Harmonikublaðið - 15.05.2021, Qupperneq 9

veðrum. Oft voru launin ekki há, nokkrar
krónur, kartöflupoki eða einungis nokkrir fríir
drykkir. Sögur eru einnig til af því að ef
mönnum þótti harmonikuleikarinn ekki nógu
góður á dansleikjum, þá var farið heim til
annars sem þótti betri og hann dreginn fram
úr rúminu til að klára dansleikinn. Margir
Accordion Cyrillus Damians
þeirra hlustuðu eftir lagi og undirröddum af
grammafónplötum eða í útvarpinu og lærðu
þannig nýjustu smellina. Dansarnir voru oftast
hefðbundnir evrópskir dansar s.s. valsar, rælar,
polkar, marsúkkar, marsar o.fl. Þó svo að
Islendingar hafi farið að spila sveiflu um 1920
er það vera Breta og Bandaríkjamanna hér á
landi í seinna stríði sem hafði hvað mest áhrif
á dansmenninguna. Unga fólkið drakk í sig
nýtt hljómfall og skyndilega urðu til nýju og
gömlu dansarnir. Smám saman upp úr 1960
verður allur tónlistarflutningur margraddaðri
og harmonikkan missir vægi sitt, þó að hún
hafi víða verið notuð til dansleikjahalds.
Á þessum árum festist það viðhorf í sessi að
harmonikan væri fýrst og fremst danshljóðfæri.
Þeir sem spiluðu á harmonikur voru í fýrstu
sjálfmenntaðir og er Bragi Hlíðberg fýrstur
Islendinga til að nema harmonikuleik erlendis
en hann hélt til Bandaríkjanna á fimmta áratug
síðustu aldar til náms og fýlgdu fleiri í
kjölfarið. Til gamans má benda lesendum á
fimm þátta röð á Rás 1 undir þáttaröðinni
Flugur í umsjón Jónatans Garðarssonar þar
sem farið er ítarlega yfir feril Braga Hlíðbergs
sem tónlistarmanns.
Hvernig skal rita nafn hljóðfærisins?
Harmonika, harmonikka, harmóníka,
harmoníka? Hvaðan er íslenska nafnið dregið
og hvernig er réttast að skrifa það á góðri
íslensku?
Nafnið á hljóðfærinu hefur frá því að það barst
til landsins verið ritað á marga vegu. I íslenskri
orðsifjabók er orðið ritað harmónika og talið

Pietro Frosini var meðal þeirra jýrstu til að semja lög
sérstaklega jýrir harmoniku
tökuorð úr dönsku á 19. öld, harmonika.
Baldur Jónsson prófessor ritaði grein í ritið
Málfregnir 1998, sem hann nefndi „Harmo-
nikuþáttur“ og er þessi fróðleikur þaðan. Hann
nefndi að Samband íslenskra harmoniku-
unnenda hefði látið fara fram kosningu um
hvernig rita skuli nafnið á hljóðfærinu en
gagnrýni hafði komið fram á heiti á blaði
SKANDALI
harmonika
TIL SOl.ll
Vcrft kr. -1.000
I>ÓKIIALL.IJR
ÞORLAKSSON
Auglýsing í Siglfirðingi í maí 1963
samtakanna, Harmoníkan — blað harmoníku-
unnandans. Kosið var á milli sex ritmynda
meðal þátttakenda á haustfundi samtakanna
1998:
Harmonika, harmonikka, harmoníka, harmó-
nika, harmónikka, harmóníka
Kosningin fór þannig að harmonika fékk
langflest atkvæði eða 20 en hin nöfnin mun
færri og harmóníka ekkert atkvæði. Akveðið
var þá að heiti blaðsins skyldi breytt í Harmo-
nikan - blað harmonikuunnandans.
Lokaorð
Þessi grein er einungis ágrip í mýflugumynd
af sögu þessa merka hljóðfæris. Henni er ekki
á neinn hátt ætlað að vera fræðigrein, þar sem
stuðst var við fróðleik sem fundinn var víða
um alnetið. Margir hafa þegar ritað fróðleiks-
mola sem þessa, þar á meðal hefur Pétur
Bjarnason skrifað skemmtilega grein um sögu
harmonikunnar á Islandi og eins hefur Helga
Kristbjörg Guðmundsdóttir skrifað mjög
ítarlega ritgerð um uppruna og þróun
harmonikunnar í námi sínu við Listaháskóla
Islands. Bendi ég á þær greinar ef áhugasamir
vilja kynna sér efnið nánar. Ef einhverjar
rangfærslur kunna að leynast í greininni er
beðist fýrirfram velvirðingar á þeim, mest eru
þessi orð ætluð til gamans þar sem lítið hefur
verið um notkun hljóðfærisins nema í fárra
manna hópi undanfarið ár.
Agnes Harpa Jósavinsdóttir
w w* .4*%
^te^nl eA að jwí að daída PvayyAðtfiqea- aq, pMéilcUPcemmiutt
d fmqAlaiýöJiqutn C UcjAuapAði 30. oMáðeA nJL.
YlánaA auxjtýAJ. iÁdaA.
YYlex) iutnaAÍíu&ðju, 3'élaq, (íaAmxmLbuinnenda á UoAnxxpAÖi
9