Fréttablaðið - 08.02.2023, Side 10

Þetta er þvert á það
sem kemur fram í
lögunum og Evrópu­
tilskipuninni.
Breki Karlsson, formaður
Neytendasamtakanna
Fyrstu tvö árin notar
hvert barn að meðal­
tali sex þúsund bleyjur.
olafur@frettabladid.is
Greiningardeildir bankanna búast
við að Seðlabankinn hækki stýri-
vexti um 0,5 prósentustig í dag í
kjölfar meiri verðbólgu en búist
hafði verið við í janúar.
Í pósti sem Erna Björg Sverrisdótt-
ir, aðalhagfræðingur Arion banka,
sendi frá sér í síðustu viku kom
fram að gjaldskrárhækkanir hins
opinbera um áramótin hefðu borið
ábyrgð á nær allri hækkun sem varð
á vísitölu neysluverðs milli desember
og janúar, en hækkuð voru gjöld á
áfengi, eldsneyti og bílum, auk þess
sem landbúnaðarafurðir hækkuðu í
verði, en hið opinbera stjórnar verð-
lagningu að verulegu leyti.
Túlka má skrif Ernu svo að hún
furði sig á því útspili stjórnvalda að
hækka gjaldskrár þegar verið er að
berjast við miklar verðlagshækkanir.
Hún bendir jafnframt á að vaxta-
hækkanir hafa sjálfstæð áhrif til
hækkunar vísitölu neysluverðs. Það
er vegna þess að vaxtahækkanir hafa
áhrif til hækkunar reiknaðrar húsa-
leigu, sem vegur þungt í vísitölunni
hér á landi. Þannig atvikist það að
húsnæðisliðurinn sé til hækkunar
hennar þrátt fyrir að húsnæðisverð
sé tekið að lækka.
Af skrifum greiningardeilda bank-
anna um líklega vaxtahækkun í dag
má ráða að hagfræðingar telji helsta
tilgang peningastefnunefndar með
vaxtahækkun nú vera að senda skila-
boð inn á markaðinn um að Seðla-
bankinn sé staðfastur í baráttu sinni
við verðbólgu, jafnvel þótt vaxta-
hækkun nú muni valda aukinni
verðbólgu til skemmri tíma litið. n
Vaxtahækkun skilaboð um staðfestu
Búist er við stýrivaxtahækkun í dag. FRÉTTABLAÐIÐ/SIGTRYGGUR ARI
Erna Björg
Sverrisdóttir,
aðalhagfræð-
ingur Arion
banka
helgisteinar@frettabladid.is
Kristín Anna Thorlacius Jensdóttir,
einn af eigendum Taubleyja, segist
vilja ef la vitundarvakningu um
notkun umhverfisvænni taubleyja
á Íslandi. Hún segir að það taki ein-
nota bréf bleyjur 450 til 500 ár að
brotna niður í náttúrunni.
„Á hverju bleyjutímabili fyrstu
tvö árin notar hvert barn að meðal-
tali sex þúsund bleyjur,“ segir Kristín
og bætir við að engin bréfbleyja hafi
hingað til brotnað alveg niður.
Taubleyjur er stærsta taubleyju-
fyrirtæki landsins og rekur Kristín
það með móður sinni, Auði Friðgerði
Halldórsdóttur, og systur, Auði Ebbu
Thorlacius Jensdóttur. Fyrirtækið
var stofnað árið 2020 en fjölskyldan
tók við rekstri þess fyrir rúmlega
tveimur vikum.
„Við byrjuðum að nota taubleyjur
fyrir strákinn okkar og vorum svo
ótrúlega ánægð með þær og það kom
á óvart hve einfalt það var að nota
þær. Svo sáum við tækifæri þegar
fyrirtækið fór í sölu og við ákváðum
bara að stökkva á það.“
Kristín segir mikinn misskilning
ríkja í kringum notkun taubleyja en
þær systur hafa undanfarið staðið
fyrir kynningarfundum þar sem
boðið er upp á fræðslu fyrir foreldra.
„Mest selda varan okkar er þjálf-
unarnærbuxur fyrir börn sem eru
að hætta á bleyju. Við finnum samt
fyrir mikilli aukningu í notkun tau-
bleyja og núna í desember kom til
að mynda fyrsta íslenska taubleyju-
hönnunin á markaðinn.“ n
Engin einnota bleyja brotnar niður
Systurnar Kristín Anna og Auður Ebba. MYND/AÐSEND
Kaup, sala og
samruni fyrirtækja.
• Verðmat
• Ráðgjöf og undirbúningur
fyrir sölumeðferðir
• Milliganga um
fjármögnun
• Samningagerð
kontakt@kontakt.is | 414 1200 |Ránargata 18, 101 Reykjavík
www.kontakt.is
Kaup, sala og
samruni fyrirtækja
• Verðmat
• Ráðgjöf og undirbúningur
fyrir sölumeðferðir
• Milliganga um fjármögnun
• Samningagerð
Héraðsdómur Reykjavíkur
komst að þeirri niðurstöðu í
hinum svonefndu vaxtamál-
um að lánaskilmálar Lands-
bankans uppfylltu ekki kröfur
um útskýringu á forsendum
vaxtabreytinga en telur Arion
banka uppfylla kröfur.
olafur@frettabladid.is
Héraðsdómur Reykjavíkur dæmdi
Landsbankann í gær til að endur-
greiða lántakendum vexti, sem voru
ólöglega innheimtir af láni með
breytilegum vöxtum.
Landsbankinn var dæmdur til
að greiða Berglindi Önnu Zoëga
Magnúsdóttur 124.229 krónur með
dráttarvöxtum frá 8. desember
2021 til greiðsludags. Bankinn var
líka dæmdur til að greiða Tómasi
Kristjánssyni 108.711 krónur með
dráttarvöxtum frá sama tíma til
greiðsludags.
Auk þessa var bankanum gert að
greiða stefnendum í málinu 750.000
krónur í málskostnað, hvoru.
Rúnar Pálmason, upplýsinga-
f ulltr úi Landsbankans, seg ir
Landsbankann vera að fara yfir
dóminn. Hann segir að ef niður-
staða dómsins yrði lögð til grund-
vallar fyrir neytendalán með sams
konar vaxtabreytingaákvæði sé það
bráðabirgðamat bankans að fjár-
hagsleg áhrif af þeirri niðurstöðu
yrðu innan við 200 milljónir króna.
Í öðru máli var Arion banki sýkn-
aður af kröfum lántakenda um
endurgreiðslu vaxta og virðist dóm-
urinn byggður á því að skilmálar
lánasamninga Arion banka útskýri
betur forsendur vaxtabreytinga en
skilmálar Landsbankans, þrátt fyrir
að fram komi í rökstuðningi dóm-
ara að í skuldabréfi Arion banka
sé ekki kveðið á um að forsendur
vaxtabreytinga séu útskýrðar út í
hörgul.
Stefnendur, Eyþór Skúli Jóhann-
esson og Elínborg Jóhannesdóttir,
voru auk þess dæmd til að greiða
Arion banka 800.000 krónur í máls-
kostnað.
Um er að ræða svokölluð vaxta-
mál. Fullvíst má telja að báðum
málum verði áfrýjað.
Neytendasamtökin stóðu við
bakið á málshöfðendum og nutu til
þess stuðnings VR.
„Við fyrstu sýn virðist okkur
dómurinn gegn Landsbankanum
nokkuð vel grundaður,“ segir Breki
Karlsson, formaður Neytendasam-
takanna. „Við gerum hins vegar
verulegar athugasemdir við aðferð-
ina sem dómarinn velur til endur-
útreiknings. Þar virðist sem taumur
bankans sé dreginn og hallað veru-
lega á neytendur.“
Í rökstuðningi fyrir dómsniður-
stöðu í Arion banka málinu segir
dómari að fallast verði á það með
stefnda (Arion banka) að laga-
ákvæði lúti ekki að því að í skulda-
bréfi þurfi að kveða á um útfærslu
á forsendum breytinga út í hörgul.
„Þetta er þvert á það sem kemur
fram í lögunum og Evróputil-
skipuninni,“ segir Breki. „Þar segir
skýrt að útfærsla breytinga þurfi
að vera skýr, aðgengileg, hlutlæg og
sannreynanleg (e. „clear, accessible,
objective and verifiable“).“
Breki segir að þótt vissulega sé
hálfur sigur unninn sýni mál þetta
í hnotskurn að neytendavernd á
fjármálamarkaði sé verulega ábóta-
vant hér á Íslandi. Aðspurður segir
hann að fastlega megi gera ráð fyrir
að báðum málum verði áfrýjað til
æðra dómsstigs. n
Segir hálfan sigur unninn
Formaður
Neytendasam-
takanna segir
dómsniður-
stöður sýna að
neytendavernd
á íslenskum fjár-
málamarkaði sé
verulega ábóta-
vant.
FRÉTTABLAÐIÐ/
ANTON BRINK
10 markaðurinn FRÉTTABLAÐIÐ 8. FeBRúAR 2023
miðVikuDaGur