FLE blaðið - 01.01.2019, Page 27

27FLE BLAÐIÐ JANÚAR 2019
Þingmannanefndin lagði til að farið væri í endurskoðun á
lögum nr. 79/2008 um endurskoðendur þar sem hún taldi,
meðal annars út frá athugasemdum Rannsóknarnefndarinnar,
að skýra þyrfti og efla lög og reglur um störf og hlutverk
endurskoðenda fyrirtækja, meðal annars til þess að bæta
starfsskilyrði og efla frumkvæðisskyldu þeirra við endur-
skoðun. Markmiðið væri að efla ábyrgð, upplýsingaskyldu og
verklag endurskoðenda, styrkja sjálfstæði þeirra og efla tengsl
við opinberar eftirlitsstofnanir. Einnig lagði Þingmannanefndin
til að til hliðsjónar við þessa vinnu væru þær breytingar sem
gerðar voru á lagaumhverfi endurskoðenda í Bandaríkjunum
með hinum svokölluðu Sarbanes-Oxley-lögum.
EVRÓPUSAMBANDIÐ – HVAÐ VAR SAGT UM ENDURSKOÐ-
ENDUR Í EVRÓPU?
Strax eftir fjármálakreppuna beindist umræðan innan ESB
fyrst og fremst að fjármálafyrirtækjunum og að koma þyrfti á
stöðugleika í fjármálakerfinu. Almennt var ekki talið að gallar í
endurskoðun eða áliti endurskoðenda hafi valdið eða átt þátt í
kreppunni. Þrátt fyrir það var ákveðið innan ESB að fara þyrfti
yfir endurskoðunina og skoða hvort og þá hvernig mætti bæta
hana. Niðurstaðan kom fram árið 2010 með „Green Paper –
Audit Policy: Lessons from the Crisis“. Tilgangurinn var að
setja fram vangaveltur og spurningar og koma af stað umræð-
um um endurskoðun almennt og þátt endurskoðenda í fjár-
málakreppunni og hvað mætti lagfæra í laga- og reglugerðar-
umhverfinu til að minnka líkur á að sagan myndi endurtaka sig.
BREYTINGAR Á REGLUUMHVERFINU Í EVRÓPU
Megnið af hugmyndunum úr Green Paper komu svo fram árið
2014 í nýrri tilskipun ESB um endurskoðun og í reglugerð sem
var sett sérstaklega um endurskoðun á einingum tengdum
almannahagsmunum. Tilgangurinn með breytingunum er að
tryggja gagnsæi fjárhagsupplýsinga fyrirtækja, herða endur-
skoðendur í óhæði og til að beita faglegri tortryggni, gera
markað fyrir endurskoðun virkari innan ESBog efla eftirlit með
endurskoðendum og samræma það á milli landa.
Helstu breytingarnar voru þessar:
• gerðar voru ríkari kröfur um óhæði endurskoðenda,
• settar voru reglur um innihald endurskoðunaráritunar til að
auka upplýsingagildi hennar fyrir fjárfesta,
• eftirlit með störfum endurskoðenda er eflt
• framkvæmdastjórn ESB var veitt heimild til að innleiða
alþjóðlegu endurskoðunarstaðlana.
Að auki voru eftirfarandi aðgerðir settar fram vegna eininga
tengdum almannahagsmunum:
• kröfur um innihald áritunar endurskoðenda voru auknar
auk þess sem gerðar voru auknar kröfur um skýrslugerð til
endurskoðunarnefnda,
• settar voru reglur um reglubundin skipti á endurskoðendum
(rotation),
• gerður var listi yfir ýmsa þjónustu aðra en endurskoðun sem
endurskoðendum er ekki heimilt að veita,
• skilgreindar voru hámarkstekjur af annarri heimilli þjónustu
en endurskoðun,
• hlutverk og kröfur um hæfni endurskoðunarnefnda var aukið
Þessi tilskipun og reglur komu til framkvæmda í byrjun árs
2016 og er nú verið að innleiða þær á Íslandi í nýju frumvarpi
um endurskoðun og endurskoðendur sem verður líklega að
lögum á vormánuðum 2019.
BREYTINGAR Á REGLUUMHVERFINU Á ÍSLANDI
Þrátt fyrir álit og tillögur Þingmannanefndarinnar um að farið
yrði í endurskoðun á lögum um endurskoðendur, þá hafa engar
efnislegar breytingar orðið á þeim. Það er ekki fyrr en núna í
lok árs 2018 að það er komið fram frumvarp til nýrra laga sem
er byggt á tilskipun ESB frá árinu 2014.
Hins vegar var gerð lagabreyting árið 2010 á lögum um fjár-
málafyrirtæki sem snertir endurskoðendur fjármálafyrirtækja
verulega. Annars vegar var það að endurskoðandi eða endur-
skoðunarfyrirtæki skal ekki gegna öðrum störfum fyrir fjármála-
fyrirtæki en endurskoðun. Hins vegar er það breytingin, sem
sjálfsagt fór fyrir brjóstið á einhverjum, sem er að endurskoð-
andi má aðeins vera í fimm ár í hverju fyrirtækiog má ekki koma
aftur að endurskoðun þess fyrr en eftir fimm ár til viðbótar. Í
umsögn með lagafrumvarpinu um þetta skilyrði segir meðal
annars að endurskoðendur hafi ekki farið varhluta af gagnrýni
vegna þeirra hremminga sem dunið hafa yfir fjármálakerfi
heimsins og því þyki mörgum sem trúverðugleiki þeirra sem
sérfræðinga er votta fjárhagslega stöðuog heilbrigði fjármála-
fyrirtækja hafi beðið hnekki. Þess vegna er lagt til að ekki verði
heimilt að sama endurskoðunarfyrirtæki sjái um endurskoðun
fjármálafyrirtækis lengur en fimm ár. Tilgangur ákvæðisins er
tvíþættur samkvæmt umsögninni, í fyrsta lagi er verið að reyna
að sporna við því að endurskoðendur verði um of fjárhagslega
háðir einu fyrirtæki og í öðru lagi að sú vissa sem þeir standa
frammi fyrir að samkeppnisaðilar geta skoðað verk þeirra að
ráðningartíma liðnum muni leiða til vandaðri vinnubragða.
Þetta er athyglisvert þar sem sú hugmynd að takmarka
starfstíma endurskoðenda var kannski ekki endanlega sett
á blað fyrr en með Green Paper sem var gefið út í október
2010. Og þar er ekki sett fram hugmynd um það hvað slíkur
starfstími á að vera langur, það kemur með reglugerð ESB frá
2014 um endurskoðun eininga tengdum almannahagsmun-
um. Í þeirri reglugerð er endurskoðunarfyrirtæki heimilt að
vera í tíu ár með endurskoðun slíkra fyrirtækja, með mögulega
framlengingu um önnur tíu ár, að vísu eftir útboð. Reglur um