Fréttablaðið - 05.11.2022, Síða 20

Fréttablaðið - 05.11.2022, Síða 20
Sif Sigmarsdóttir n Mín skoðun n Gunnar ÚTGÁFUFÉLAG: Torg ehf. STJÓRNARFORMAÐUR: Helgi Magnússon FORSTJÓRI OG ÚTGEFANDI: Jón Þórisson RITSTJÓRI: Sigmundur Ernir Rúnarsson ser@frettabladid.is, AÐSTOÐARRITSTJÓRI: Garðar Örn Úlfarsson gar@frettabladid.is FRÉTTASTJÓRI: Aðalheiður Ámundadóttir adalheidur@frettabladid.is. Fréttablaðið kemur út í 80.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri. Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSN 1670-3871 FRÉTTABLAÐIÐ Kalkofnsvegur 2, 101 Reykjavík Sími: 550 5000, ritstjorn@frettabladid.is VEFSTJÓRI: Einar Þór Sigurðsson einarthor@frettabladid.is, MARKAÐURINN: Guðmundur Gunnarsson ggunnars@frettabladid.is, HELGARBLAÐ: Björk Eiðsdóttir bjork@frettabladid.is MENNING: Þorvaldur S. Helgason tsh@frettabladid.is ÍÞRÓTTIR: Hörður Snævar Jónsson hoddi@frettabladid.is LJÓSMYNDIR: Anton Brink anton@frettabladid.is FRAMLEIÐSLUSTJÓRI: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is En merki- legustu sinnaskipti flokksins eru í utanríkis- málum. Við lestur neyðumst við til að einbeita okkur að orðunum og sögunni sem veldur því að við slökum á. Sigmundur Ernir Rúnarsson ser @frettabladid.is Sögur hafa fylgt manninum frá örófi alda. Ódysseifur og Egill Skallagrímsson. Arnald­ ur og Yrsa. Svo virðist hins vegar sem máttur þeirra sé langtum meiri en talið var. Skáldskapur var löngum umdeildur. Árið 1797 birtist grein í bresku tímariti undir fyrir sögninni: „Lestur skáldsagna gerir konur siðspilltar.“ Ári síðar var fullyrt í bandarísku blaði að „ekki aðeins eitruðu skáldsögur hug ungra stúlkna“ heldur gæfu þær þeim „ranga mynd af lífinu“. Manns­ ævi síðar hafði álit á skáldskap lítið breyst. „Skáldsagnalestur er háskalegur siður,“ ritaði dr. John Harvey Kellogg, skapari morgunkornsins vinsæla, árið 1882. „Komist hann upp í vana verður lesandinn jafnháður honum og áfengi og ópíum.“ Michael Mosley er breskur læknir sem hefur helgað sig heilbrigðisfræðum. Síðustu ár hefur Mosley leitað einfaldra leiða til að auka hreysti. Ef við gerðum aðeins eina breytingu á lífi okkar, hvað bætti heilsu okkar mest? Í útvarpsþáttum á BBC og í nýrri bók leggur Mosley til athafnir sem sýnt hefur verið fram á vísindalega að skili sér í betri líkamlegri og andlegri líðan. Það gerir okkur gott að gera armbeygjur í morgunsárið, fara í kalda sturtu, raula stutt lag, dansa í nokkrar mínútur á dag, fara í göngutúr fyrir morgunmat, hreyfa okkur stutt en oft, prófa nýja hluti, borða heimagert súrkál og dökkt súkkulaði, taka lúr eftir hádegismat og skreyta með stofu­ plöntum. Ein heilsubót á lista Mosley vakti sérstaka eftirtekt. Samkvæmt rannsóknum er lestur kvíða­ stillandi og hann minnkar stress. „Þegar við erum kvíðin beinist athyglin inn á við,“ hefur Mosley eftir sérfræðingi í tauga­ vísindum við Háskólann í York. „Við lestur neyðumst við til að einbeita okkur að orðunum og sögunni sem veldur því að við slökum á.“ Talið er að lestur geti jafnframt dregið úr þunglyndi og minnkað líkam­ legan sársauka. Ný rannsókn, sem gerð var í Brasilíu meðal alvarlega veikra barna, sýndi að ef skemmtikraftur læsi fyrir börnin sögu fyndu þau síður til en ef skemmtikrafturinn hefði ofan af fyrir þeim með öðrum hætti. Lífeðlisfræðilegar mælingar á börnunum sem lesið var fyrir sýndu langtum minna magn af stresshormóninu kortísól en hjá þeim sem ekki var lesið fyrir og meira magn af hormóninu oxytósín sem veldur vellíðan. En lestur gerir meira en að veita stundar­ fró. Vísindamenn við Stanford­háskóla skoðuðu í heilaskanna heilastarfsemi fólks sem las Jane Austen og komust óvænt að því að lestur eykur blóðflæði um heilann allan. Þegar við lesum og ímyndum okkur sögusvið, lykt og bragð – lesum orð eins og „kanill“ eða „sápa“ – virkjast ekki aðeins þær heilastöðvar sem tengjast tungu­ málinu heldur einnig þær sem valda því að við finnum lykt og bragð. Fjöldi rann­ sókna sýnir að lestur getur haldið aftur af hrörnun heilans og heilabilun og hægt á elliglöpum. Auknar lífslíkur Það hefur varla farið fram hjá neinum að íslenska jólabókaflóðið er hafið. Jólabóka­ flóðið rekur upphaf sitt til síðari heims­ styrjaldarinnar. Vegna samgönguerfiðleika við útlönd á stríðsárunum ríkti vöruskortur í landinu. Bækur urðu því vinsælar til gjafa og þóttu henta einkar vel í jólapakka. Bækur eru af þreying og þær eru gjafa­ vara. Ljóst er að þær eiga sér enn annað hlutverk. Þær eru heilsurækt. Rannsókn við Yale­háskóla sýnir að þeir sem lesa skáldskap hálftíma á dag lifa að meðaltali tveimur árum lengur en aðrir. Slíkur ávinningur sást ekki við lestur á öðru efni, svo sem á dagblöðum eða tímaritum. Vanti einhvern afsökun til að hlamma sér niður í sófann og hefja lestur jólabókanna snemma, er hún hér með komin. n Ópíum jólanna Vandi Sjálfstæðisflokksins, sem held­ ur nú landsfund sinn eftir margra ára bið, er ekkert endilega fólginn í forystu hans, heldur miklu fremur í stefnunni, sem er jafn óljós og hún hefur afvegaleiðst í pólitískri framkvæmd. Það er af sem áður var þegar flokkurinn gekk fram fyrir skjöldu og galt varhug við æ stærra bákni sem þendist út að óþörfu, en í valdatíð flokksins á síðustu áratugum hefur stofnana­ veldið vaxið verulega og það sem meira er, ríkisstarfsmenn leiða nú launaþensluna í sam­ félaginu, einkafyrirtækjum til tjóns og vansa. Þá hefur skattastefna flokksins í reyndinni verið heldur í átt til þyngri byrða fyrir lands­ menn, en nú síðast, svo dæmi sé tekið, á að hækka áfengisgjaldið umtalsvert, þvert á orð sjálfs fjármálaráðherra sem hefur opinber­ lega goldið varhug við auknum álögum á þeim pósti. En merkilegustu sinnaskipti flokksins eru í utanríkismálum. Enginn flokkur talaði jafn duglega fyrir vestrænni samvinnu og Sjálf­ stæðisflokkurinn á síðustu öld. Enginn flokkur varði jafn rækilega gildi skoðanafrelsis og frjálsræðis í samskiptum fólks og þjóðvelda. Á því sviði var flokkurinn upp á sitt besta – og átti raunar senuna, en hjáróma raddir annarra flokka í þeim samanburði voru á tíðum ámát­ legar. Núna er flokkurinn kominn inn í eigin skel í þessum efnum. Hann talar þvert á það sem allir aðrir hægriflokkar í Evrópu boða, um mikil­ vægi samstöðunnar og samstarfsins innan álfunnar. Gamli íhaldsflokkurinn á Íslandi er meira að segja búinn að lauma sér hægra megin við öfgasinnaða þjóðernisflokka Evrópu í þessum efnum. Og það er auðvitað sláandi að á meðan allt öfgahægrið í álfunni áttar sig á því að sameinuð Evrópa er kjarni tilveru okkar, situr Sjálfstæðisflokkurinn við sinn keip – og hatast út í Evrópusambandið. Svíþjóðardemókratar, AfD í Þýskalandi, flokkur Le Pen í Frakklandi og meira að segja nýnasistaflokkur Gorgiu Meloni á Ítalíu, hafa allir látið af andstöðu sinni við Evrópusam­ bandið og lagst á sveif með því á seinni árum. Og það eru út af fyrir sig stórtíðindi að svona þjóðernissinnaðir hægriflokkar skuli yfirleitt skipta um skoðun í þessu efni. En Sjálfstæðisflokkurinn ætlar sér að vera sér á báti í þessum efnum. Í Evrópumálum ætlar hann að vera hægra megin við öfgahægrið í Evrópu. Hann langar helst að vera heilagri en Miðflokkurinn í þessum efnum. Og uppsker eftir því. n Hægra hægrið HEIMA ER BEZT MÁNUDAGA KL. 19.00 OG AFTUR KL. 21.00 SKOÐUN FRÉTTABLAÐIÐ 5. nóvember 2022 LAUGARDAGUR
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112

x

Fréttablaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.