Skipulagsmál höfuðborgarsvæðisins - 01.04.1986, Blaðsíða 28

28
SKIPULAGSSKRIFSTOFA HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS 1 1986
KARLAR KONUR
Aldurs- hópur Fjöldi í ald. hópi Starfandi Hlutf. starf. í ald. hópi Fjöldi í ald. hópi Starfandi Hlutf. starf. í ald. hópi
60-64 ára 4.473 4.010 89,6% 4.653 2.046 63,3%
65-69 - 3.541 2.908 82,1% 3.944 1.826 46,3%
70-74 - 2.867 1.550 54,1% 3.333 591 17,7%
75 og eldri 4.271 760 17,8% 6.042 25 3,7%
Athyglisvert er hve atvinnuþátttaka
kvenna frá 60 ára aldri er lág í hlut-
falli við atvinnuþátttöku karla, ekki
síst þegar samanburður er gerður á
atvinnuþátttöku kvenna og karla á
fyrra aldursskeiði, þegar atvinnu-
þátttaka kynjanna er mun jafnari.
Atvinnuþátttaka karla frá 20-60 ára
aldri er á bilinu 87% í tæplega 94%,
en stökkbreyting verður fyrst við 70
ára aldursmörkin þegar atvinnuþátt-
taka karla dettur niður í 54%.
Atvinnuþátttaka kvenna frá 20-64
ára aldri er á bilinu 72% í tæplega
80%. Strax við 60 ára aldur dettur
atvinnuþátttaka kvenna niður í
63%. Atvinnuþátttaka kvenna á
aldrinum 65-69 ára er síðan aðeins
46,3% á móti 82,1% hjá körlum á
þessum aldri og aðeins 17,7%
kvenna er á vinnumarkaðinum á
aldrinum 70-74 ára á móti rúmlega
54% karla á þessum aldri.
Þótt vafalaust megi finna á þessari
niðurstöðu fleiri en eina skýringu, -
verður þó að draga þá ályktun að
konur búi við mun meira öryggis-
leysi á vinnumarkaðinum en karlar
og að það séu ekki síst konur sem
verða fyrir því að vera ýtt út af
vinnumarkaðinum fyrr en þær óska.
Það sem einkum þarf að gera til að
auka atvinnuöryggi aldraðra og
tryggja að þeir þurfi ekki að hverfa
af vinnumarkaðinum fyrr en þeir
óska eða þurfa er að vinnumarkað-
urinn aðlagi sig betur að þörfum
aldraðra, svo og að öldruðum sé
gert kleift að aðlaga sig að þörfum
atvinnulífsins.
í fyrsta lagi þarf að endurskipuleggja
störf á vinnumarkaðinum með þarfir
aldraðra í huga. Þetta gæti í mörgum
tilfellum verið einfalt skipulagsatriði
og mætti leysa þarfir margra aldr-
aðra með auknum hlutastörfum, t.d.
að skipta heilsdagsstarfi í tvö hálfs-
dags eða hlutastörf. Ég tel að það sé
ekki síst verkalýðshreyfingarinnar að
hafa frumkvæði að því að slík endur-
skipulagning á störfum gæti átt sér
stað á vinnumarkaðinum. Mætti
hugsa sér að komið yrði á fót sam-
starfshópi aðila vinnumarkaðarins
með þátttöku samtaka aldraðra og
vinnumiðlunar sveitarfélags, sem
hefði það verkefni með höndum.
í öðru lagi þyrfti í tengslum við það
verkefni að koma á skipulagðri verk-
og endurmenntun þar sem miðaldra
og eldra fólki yrði gert kleift að tak-
ast á við ný og breytt verkefni. Mark-
miðið með því væri tvíþætt: í fyrsta
lagi að gefa fullorðnu fólki í tíma
kost á að aðlagast breyttum atvinnu-
háttum og þörfum atvinnulífsins, og
í annan stað að gefa öldruðum kost
á að breyta til og taka að sér starf
sem hentaði betur þörfum þeirra,
heilsu og þreki.
í þriðja lagi þarf að vinna skipulega
að fyrirbyggjandi aðgerðum, til að
koma í veg fyrir ýmsa atvinnu- og
slitsjúkdóma, sem skert hafa starfs-
þrek margra svo mikið að jafnvel á
besta aldri er fólk neytt til að hverfa
af vinnumarkaðinum. Fyrir-
byggjandi aðgerðir þurfa fyrst og
fremst að felast í bættum aðbúnaði á
vinnustöðum, svo og að gefa fólki
kost á skipulagðri og markvissri
endurhæfingu til að styrkja líkam-
lega og andlega hæfni þess til at-
vinnuþátttöku.
Væri skipulega og markvisst unnið
að þeim þrem þáttum, sem ég hér
hef lýst, er ekki að efa að aldraðir
geta með eðlilegri hætti en nú er
aðlagast því að hætta þátttöku í störf-
um á vinnumarkaðinum og að auki
verið þar lengur en ella, en það er
ekki síður verðmætt fyrir samfélagið
en þá öldruðu.
Frh. bls. 3
þá lífsfyllingu sem við viljum geta
notið á efri árum á sem flestum svið-
um. í þrengri merkingu er hér um að
ræða daglegt umhverfi aldraðra
bæði innan dyra og utan, atvinnu-
möguleika, samgöngur, þjónustu og
möguleika á að taka þátt í daglegu
lífi og starfi svo lengi sem löngun og
heilsa leyfa.
Á mörgum þessara sviða er hægt að
bæta aðstöðu aldraðra mjög veru-
lega og búa okkur undir þær breyt-
ingar sem nú eru að verða. Önnur
atriði eru mun erfiðari viðfangs og
full ástæða til að samstaða náist um
lausn þeirra, m.a. milli landshluta.
Einnig má telja líklegt að framfærsla
aldraðra verði komandi kynslóð
nokkuð þungur baggi næstu áratug-
ina til viðbótar við greiðslur af er-
lendum og innlendum lánum, í Ijósi
þess sem hér hefur verið sagt. Erlend
lán til lengri tíma en eins árs nema
nú um 66.000 milljónum króna og
spariskírteini ríkissjóðs voru um sl.
áramót að verðgildi um 6.000 millj-
ónir kr., auk happdrættisbréfa og
innlendra vísitölutryggðra lána.
Þessi greiðslubyrði mun að öllu lík-
indum takmarka þá möguleika, sem
við kunnum að óska eftir, öldruðum
til handa á næstu áratugum, þótt
hugvit, framsækni og áræði geti
einnig vegið þungt. Engu að síður
verður ekki fram hjá því litið að hér
er um mál að ræða sem engan veg-
inn hefur verið nægilega vel sinnt
undanfarin ár. Þetta mál varðarokk-
ur öll, og við verðum því að leggjast
á eitt við að koma því í betra horf.