Víkurfréttir - 17.08.2022, Blaðsíða 11

Skráning í mataráskrift hefst 22. ágúst kl. 9.00.
Skráning fer fram á www.skolamatur.is
Netfang: skolamatur@skolamatur.is I Sími 420-2500
@skolamatur
@skolamatur_ehf
SKÓLI, ÞINGHÚS OG SAMKOMUHÚS
Skólahús hafa ávallt verið öðrum
þræði samkomuhús síns byggðarlags.
Það voru Suðurkotsskóli, Brunn-
astaðaskóli, Vatnsleysuskóli – og
síðan Stóru-Vogaskóli, en samkomu-
og matsalur skólans frá 2005 er jafn-
framt aðalsamkomusalur bæjarins.
Skólinn var frá upphafi einskonar
miðstöð sveitarinnar. Þar voru
haldnir fundir, kosningar, fyrirlestrar
og skemmtanir. Fyrstu áratugina
var allur póstur sendur þangað, svo
börnin gætu farið með hann heim til
sín. Skólahúsið og tilheyrandi jörð
var þó í upphafi ekki eign sveitar-
sjóðs heldur sérstaks skólasjóðs,
sem var undir stjórn skólanefndar
sem presturinn veitti forstöðu, og
sveitarsjóður tók óverulegan þátt í
skólakostnaði.
Lestrarfélagið Baldur var stofnað
á tíma Stefáns Thorarensen og
hefur lengstum verið í skólahúsinu
í Brunnastaðahverfi og nú í Vogum.
Þegar Ólafur Guðjónsson, kennari,
fékk berkla 1909 var bókunum
pakkað niður og kassarnir ekki
opnaðir í marga áratugi, af ótta við
smit. Nú er vel búið að bókasafninu
í Stóru-Vogaskóla og þjónar það jafnt
skólanum og íbúunum.
Fyrsta ungmennafélag landsins
var stofnað á Akureyri í ársbyrjun
1906. Ári síðar voru landssamtök
ungmennafélaganna á Íslandi, UMFÍ,
stofnuð á Þingvöllum undir kjör-
orðinu Ræktun lýðs og lands. Egill
Hallgrímsson var við nám í Flens-
borgarskóla 1906–1907 og kynntist
þar uppvaxandi ungmennahreyf-
ingu. Hann dvaldi í Vogum næsta
vetur og stofnaði 1908, ásamt
nokkrum ungum mönnum, Ung-
mennafélag Vatnsleysustrandar,
sem fékk aðsetur í barnaskólahúsinu
og greiddi fyrir það leigu, allt upp í
20 kr. á ári. Haldnir voru fundir,
fyrirlestrar, skemmtanir, söngur,
glímur, Möllersæfingar, gefið út
handskrifaða blaðið Vöggur, hlúð
að Lestrarfélaginu og það notað,
gróðursett tré o.m.fl. Meðal forkólfa
félagsins, auk Egils, voru kennarnir
Ólafur Guðjónsson, Ingvar Gunn-
arsson og Kristmann Runólfsson.
Einnig má nefna Árna Klemens Hall-
grímsson sem síðar varð lengi hrepp-
stjóri og skólanefndarformaður. Fé-
lagið var í U.M.F.Í., átti fulltrúa á
fjórðungsþingum og starfaði í u.þ.b.
áratug. Eftir að það lagðist af héldu
áfram glímuflokkur og söngflokkur
og líklega einnig leikfélag sem stóð
fyrir sýningum 1920 og 1922.
Stúkur voru lengi starfræktar í
skólahúsinu. Díana, nr. 30, starfaði
1896–1902, með allt að 60 félaga!
Lögberg nr. 146 starfaði 1907–1911.
Ströndin nr. 211 starfaði 1926–1932
og var Viktoría skólastjóri þar stór-
templar. Hún hafði mikinn áhuga á
bindindismálum og stofnaði barna-
stúkuna Ársól nr. 84 árið 1926 (sjá
mynd af skírteini frá því ári), sem
starfaði undir verndarvæng Vikt-
oríu þar til hún lét af störfum 1952.
Guðrún Lovísa (f. 1922) segir: „..var
ég varaforseti, ... já varatemplar og
sat fyrir framan Viktoríu, ... hún var
við púltið ... og svo var æðsti drótt
sem var og voða spennandi, allir
með fína kraga, alveg niður á maga.
En þetta var svo mikið fallegt allt
saman. ...Við sungum bæði þegar
við komum og fórum og svo var nú
lesið sögur og segja okkur bara eitt-
hvað og svo fórum við stundum bara
út í leiki. Hún var bara besti foringi.“
Ása Árnadóttir var einnig í stúkunni
og tekur undir
lýsingar Guðrúnar
Lovísu. Á neðri
myndinni stendur
fólk úr stúkunum
Ströndinni og
Ársól undir vegg
Suðurkotsskóla
1936.
N ú v e r a n d i
ungmennafélag,
Þ r ó t t u r , v a r
stofnað 1932 og
kvenfélagið Fjóla
1925. Þau fengu
inni í skólahúsinu
í Suðurkoti (sem þá var orðið hrör-
legt) og í Vatnsleysuskóla, uns félögin
byggðu sérstakt samkomuhús 1933,
sem fékk nafnið Kirkjuhvoll. Þar var
yngstu börnunum kennt um tíma og
einnig ungmennakennsla á vegum
Þróttar á árunum 1934–1939.
Skátafélagið Vogabúar var stofnað
um 1960 og starfaði um árabil, lítið
eitt í skólahúsinu en meira í heima-
húsum og úti við.
Heimildir: Grein Egils Hallgrímssonar í Skinfaxa 1948, um Ungmennafélag Vatnsleysustrandar.
Bók Guðm. Björgvins: Mannlíf og mannvirki. Ágrip af sögu Vatnsleysustrandarhrepps 1872–1982,
í Faxa. Reikningar skólasjóðs.
Afmælisþættir skólans í Vogum, birtast
vikulega í Víkurfréttum og vf.is á afmælisárinu.
Þorvaldur Örn Árnason, áður kennari við skólann,
tekur saman með góðra manna hjálp.
30. ÞÁTTUR
ti
m
ar
it
.is
Ö l l t ö l u b l ö ð V í k u r f r é t t a
f r á 1 9 8 0 o g t i l d a g s i n s í d a g
e r u a ð g e n g i l e g á
timarit.is
Leynast grænir frumkvöðlar
framtíðar í þínum skóla?
Grænir frumkvöðlar framtíðar (GFF) er fræðsluverkefni hjá Matís sem
ætlað fyrir nemendur í efstu bekkjum grunnskóla og framhaldsskóla.
Markmiðið er að fræða nemendur um áhrif loftslagsbreytinga á hafið
og lífríki þess, sjálfbærni og nýsköpun á nýstárlegan og skemmtilegan
hátt. Verkefnið er opið öllum skólum landsins og hefur Matís opnað
fyrir skráningar fyrir skólaárið 2022–2023.
Verkefnið Grænir frumkvöðlar
framtíðar fór í fyrsta sinn fram á
síðasta skólaári með glæsilegum
árangri. Tilgangur GFF er að vekja
áhuga og efla þekkingu barna á
loftslags- og umhverfismálum
í þeim tilgangi að virkja þau til
baráttunnar gegn loftslagsvánni
og hvetja þau til grænnar nýsköp-
unar, vel tókst til á síðasta skólaári
og var markmiðum svo sannarlega
náð.
Verkefnið fer fram í skólum
undir leiðsögn kennara og hægt er
að staðfæra verkefnin eftir þörfum
hvers og eins skóla. Verkefninu er
skipt í fjórar vinnustofur, vett-
vangsheimsóknir og MAKEathon.
Vinnustofurnar innihalda fræði-
lega umfjöllun og verkefni, vett-
vangsheimsóknirnar í sjávarút-
vegsfyrirtæki og MAKEathonið
er nýsköpunarkeppni.
Eftir vinnusaman vetur síðast-
liðið skólaár var hápunktinum
náð í MAKEathon nýsköpunar-
keppni skólanna, þar valdi hver
þátttökuskóli, Nesskóli í Nes-
kaupstað, Árskóli á Sauðárkróki
og Grunnskóli Bolungarvíkur sitt
framlag til landskeppni Grænna
frumkvöðla framtíðar. Úrslitin
voru kynnt í Nýsköpunarvikunni.
Verkefnið heppnaðist vel og voru
nemendur, kennarar og verkefna-
stjórar ánægðir með árangurinn.
Áhugasamir kennarar og skólar
eru hvattir til að skrá sig til leiks
fyrir skólaárið 2022–2023 með
því að smella hér í rafrænni út-
gáfu Víkurfrétta (https://forms.
gle/r7oGuuR18HZ3qAvQ8).
Skráning er ekki bindandi og því
mega þeir sem eru forvitnir endi-
lega skrá sig líka. Einnig er hægt að
hafa samband við verkefnastjóra
verkefnisins Justine Vanhalst í
netfang justine@matis.is ef ein-
hverjar spurningar vakna. Græna
frumkvöðla framtíðar má einnig
finna á heimasíðunni graenir-
frumkvodlar.com og á samfélags-
miðlum.
Rafrænn upplýsingafundur
verður haldinn þann 18. ágúst
næstkomandi, klukkan 13-13:30.
Þar verður farið yfir alla fleti verk-
efnisins og fólki gefinn kostur á að
spyrja spurninga, nánari upplýs-
ingar um fundinn eru sendar við
skráningu.
vÍkurFrÉttir á suðurNEsJuM // 11