Röst - 01.04.1944, Blaðsíða 7

R Ö S T
sér fyrr en varir, úr þessu muni rætast sem
öðru, sem aflaga fer, strax þegar stríðinu
linnir og hinu “óvenjulega ástandi.u i
Ekki er því að neita, að eitthvað óx s'traum-
hraðinn til höfuðstaðarins fyrir tilVerknað
setuliðsins fyrstu ár þess. Nú muniu hins-
vegar fáir íslendingar í beinni þjónustu þess,
þótt ýmiskonar irínilendur atvinnureksfur lifi
að meira eða minna leyti á hinum erienda
her. Ég get þó sagt það, að ég trúi ekki
á lækningu tímans á þessu þjóðarmeini. Ég
held, áð með tímanum grafi það enn meir
um sig, eitri og eyðileggi enn írekar, unz
af gæti leitt aigjört þjóðarhrun, þegar tærð-
ur líkaminn væri mergsoginn af þessu höf-
urmeini.
Framantaldar orsakir ofvaxtarins má draga
saman í ieina lýsingu:
Lífsþægindi manna eru meirí í Reykjavík
en á nokkrum öðrum stað landsins, ekkf
vegna þess að staðurinn sé frá náttúrunnar
hendi þægiiegri sumum öðrum stöðum lands-
ins, heldur fyrir aðgerðir — og aðgerðarleysi
— þjóðféiagsins.
Hvaða líkur eru þá tit þess, að dragi úr
þéssumi mismuu í bili?
Svars við þessari spurningu er fvrst og
fremst að- ieita í hinum ýmsu aðgerðunt og
áætlunum, sem á borði eru nú og virðast
það stórfelidar, að máli skipti.
Hugurinn hvarfiar þá strax að stórmerkri
tillögu, nýsamþykktri af Alþingi. Hún er utn
byggingu skipasmíðastöðvar í Reykjavík.
Stofnun og siarfræksia þessa fyrirtækis hlýt-
ur óhjákvæmilega að leiða með sér stór-
fellda aukningu iðnaðarstarfa í Reykjavík!
Nú er vitanlega öltum ijóst, hve bráðnauð-
synlegt þeíta fyrirtæki er fvrir alia þjóðina,
en eigi mun því að leyna, að margur efni-
legur iðnaðarverkamaður utan Reykjavíkur
mrín hyggja sér atvinnuvon við það. Ekki
læknar það því þetta mein heldur eykur það.
Mikið er rætt og ritað um stofnun á-
burðarvinnslustöðvar og sementsverksmiðju.
Er fjærri lagi að gizka á, að svo kunni að
fafa, að þessum nytjaframkvæmdum verði val
inn staður eigi aiifjarri höfuðstaðnum?
I Alþingi er nú tiltaga um rannsóknir —
og þá væntanlega framkvæmdir — á magni-
umframieiðslu úr sjó. Skyidi ekki Reykja-
vík hljóta hftossið? |
Ég svara þessum spurningum játandi og
öðrum slíkum, af því, að til alira þessara stór-
framkvæmda og annara slíkra þarf rafmagn.
Nú er að vísu svo komið, að vöxtur Reykja-
víkur hefur reynzt svo ör, að Sogsvirkjunin,
þetta býsna mannvirki, sem átíi
að lýsa og ylja upp hvert kot-
býli Suðvesturlands — já, jafnvel okkar vatns
lausu Vestmannaeyjar — það nægir engan
veginn til ljósa og iðnaðar höfuðstaðarins og
næsta nágrennis. En allar lfl<ur benda til
þesisi í bili, að áður en fallvötn landsins fram
leiða raforku handa úteyjum slíkum og af-
dölum og annnesjum, muni styrkar taugar
leiða þennan undramátt nútímans úr Anda-
kílsá, Botnsá — og jafnvel hverum Hlengils-
ins — til Reykjavíkur, s,vo að enn aukist að-
dráttarafl hennar.
Á meðan svo er í pottinn búið, að örfáir
staðir á landinu hafa næga raforku til nauð-
synjanota — eða líkur fyrir að fá hana í nán-
ustu framtíð, þá stöðvast ekki fólksstraumur
inn til þeirra staða, þá fæst ekki hin nauð-
synlega festa og öryggi.
Geysimunur á lífsþægindum manna, eftir
því hvar þeir búa; í Jandinu, verður að hverfa.
Hitaveita Reykjavíkur — eitt myndarlegasta
menningarafrek þjóðarinnar — er í bili einna
líklegast til þess að auka enn þetta krabba-
mein þjóðarinnar — ofvöxt Reykjavíkur.
Samkvæmt framansögðu virðist mér þjóð-
arnauðsyn, menningarleg og atvinnuleg, að
dreifa byggðinni sem mest á hagnýtar stöðv-
ar víðsvegiar til sjávar , sveita á íslandi.
Með dreifðum byggðah. um ameinast for-
tíðareirikenni þjóðarbús..^p r ..s cg nútíma
iðntækni til heilla íslenzkri menningu og at-
virmulífi.