Fréttablaðið - 17.11.2022, Page 36

Fréttablaðið - 17.11.2022, Page 36
Víða skín sólin vikum og mán- uðum saman og nánast biður um að vera virkj- uð. Kolviður hefur frá árinu 2006 tekið að sér að gefa fyrirtækjum, stofnunum og einstaklingum kost á að kolefnisjafna mengun vegna eldsneytisbruna. Þetta gerir Kolviður með því að planta trjám á móti kolefnislosun. Reynir Kristinsson, stjórnarfor­ maður Kolviðar, segir stöðugt fleiri einstaklinga kjósa að kolefnisjafna lífsstíl sinn. „Kolviður er í eigu Skógræktar­ félags Íslands og Landverndar. Sjóðurinn er ekki hagnaðardrifinn og því fara allar tekjur hans í skóg­ ræktarverkefnin,“ segir Reynir og bætir við að Kolviður þjónusti nú um 200 stór og smá fyrirtæki með bindingu kolefnis í skógrækt. „Einnig eru fjölmargir einstakling­ ar innlendir og erlendir sem vilja binda losun sína vegna ferðalaga og heimilishalds.“ Meðalheimilið losar 12 tonn af koltvísýringi á hverju ári Hann segir fólk og fyrirtæki orðin meðvitaðri um skaðann sem kolefnisútblástur veldur. „Við teljum að fréttaflutningur af nátt­ úruhamförum geri fólk meðvitað um skaðann en ekki endilega um hvernig það getur lagt hönd á plóg. Samkvæmt kolefnisreikni OR og Eflu losar meðalheimili um 12 tonn af koltvísýringi árlega og til að binda það þyrfti að planta um 120 trjám á ári. Samkvæmt gjald­ skrá Kolviðar kostar það um 30 þúsund krónur.“ Nú eru sextán ár síðan sjóður­ inn tók til starfa og Reynir segir fyrstu trén sem plantað var farin að gera sitt gagn. „Fyrstu trén eru núna milli 150 og 200 cm á hæð og er þegar farið að muna um framlag þeirra til hreinsunar andrúms­ loftsins. Í ár var plantað um 390 þúsund trjám og við stefnum að um 500 þúsund plöntum á næsta ári. Við erum með um 180 þúsund tonn í bindingarferli sem er bara brotabrot af heildarlosun landsins og við getum því gert mun betur.“ Hann segir kolefnisbindingu taka tíma. „Vöxtur skógar er eins og vöxtur mannsins, fer hægt af stað og nær fullum vexti eftir 40–50 ár en það er sá tími sem Kolviður reiknar sér til kolefnisbindingar. Fyrirtæki og einstaklingar eru með kaupum sínum á kolefnis­ bindingu að setja af stað ferli sem hefst með gróðursetningu og fer síðan að skila árangri árlega. En öll kolefnisbinding tekur tíma og það eina sem hefur bein áhrif samstundis er að hætta losun. Einstaklingur sem notar hjól, fer ekki í f lug, borðar grænmeti og er með hóflega neyslu losar um 4 tonn CO2 á ári. Einstaklingur sem á bíl, fer í eitt f lug innanlands og eitt erlendis, borðar kjöt og er með meðalneyslu losar um 10 tonn CO2 á ári. Það sýnir sig því að það er hægt að hafa heilmikil áhrif með því að breyta venjum sínum.“ Kolviður er nú með loftslags­ skógaverkefni á Geitasandi, Úlf ljótsvatni, Skálholti, Reykholti og á Húsavík og að sögn Reynis er áhersla lögð á að vanda vel til verka við val á landi, plöntum og við framkvæmd verkefna í sátt við umhverfið. „Landeigendur og sveitarfélög ákveða hvar má vera skógur og hvar ekki og svo þarf að velja plöntur sem henta stað­ setningunni. Skógar hafa áhrif á ásýnd rétt eins og öll mann­ virki, til dæmis nýr vegur, nýtt hús eða nýtt tún. Valið stendur á milli slæmra loftslagsáhrifa og jákvæðra áhrifa skóga þó sumum finnist þeir skyggja á útsýni eða breyta landslagi um of.“ Hann segir þessi jákvæðu áhrif gríðarleg. „Hlutverk skóga í kolefnishringrásinni er að fjar­ lægja úr andrúmsloftinu kol­ tvísýring sem losnað hefur, til dæmis við rotnun lífrænna efna eða vegna bruna jarðeldsneytis og skila súrefni á móti þannig að skógarnir bæði binda kolefnið og bæta andrúmsloftið. Skógurinn hindrar einnig uppblástur og verður aðsetur fyrir fugla og aðrar lífverur. Þá skapa skógar einn­ ig skjól og útivistarmöguleika og þegar skógur er fullvaxinn er hann mikilvægt framlag til sjálf­ bærni byggingarefna úr timbri. Þá skapa skógar mikinn fjölda starfa svo það er sveitarfélögum í hag að fá skóga á sitt svæði. Landeigendur eignast skóginn að binditímanum liðnum og eignast þá bindingu sem þá er eftir og ættu að geta selt timbur úr skóginum. Landið verður þannig mun verðmætara með skógi en án hans.“ Kolviður vinnur að alþjóðlegri vottun verk­ efna sinna. n Nánari upplýsingar um starfsemi Kolviðar má finna á kolvidur.is og hægt er að reikna eigið kol- efnisfótspor á kolefnisreikninum https://www.kolefnisreiknir.is. Fyrstu trén farin að skila árangri Kolviður stefnir að því að planta 500 þúsund trjáplöntum á næsta ári. MYND/AÐSEND Hér undirrita Reynir Kristinsson, stjórnarformaður Kolviðar, og Róbert A. Róbertsson, framkvæmdastjóri Festis fast- eignaþróunarfélags, samning um kolefnisbindingu íbúðabyggingarverkefnis á Héðinsreit. MYND/AÐSEND Fyrirtæki og ein- staklingar eru með kaupum sínum á kol- efnisbindingu að setja af stað ferli sem hefst með gróðursetningu og fer síðan að skila árangri árlega. Reynir Kristinsson Íslendingar nýta sannarlega tækifærin þegar kemur að hreinni orku enda af nægum orkugjöfum að taka, bæði í vatnsföllum, jarðhita og blessuðu rokinu sem gleður okkur svo mjög. brynhildur@frettabladid.is Minna fer fyrir því að við nýtum sólarorku enda standa sólar­ stundir hérlendis trauðla undir mikilli virkni svona almennt þó að einstöku sumar á Norðurlandi gæti knúið nokkrar ljósaperur. En annars staðar á jarðkringlunni skín sólin vikum og mánuðum saman og nánast biður um að vera virkjuð. Hér á eftir fylgja nokkrar áhuga­ verðar staðreyndir um sólarorku. Hugmyndin um að nýta sólar­ orku til raforkuframleiðslu er fjarri því að vera ný af nálinni. Árið 1839 fann Alexandre Edmond Becquerel út hvernig hægt væri að nýta sólar­ geisla sem orku og árið 1941 fann Russel Ohl upp sólarselluna. NASA var svo fyrst til að nota sólarorku á fimmta áratug síðustu aldar en þar var hún notuð um borð í gervi­ hnettinum Vanguard sem í dag er elsta gervitungl á braut um jörðu. Andfætlingar okkar í Ástralíu njóta mun fleiri sólarstunda en við hér á Fróni. Sólarorka er enda orð­ inn stærsti hreini orkugjafi Ástralíu en hún tók fram úr vindorku árið 2020 þegar fjölmörg heimili settu upp sólarrafhlöður til heimilis­ nota. Nú er í byggingu risasólarraf­ hlöðugarður í Nýja­Englandi sem mun spanna 2.700 hektara lands í þremur aðskildum einingum og framleiða um 720 MW þegar hann verður fullkláraður. Hægt er að geyma sólarorku í salti en sú tækni kallast „molten­ Sól, sól skín á mig Í suðlægum löndum eru gríðarstór landsvæði lögð undir svokallaða sólarbúgarða enda nægt framboð af sólar- geislum til að virkja. Hér má sjá einn stærsta sólarbúgarð í heimi sem rís í Gonghe í Kína. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY salt technology“ eða „molten­ salt energy storage“ (MSES) sem útleggst sem saltbráðartækni. Þar er sólarljós magnað upp þannig að það bræði salt við 131 gráðu á Cel­ sius. Saltið er síðan geymt í vökva­ formi í einangruðum geymslutanki. Ef einangrunin er nægilega góð er hægt að geyma orku með þessum hætti í allt að eina viku. Þegar síðan þarf að nota orkuna er sjóðandi bráðnu saltinu dælt inn í venjulega gufuvél til að búa til ofurgufu sem knýr svo venjulega túrbínu eins og þær sem eru notaðar í öðrum orku­ verum sem notast við kol, olíu eða kjarnorku. Flest sólarorkuver nýta nú þessa tækni. Nokkur risastór sólarorkuver eru ýmist nýtilbúin eða í bygg­ ingu um allan heim. Þar má nefna nýrisið sólarorkuver í eyði­ mörkinni í Gonghe í Kína sem spannar 5.000 hektara lands. Það tók aðeins tvö ár í byggingu og þar eru framleidd 2.200 MW af sólarorku. Meðal annarra risa­ sólarorkuvera má nefna Bhadla Solar Park á Indlandi sem hefur framleiðslugetu allt að 2.245 MW og nær yfir 14.000 hektara lands sem gerir það að stærsta sólarorku­ veri heims. Annað er Benban Solar Park í Egyptalandi. Það er stærsta sólarorkuver Afríku og það fjórða stærsta í heimi. Stærsta sólar­ orkuver Bandaríkjanna er Copper Mountain Solar Facility sem er staðsett í Nevada­eyðimörkinni þar sem er enginn skortur á sól­ skini. Verið hóf starfsemi sína árið 2010 og hefur framleiðslugetu allt að 802 megavöttum. Sólarorkan er þó ekki bara strandir og sleikjó því margir hafa bent á ýmsa galla hennar, meðal annars mikil umhverfisáhrif af framleiðslu sólarsella, óáreiðan­ leika sólskins sem við Íslendingar þekkjum mætavel og hversu pláss­ frekar þær eru. Þá er líftími þeirra kringum 20 ár sem þýðir að þær fyrstu eru farnar að daprast og ekkert skipulag er kringum endur­ vinnslu eða nýtingu á þeim. Þrátt fyrir þetta er sólarorka mun umhverfisvænni en jarð­ efnaeldsneyti og því fyrirsjáanlegt að hún muni leysa það að hólmi allvíða á næstu áratugum. n Hægt er að safna sólargeislum af þakinu til að knýja heimilið. FRÉTTABLAÐIÐ/GETTY 12 kynningarblað 17. nóvember 2022 FIMMTUDAGURHREIN ORK A

x

Fréttablaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Fréttablaðið
https://timarit.is/publication/108

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.