Veiðimaðurinn - 01.12.1943, Blaðsíða 17

ÞÓRARINN SVEINSSON, lœknir:
Um Norðurá í Borgarfirði
i.
Frá upptökum að Króksfossi.
í lægðinni milli Holtavörðuheiðar og
Snjóf jallanna, sem svo eru almennt köll-
uð, upp á afrétti uppsveitar Borgarf jarð-
ar, er lítið stöðuvatn, er Holtavörðuvatn
nefnist. Allmargir lækir, stórir og smá-
ir, falla í það, einkanlega ofan úr hlíð-
um Snjófjallanna, en úr því fellur um
mýrlendi djúpur lækur. Lækur þessi er
upphaf Norðurár í Borgarfirði og má
um hann segja, að „mjór er mikils vísir“.
Eins og fyrr greinir fellur lækurinn,
— þvi að vart er hægt að veita honum
árheiti að svo komnu, — um mýrlendi,
en brátt kemur hann í grýttan farveg
og fær til viðbótar fleiri og fleiri smá-
sem hafði slegið niður á vatnið í rokinu.
Áður en Gullárlaxinn gat áttað sig, þaut
félagi hans sem örskot upp úr hylnum
og greip hinn lostæta bita.
Gullárlaxinn hafði séð hættuna, en
ekki nógu snemma. Hann hafði oft varn-
að henni að grípa flugurnar, því of marga
kynbræður sína hafði hann séð grátt
leikna sakir slíkrar ógætni.
Þetta var aðeins stutt glíma. Eftir
stundarfjórðung var ,,hún“ horfin, dregin
gapandi og hálfdauð upp úr hylnum.
Á jólaföstu fór einmana, grindhoraður
lax út úr ósnum á Gullá.
Hann var dökkur og ljótur, dapureyg-
ur og hriggur.
Heuin hvarf vonsvikinn og þreyttur
út í hið saltbláa sævardjúp. L. M.
læki ofan úr Snjófjöllum og Sæluhúss-
heiðinni og smáseytlur úr Holtavörðu-
heiðinni. Verður því strax um talsvert
vatnsmagn að ræða, svo að Norðurár-
heitið verður bráðlega að veitast að verð-
leikum.
Þegar niður hjá svonefndum Heiðar-
sporði kemur, en hann myndast af Norð-
urá að norðvestan og Austurá, sem fell-
ur í Norðurá, að suðaustan, fær Norðurá
talsverða vatnsaukningu: Að vestan Búr-
fellsá hina fremri, en Austurá að aust-
anverðu. Búrfellsá er mjög lítil á, en
Austurá getur orðið talsvert vatnsmik-
il. í henni e'r hár foss, Austurárfoss,
skammt frá áramótunum og er hann
ekki laxgengur.
Allmiklu neðar fellur Búrfellsá neðri
að vestanverðu í Norðurá, og er lítið
vatnsfall.
Hjá Fornahvammi rennur Hvassá að
vestan í Norðurá og er allmikil á, sem
oft var ferðamönnum illur farartálmi.
Hún er skammt fiskgeng, því nokkurn
spöl uppi í gljúfrunum fyrir ofan Forna-
hvamm er mjög hár foss í ánni, er hindr-
ar fiskgöngu til fulls.
Miklu neðar, skammt fyrir fratnan
Sveinatungu, kemur Hellisá að austan í
straumkasti í Norðurá. Hún er allmikil
á og hefur oft á haustum verið „Þránd-
ur í götu“, þegar safnið er rekið tú retta
úr afréttalandinu. Áin á upptók rín í
Gíslavatni, sem er talsvert silungsvatn í
lægð austanvert við svonefndar Hf-llis-
tungur.
Norðurá er nú orðin allvatnsmikil,
þegar hér er komið sögu, og mjög vel