram-
lag og af þeirri upphæð færu 295
milljónir í mannúðarstarf og 130
milljónir í sérstakan sjóð Alþjóða-
bankans.
Varaforseti Evrópu- og Mið-Asíu-
deildar Alþjóðabankans, Anna
Bjerde, sagði um aðstoðina til
Úkraínu að mikilvægt væri að við-
halda uppbyggingarstarfseminni:
„Reynsla okkar er sú að ef það er
ekki gert, þá munum við enda með
meiri fátækt, minni lífsgæði og á
endanum munu endurbæturnar
verða bæði erfiðari og dýrari.“ n
Ekki kemur til greina að
lífeyrissjóðirnir gefi eftir af
kröfum sínum á ÍL-sjóð, sem
ber ábyrgð á öllum skuld-
bindingum gamla Íbúðalána-
sjóðs, sem var lagður niður
2019. Framkvæmdastjóri
Landssambands lífeyrissjóða
veltir fyrir sér hvort ríkið
myndi reyna sama útspil gegn
erlendum fjárfestum.
olafur@frettabladid.is
Þórey S. Þórðardóttir, framkvæmda-
stjóri Landssambands lífeyrissjóða,
segir í viðtali sem sýnt var í Mark-
aðinum á Hringbraut í gærkvöldi
að hugmyndir ríkisstjórnarinnar
um að beita löggjafarvaldinu til að
grípa inn í og breyta eftir á bindandi
samningum séu stórhættulegar og
feli í sér pólitíska áhættu sem líf-
eyrissjóðir verði að bregðast við og
meta.
„Ég ætla að binda vonir við það
að þessi gjörningur verði ekki
framkvæmdur. Það er alveg ljóst að
lífeyrissjóðirnir gefa ekkert eftir í
samningum. Þeir munu gæta hags-
muna sinna sjóðfélaga. Þeir eru
alveg traustsins verðir og ég átta
mig á því að þeir taka þetta mjög
alvarlega. Þegar er farin af stað mikil
vinna til að skoða stöðuna, meta og
huga að því hvernig hægt er að gæta
hagsmuna sjóðfélaga,“ segir Þórey.
Hún segir það vera skyldu líf-
eyrissjóðanna að vera til staðar til
að verjast svona pólitískri áhættu.
„Það er mjög alvarlegt að setja fram
svona sem hugsanlegan mögu-
leika. Að ætla Alþingi að setja lög til
að grípa inn í bindandi samninga.
Þetta veikir traust almennings og
allra á því að semja við ríkið. Er
hægt að breyta bara reglunum ef
ríkið gerir óhagkvæman samning?
Ef samningurinn var svona óhag-
stæður fyrir ríkið og kaupandinn,
sjóðfélagar í íslenskum lífeyris-
sjóði, vinnandi fólk í landinu, ætti
að hagnast á gerðum samningi – er
það ekki betra en ef þetta væru ein-
hverjir erlendir aðilar?
Lífeyrissjóðirnir gefa ekki þumlung eftir
Þórey S. Þórðar-
dóttir, fram-
kvæmdastjóri
Landssambands
lífeyrissjóða,
segir fyrirætl-
anir ríkis-
stjórnarinnar
skapa pólitíska
áhættu sem
geti haft áhrif
á fjárfestingar
lífeyrissjóðanna
í framtíðinni.
MYND/HRINGBRAUT
Ólafur
Arnarson
olafur
@frettabladid.is
Þegar upp er staðið þá sparast
þessir fjármunir í gegnum almanna-
tryggingakerfið af því að kerfið
er orðið öflugt. Það þarf ekkert að
gráta það að ríkið hafi gert þarna
óhagstæðan samning. Íslenska ríkið
hefur greiðan aðgang að bestu ráð-
gjöfum og er með góða samnings-
stöðu. Svo átta þeir sig á því að
samningurinn var ekki hagfelldur
þegar á að fara að nota löggjafar-
valdið til að breyta gerðum samn-
ingum,“ segir Þórey.
Hún segir lífeyrissjóðina fram-
vegis verða tortryggnari en áður
gagnvart kaupum á ríkistryggðum
skuldabréfum. Það sé óhjákvæmi-
legt vegna þess að öll viðskipti bygg-
ist á trausti.
Þórey segir að skuldabréf ÍL-sjóðs
og Íbúðalánasjóðs áður hafi verið
verðlögð á markaði mjög svipað
og skuldabréf gefin út af ríkissjóði
Íslands. Ríkisábyrgðin hafi í raun
gert ÍL-bréfin að ígildi ríkisskulda-
bréfa. Markaðurinn hafi hins vegar
strax brugðist mjög harkalega við
og bréfin lækkað mikið í verði við
tilkynningu fjármálaráðherra um
mögulega slitameðferð ÍL-sjóðs.
„Það sýnir hvaða orðspors áhættu
þetta hefur í för með sér fyrir
íslenska ríkið. Þarna virðist vera
pólitísk áhætta sem þarf að fara að
taka inn í við mat á viðskiptum við
ríkið. Það að leikreglunum sé breytt
í miðjum leik.
Lífeyrissjóðirnir líta þetta mjög
alvarlegum augum. Þeir eru núna að
vinna heimavinnuna sína. Þeir eru
að fá lögfræðiálit og meta sína stöðu
vegna þess að á þeim hvílir mjög rík
skylda til að gæta hagsmuna sinna
sjóðfélaga.
Það er alveg ljóst að við höfum
enga heimild til að semja um afföll
frá fullu verðmæti þessara eigna.
Spurningin er hvort ríkið vill leysa
vandann núna. Verðmætin eru
þarna til staðar. Ég dreg verulega í
efa að sama útspil væri uppi ef eig-
endurnir væru erlendir aðilar. Þá
myndi örugglega hrikta í og spurn-
ing hvaða áhrif það hefði á lánshæf-
ismat íslenska ríkisins. Ég get ekki
svarað því en alls konar spurningar
vakna og efasemdir,“ segir Þórey. n
10 Fréttir 27. október 2022 FIMMTUDAGURFRÉTTABLAÐIÐMARKAÐURINN FRÉTTABLAÐIÐ 27. október 2022 FIMMTUDAGUR