Foreldrablaðið - 15.12.1942, Blaðsíða 15

FORELDRABLAÐIÐ
15-
þessa tímabils sérstaklega. Aftur á móti
hefur sálarfræðin nú sýnt fram á, með
óyggjandi rökum, að það er lang ör-
lagaríkasti hluti æfinnar frá uppeldis-
legu sjónarmiði, að fyrstu 4—6 árin í
æfi mannsins valda meiru um, hvaða
maður hann verður og hver afrek hann
vinnur 1 lífinu en öll æfiár. hans til
samans. En hvers vegna? Það er langt
mál að skýra til hlítar. Þó skal reynt
að gefa örlitla hugmynd um það.
Barnið fæðist með hvötum og til-
hneigingum, en það hefur engar venj-
ur. Þessar hvatir eru í fyrstu ákaflega
mótanlegar af áhrifum uppeldisins. Það
er um deilt, meðal sálfræðinga, hversu
margvíslegar þessar hvatir eru, og
sömuleiðis um innbyrðis samhengi
þeirra, en það er ekki um það deilt, að
þær séu til. Þessar frumstæðu hvatir
geta á enga lund samræmst þeim kröf-
um, sem samfélag við aðra menn hlýt-
ur að gera, og þær eru heldur ekki fær-
ar til að mæta þeim viðfangsefnum,
sem lífið leggur manninum á herðar.
Það er því augljóst mál, að þær verða
að breytast. En þá er líka annars að
gæta. Hvatir þessar er ekki hægt að
sveigja ótakmarkað. Sé það reynt, er
barninu bein hætta búin. Hér þarfnast
beinlínis nokkrar sálfræðilegrar þekk-
ingar og skilnings, ef vel á að fara, þótt
brjóstvit og eðiisgreind umhyggjusamra
foreldra stýri þar oít gullinn meðalveg.
Þeir eru ekki beztir foreldrar, sem veitt
geta börnum sínum flestar barnfóstrur
eða gefið þeim mest af sæígæti og leik-
föngum. Hét skal þó ekki dregið úr
nauðsyn efnalegra gæða í þágu uppeld-
isins, en bent á, að þau eru engan vegin
einhlít og geta jafnvel verið til einskis
gagns, þó auðvitað að minnstu kröfu
undanskilinni. En uppeldið krefst einn-
ig þekkingar og fórnfýsi af foreldrunum
Það er ekki barninu fyrir beztu, að lát-
ið sé eftir öllum kröfum þess og duttl-
ungum, heldur hitt, að hvatir þess og
hneigðir bindist hollum venjum, sem
geti orðið undirrót að heilsteyptu,
hollu og heilbrigðu lífi. En þetta er
mjög torvelt, nema gert sé frá upphafi.
Verði veruleg mistök á uppeldinu
fyrstu árin, er ekki auðhlaupið að kippa
þeim í lag. Heilbrigðar lífsvenjur verða
því að skapast að miklu leyti á fyrstu
árunum. Það er samt ekki svo að skilja,
að uppeldið sé vandalaust eftir þann
tíma, því fer mjög fjarjri. Hvert aldurs-
og þroskastig hefur sín sérstöku við-
fangsefni. En sé hverju viðfangsefni
ekki sinnt á réttum tíma, og þá sérstak-
lega þeim fyrstu, verður mun erfiðara
að sinna þeim, sem á eftir koma.
Nú vil ég leitast við að heimfæra
dæmi því til sönnunar, er ég hef sagt
hér að framan. Eins og allir vita, er
smábörnum nauðsynlegt að sofa mikið
og reglulega. En hvernig er þá bezt að
skapa heilbrigðar svefnvenjur? Margar
umhyggjusamar mæður vagga börnum
sínum í svefn, róa og ganga' með þau,
eða jafnvel kaupa þau með sælgætis-
mola til að leggjast til svefns. Þar með
láta þær börnin finna, að það sé þeirra
(þ. e. mæðranna) þægð, að þau sofi.
Bcrnin ganga iljótlega á það lagið, gera
sig kostbær, og það verður sífellt tor-
veldara að fá þau til að sofna. Það get-
ur jafnvel haft áhrif á svefnfarir þeirra
alla æfi. Það er því augljóst mál, að
móðirin vinnur barni sínu mein, en ekki
bót með þessu. Við það, að barninu er
vaggað og mikið með það látið, örvast
sjálkennd þess á óeðlilegan hátt. ÞaS