Læknablaðið : fylgirit - 04.03.2016, Blaðsíða 6

6 LÆKNAblaðið 2016/102 FYLGIRIT 86
B R Á Ð A D A G U R I N N 2 0 1 6
F Y L G I R I T 8 6
Niðurstöður: Bráðabirgðaniðurstöður meðal fyrstu 100 þátttakend-
anna sýna að 62% þeirra hafa óskilgreinda brjóstverki. Meðalaldur
þátttakenda var 50,5 ár. Meðal sjúklinga með óskilgreinda brjóst-
verki höfðu 37% (23) verið sendir í lungnamyndatöku, 40% (25) farið
í áreynslupróf, 10% (6) farið í þræðingu og 5% (3) farið í hjartaómun.
Algengi alvarlegra (10% vs. 0%) og miðlungs þunglyndiseinkenna
(41% vs. 34%) var hærra meðal sjúklinga með óskilgreindra brjóst-
verki, en 49% þeirra og 66% annarra hjartasjúklinga höfðu engin
þunglyndiseinkenni (p<0,05). Eins kom fram vísbending um hærra
meðalskor á kvíða meðal sjúklinga með óskilgreindra brjóstverkja
(M=4,4 (SD 4,7) vs. M=2,7 (SD 3,2), p=0,055), en ekki mældist munur
á líkamlegum einkennum.
Ályktanir: Miðað við fyrstu tölur reynist hátt hlutfall sjúklinga
sem leita á Hjartagátt vegna brjóstverkja- eða óþæginda frá brjósti
hafa óskilgreinda brjóstverki, og meirihluti þeirra var sendur í
lungamyndatökur, áreynslupróf eða hjartaþræðingar. Þessi sjúk-
lingahópur hefur jafnframt verri andlega líðan samanborið við aðra
sjúklinga með brjóstverki á Hjartagátt. Vísindalegur ávinningur
rannsóknarinnar felst í aukinni þekkingu á algengi óskilgreindra
brjóstverkja á Íslandi, hvaða meðferð sjúklingar með óskilgreinda
brjóstverki hljóta í bráðaþjónustu, og hvaða líkamlegu- og andlegu
þættir aðgreina þá frá kransæðasjúklingum. Þróað verður þverfag-
legt inngrip út frá niðurstöðum rannsóknarinnar sem ætlað er að
veita sjúklingum með óskilgreinda brjóstverki sértæka meðferð og
bæta gæði þeirrar þjónustu sem þeim stendur til boða.
e-3 Tilvísanir til bráðaþjónustu barna-
og unglingageðdeildar (BUGL)
Bertrand Lauth1,2, Ellen Sif Sævarsdóttir3, Guðrún Bryndís Guðmundsdóttir 2
1Læknadeild Háskóla Íslands, 2barna- og unglingageðdeild Landspítala (BUGL), 3sálfræðideild
Háskóla Íslands
bertrand@lsh.is
Bakgrunnur: Fjöldi tilvísana til bráðateymis barna- og unglinga-
geðdeildar hefur aukist mikið undanfarin ár. Fjöldi bráðainnlagna
á unglingageðdeild hefur líka aukist mikið. Einnig eru margar
heimsóknir og innlagnir á bráðamóttöku Barnaspítala vegna geð-
rænna erfiðleika. Þessi þróun er frekar ný í barnageðlækningum og
sérstaklega áberandi á Íslandi síðan 2010. Klínískar leiðbeiningar
vantar til að veita öllum góða og samræmda þjónustu og skilgreina
betur þær bráðatilvísanir sem bæri að hafna. Mælt hefur verið með
ítarlegri endurskoðun af öllum bráðatilfellum, með stöðluðum
aðferðum og skilningi á heildarferlum þeirra.
Markmið: Var að greina tilvísanir 308 barna og unglinga á aldrinum
7-18 ára sem leituðu í bráðaþjónustu BUGL árið 2013.
Aðferð: Rannsóknin var afturvirk um upplýsingar úr sjúkraskrám
en gögnin sjálf voru ópersónugreinanleg. Byggt var á fyrri rann-
sóknum við upplýsingasöfnun og tveir bráðakvarðar notaðir við
mat á réttmæti bráðatilfella.
Niðurstöður: Flestir sjúklingar voru á unglingsaldri (85%), meðal-
aldur var 15 ár og meirihluti voru stúlkur (67%). Tilvísendur voru
í flestum tilfellum forsjáraðilar (31%). Algengast var að sjúklingar
kæmu vegna þunglyndiseinkenna (71%), sjálfsvígshugleiðinga eða
hótana (62%). Sjúklingar áttu margir foreldri með sögu um geðræna
erfiðleika (35%) eða foreldri með fyrri og/eða núverandi sögu um
áfengis- og/eða vímuefnaneyslu (20%). Um 21% sjúklinga hafði
komið einu sinni eða oftar til bráðateymis áður og um 35% fengu
bráðainnlögn á BUGL. Algengustu greiningarflokkar voru lyndis-
raskanir og blandin kvíða- og geðlægðarröskun (57%), athyglis- og
ofvirkniraskanir (28%), streitu- og aðlögunarraskanir (26%), kvíða-
raskanir (21%) og hegðunarraskanir (12%).
Ályktanir: Niðurstöðurnar varpa ljósi á einkenni og þarfir notenda
bráðateymis BUGL og hvort mál teljist sem viðeigandi bráðatilfelli.
Einnig hvort ákveðnir þættir voru líklegri en aðrir til að tengjast
meðferðartíma, bráðainnlögnum, sjálfsvígstilraunum, sjálfsskaða
og sjálfsvígshugleiðingum. BUGL er þriðju línu stofnun og ætti
þar af leiðandi sjaldnast að vera fyrsti viðkomustaður inn í geðheil-
brigðiskerfið. Rýna þarf í ástæður aukningar í bráðageðþjónustu
en erlendis hefur meðal annars verið rætt um skort á grunn- og
ítarþjónustu (eða skort á aðgengi), skort á barna- og unglingageð-
læknum, langa biðlista, takmarkaðar sjúkratryggingar, vanþekk-
ingu foreldra, stofnana og/eða meðferðaraðila á kerfinu.
e-4 Notkun og rekjanleiki neyðarblóðs í blóðskápum
Landspítala á árunum 2013-2015
Anna Margrét Halldórsdóttir1, Björn Harðarson1, Guðrún Svansdóttir1, Jórunn Ósk
Frímannsdóttir Jensen1
1Blóðbankanum Landspítala
annamha@landspitali.is
Bakgrunnur: Staðsetning neyðarblóðs nálægt sjúklingamóttökum
og skurðstofum kemur í veg fyrir óþarfa tafir á blóðinngjöf. Á
Landspítala eru þrír blóðskápar sem geyma neyðarblóð; nálægt
skurðstofum og kvennadeild á Hringbraut og rannsóknardeild í
Fossvogi. Neyðarblóð í skápum Landspítala er ávallt O RhD- (nega-
tíft) rauðkornaþykkni. Þar sem einungis 8,4% íslensku þjóðarinnar
eru í O RhD- blóðflokki er nauðsynlegt að O RhD- blóð sé ekki
notað nema í neyð. Fordæmi eru fyrir því erlendis að bjóða O RhD+
(pósitíft) rauðkornaþykkni sem neyðarblóð fyrir karlmenn og konur
yfir barneignaraldri (50 ára). Konur á barneignaraldri sem eru RhD
neikvæðar fá ávallt RhD- blóð þar sem anti-RhD mótefni geta valdið
fóstri/nýbura skaða.
Markmið: Að skoða notkun O RhD- neyðarblóðs í blóðskápum
Landspítala með tilliti til blóðflokks, aldurs og kyns blóðþega.
Sérstaklega var athugað hversu stór hluti O RhD- rauðkornaeininga
var gefinn RhD+ sjúklingum. Athugað var hversu oft Blóðbanka
voru sendar upplýsingar um afdrif neyðarblóðseininga, það er
hvaða sjúklingur fékk blóðið (rekjanleiki).
Aðferð: Afturskyggn leit var gerð í ProSang tölvukerfi Blóðbankans
og gögn fengin um notkun O RhD- eininga í blóðskápum
Landspítala á árunum 2013-2015. Upplýsinga var leitað um blóð-
flokk, aldur og kyn blóðþega. Talin voru tilvik þar sem upplýsingar
um rekjanleika neyðarblóðs vantaði.
Niðurstöður: Á þriggja ára tímabili (2013-2015) voru 488 O RhD-
neyðarblóðseiningar teknar úr blóðskápum Landspítala til nota
fyrir sjúklinga, eða að meðaltali 163 á ári. Í 95 tilvikum (19%) skorti
rekjanleika en upplýsingar lágu fyrir um afdrif 393 O RhD- neyðar-
blóðseininga sem voru sannanlega gefnar sjúklingum. Þar af voru
319 rauðkornaeiningar (81%) notaðar fyrir sjúklinga með RhD+
blóðflokk. Af 393 neyðarblóðseiningum var 231 eining gefin karl-