Skipulagsmál höfuðborgarsvæðisins - 01.04.1986, Side 27

]óhanna Siguröardóttir
SKIPULAGSSKRIFSTOFA HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS 1 1986
27
ATVINNUMAL
ALDRAÐRA
eir þættir, sem oftast eru nefnd-
ir, þegar rætt er um hvernig best sé
hægt að tryggja hag, öryggi og af-
komu aldraðra, eru framfærslu- og
tryggingamál, húsnæðis- og vistun-
armál, svo og heilbrigðis- og félags-
leg þjónusta.
Aftur á móti hafa atvinnumál aldr-
aðra orðið hornreka í umræðunni og
því allt of lítill gaumur gefinn hvaða
áhrif það hefur á aldrað fólk við
sæmilega heilsu og með löngun til
að stunda vinnu við hæfi, þegar það
skyndilega er rifið burt af vinnu-
markaðinum.
Fátt er öldruðum eins þungbært og
það að vera rekin burt af vinnumark-
aðinum, óháð heilsu, starfsgetu og
óskum þeirra. mist er það vegna
reglna fyrirtækja og opinberra aðila
um aldurshámark starfsmanna eða
vegna þess að aldraðir fá ekki starf
við sitt hæfi á vinnumarkaðinum.
Ekki er að efa að það hefur mikil
áhrif á sjálfsvirðingu aldraðra, þegar
þeir finna að þjóðfélagið hafnar
þeim á þennan hátt og dæmir þá úr
leik, þótt þeir séu fullfærir um að
stunda vinnu og skila arðbæru verki
fyrir þjóðfélagið, a.m.k. hluta úr
degi, ef vinnumarkaðurinn aðlagaði
sig að þörfum þeirra.
Þegar þannig er að málum staðið
leiða slíkar aðstæður hjá öldruðum
ofttil félagslegrar einangruar, þrekið
og kjarkurinn minnkar og hætta er á
að aldraðir fyllist vonleysi og lífs-
leiða.
Afleiðing þessa getur síðan orðið
ýmis heilsufarsleg og félagsvanda-
mál hjá öldruðum, sem aftur kallar á
aukin útgjöld fyrir þjóðarheildina.
Þetta væri hægt að koma í veg fyrir
með því að vinnumarkaðurinn að-
lagaði sig betur þörfum aldraðra.
Það tryggði öldruðum kosti um
starfslok og stuðlaði þannig að
aukinni velferð þeirra og lífsham-
ingju. Auk þess gætu aldraðir lengur
skilað arði í búið fyrir þjóðfélagið
með vinnu sinni.
Ljóst er að verði ekkert að gert munu
vandamálin í atvinnumálum aldr-
aðra aukast. Breyttir atvinnuhættir
samfara sívaxandi tækninýjungum
og tæknivæðingu í atvinnulífinu
muriu enn auka á vandann og jafn-
vel leiða til þess að aldraðir verða
enn fyrr að hverfa af vinnumarkað-
inum, því að mörg störf munu ann-
aðhvort taka miklum breytingum
eða úreldast og ný störf taka við. Sú
róttæka breyting á vinnumarkaðin-
um, sem áhrif tölvuvæðingarinnar
mun hafa í för með sér, mun því ekki
síst stefna atvinnuöryggi aldraðra í
hættu. Verði ekkkert sérstakt að gert
til að búa, aldraða undir það að
aðlagast tæknivæðingunni geta þeir
orðið hart úti í ört vaxandi tækniþró-
un.
Nauðsynlegt er einnig að líta á at-
vinnumál aldraðra í víðara sam-
hengi. í skýrslu, sem gerð hefur ver-
ið á vegum endurskoðunarnefndar í
lífeyrismáium kemur fram að líf-
eyrisþegum fer mjög fjölgandi á
næstu áratugum, jafnframt því sem
allt bendir til þess að á næstunni
muni draga verulega úr fólksfjölgun.
í þessu felst mikil fjölgun fólks á
lífeyrisaldri í hlutfalli við starfandi
fólk. I skýrslunni segir að ætla megi
að í dag séu 8,3 einstaklingar á aldr-
inum 20-69 ára á móti hverjum ein-
um 70 ára og eldri. En eftir 50 ár
verði aðeins 4,5 einstaklingar 20-69
ára á móti hverjum einum 70 ára og
Þessar tölur sýna ótvírætt hve brýnt
er að endurskipuleggja vinnumark-
aðinn með þarfir aldraðra í huga og
hve mikil verðmæti eru fólgin í því
að búa svo að öldruðum að þeir eigi
nokkra kosti í atvinnumálum og geti
verið sem lengst á vinnumarkaðin-
um eftir óskum og getu.
Fróðlegt er að líta á atvinnuþátttöku
aldraðra á vinnumarkaðinum og
hve snögg umskiptj verða í atvinnu-
þátttöku aldraðra. í skýrslu Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins um vinnu-
markaðinn 1983 kemur eftirfarandi í
Ijós: