Jökull - 01.01.2017, Blaðsíða 84

Eldgos sunnan Gjástykkisbungu í mars 1980
Skyndilega kom biksvartur mökkur upp í kjölfar gufu
bólstrans og þá gerðum við okkur ljóst að eldgos var
að brjótast upp á yfirborðið fyrir augum okkar. Við
ákváðum nú í hvelli að láta fleiri mælingar lönd og
leið en halda þegar í stað að eldstöðvunum því ekki
var það á hverjum degi sem menn yrðu vitni að slík-
um atburði. En nú kom babb í bátinn, sleðinn sem
ég var með neitaði að fara í gang. Eftir að hafa kíkt
á kerti og kannað hvort um bensínstíflu væri að ræða
og komist að raun um að svo var ekki, mundi ég eftir
að lögg af ísvara var í brúsa undir sæti sleðans. Ég
dreypti nú dálitlu af miðinum í bensíntankinn og viti
menn, sleðinn rauk í gang. Orsök bilunarinnar var því
þéttivatn í bensíntanki.
Á meðan þessu fór fram hafði Eysteinn haldið
áfram á sínum sleða í átt til eldgossins en stoppað öðru
hvoru til að taka myndir. Ég náði Eysteini er við vor-
um rétt komnir fram hjá vesturenda Gjástykkisbungu,
þar hafði hann stoppað til myndatöku og var nýbú-
inn að uppgötva að engin filma var í myndavélinni!!!
Sem betur fór hafði Eysteinn filmur í farteskinu og
dokaði ég við meðan hann setti filmu í myndavél-
ina. Við sáum nú að gossprungan hafði lengst að rót-
um Gjástykkisbungu og var komin norður á móts við
þann stað sem við höfðum stoppað. Háir kvikustrók-
ar stóðu upp úr nyrsta hluta sprungunnar um 300 m.
austan okkar og var það tignarleg sjón að sjá eldvegg-
inn svona nálægt sér. Á leiðinni til Eysteins urðu
gangtruflanir að nýju í sleða mínum svo ég ákvað að
setja afganginn af ísvaranum á bensíntankinn áður en
við legðum af stað aftur. Rétt í þann mund þegar ég
hafði lokið við að hella ísvaranum á tankinn, sáum við
hvar þunnfljótandi hrauntunga kom æðandi niður dá-
litla brekku og stefndi beint á okkur. Án þess að segja
eitt einasta orð gáfum við sleðunum inn fullt bensín og
keyrðum eins hratt og þeir drógu sinn í hvora áttina frá
beljandi hrauninu. Feginn varð ég að nú var ekkert hik
á vélsleðanum mínum. Ég keyrði til suðurs upp í hlíð-
ar gamals gígs þar sem ég taldi mig óhultan og fór að
svipast um eftir Eysteini, en sá hann hvergi. Staður-
inn þar sem við höfðum skilið var nú þakinn glóandi
hrauni með miklum gufusprengingum. Það setti að
mér kvíðahroll, hvar í ósköpunum var Eysteinn eig-
inlega, hafði hann ekki verið nógu fljótur að forða
sér? En um það bil sem ég fór að örvænta um afdrif
Eysteins sá ég hann koma keyrandi út undan stórum
hraunhól og fara svo fyrir norðurenda gossprungunn-
ar upp á Gjástykkisbungu vestan Sandmúla. Og mik-
ið létti mér við þá sjón því þarna mátti svo sannarlega
ekki miklu muna að illa færi.
Eftir að hafa myndað gosið að vild ók ég vest-
ur fyrir hrauntunguna, sem hafði næstum því drepið
okkur, og upp á Gjástykkisbungu til Eysteins. Þegar
við hittumst varð okkur tíðrætt um það sem við höfð-
um orðið vitni að sérstaklega þann hraða sem var á
hrauninu þegar það rann eins og stórfljót í vexti yf-
ir þykka hjarnbreiðuna án þess að bræða hana fyrr en
eftir á. Eftir að hafa borið saman bækur okkar varð að
ráði að ég færi til byggða, segði frá tíðindum og gæfi
munnlega skýrslu til yfirmanna okkar í Reykjavík, en
Eysteinn yrði eftir og fylgdist áfram með framvindu
gossins.
Þessum kafla Kröfluelda lauk fyrir miðnætti en
dagana á eftir endurmældum við Eysteinn allt netið
umhverfis gossprunguna og sinntum öðrum rannsókn-
um ásamt félögum okkar sem komu til Mývatnssveitar
um kvöldið.
JÖKULL No. 67, 2017 79