Foreldrablaðið - 15.12.1942, Blaðsíða 18

18
FORELDRABLAÐIÐ
kann að velja sér sjálfur eða örlögin
leggja honum á herðar. Og þessari
margþættu lífsköllun mannsins verður
því aðeins náð, að honum haíi lærst „að
leggja sig undir dómstól guðs og eilífð-
arinnar .
Ef takmark uppeldisins er svo háleitt,
sem hér greinir, er það auðsætt, áð
engu tali’tekur, að fullkomið sjálfræði
í uppvextinum leiði að því marki.
Vafalaust má rekja rætur margra
þeirra meina, er nú grafa um sig í ís-
lenzku þjóðlífi, til þeirrar óheillavæn-
legu skoðunar, er flæddi yfir landið í
byrjun þessarar aldar, að allur hinn
gamli heimilisagi væri gömul og gat-
slitin flík. Vafalaust er það eitt af því,
sem bitur reynsla þarf að kenna oss, að
hvert heimili þessa lands, bæði í dreif-
býli og þéttbýli, þarf að byggja upp að
nýju fastari skorður og fullkomnari
uppeldisvenjur en nú gerist þ. e. strang-
ari aga, ef þjóð vor á að lifa. Ekki svo
að skilja, að nauðsyn beri til að grípa
á ný vöndinn eða vekja upp nýjar grýl-
ur og bola. Þau síðarnefndu ætti nú
þegar að kveða betur niður en orðið er.
En hvernig á þá að fara að því að venja
börn á hlýðni, skapa aga? Engar óyggj-
andi heildarreglur er þar unnt að gefa.
Börn eru mjög ólík að eðlisfari og því
misjafnt, hvað hverju þeirra hæfir. En
nokkur meginatriði þarf þó sífellt að
' hafa í huga, eigi árangur að nást. Eitt
hið fyrsta er það, að barnið sé rrijög
ungt að aldri, þegar það verður þess
áþreifanlega vart, að vilji þess sjálfs er
ekki þau lög, sem allt annað á að lúta.
Barnið er ekki gamalt, þegar nauðsyn
ber til að láta það skilja, að til eru
hlutir, sem það má ekki snerta. Oft get-
■ur verið erfitt að koma barninu í skiln-
ing um þetta, þ. e. kenna því að hlýða
í þessu efni. En því stíflyndara sem
barnið er, þess meiri festu, þolinmœði
og lœgni þarf að beita. Þá kemur önn-
ur meginregla, sem ekki má gleymast:
Uppalandinn má ekki láta stíflyndi
barnsins ganga sigrandi af hólmi. Ef
í eitt skipti er látið undan keipum og
óþekkt barns, verðUr baráttan margr
falt erfiðari og ólíklegri til sigurs.
Reglusemi og fastar venjur svo sem um
matmálstíma, svefn, hreinlæti o. fl. allt
frá fæðingu getur haft ótrúlega mikla
þýðingu í því efni að venja barn til
hlýðni, því að ef oss tekst að fá börn
til þess að beygja vilja sinn fyrir kröf-
um veruleikans, t. d. venjum heimilis-
ins, skilyrðislaust og án möglunar,
höfum vér náð þeim tökum, sem nefn-
ist agi.
Sumarið 1935 dvaldist ég um nokk-
urt skeið við lýðháskólann í Askov á
Jótlandi. Þar sáust börn aldrei úti eft-
ir kl. 8 á kvöldin, þótt um hásumar
væri og blíðviðri lengstum. Á sunnu-
dagskvöldum var jafnan mannmargt á
heimili Arnfreds skólastjóra og glað-
værð mikil: söngur, hljóðfærasláttur
og leikir. Börn skólastjóra, telpa 12
ára og tveir drengir yngri, gengu þar
um frjálsleg, prúð -og kát og tóku þátt
í leikjum hinna fullorðnu. En er klukk-
an sló átta-, buðu þau jafnan góða nótt
og gengu til hvílu glöð og fús. Hvarf
mér þá oft í huga sú ósk, að á íslenzk-
um heimilum sem flestum mættu verða
svo hollar venjur og traustur agi.
Löggjöfum þjóðar vorrar er nú þegar
ljóst, hvert stefnir með. hinu taum-
lausa agaleysi. Ber hin nýjasta löggjöf
um barnavernd og ungmennaeftirlit
glögg merki þess, því að hún er um allt