Íslenska leiðin - 01.10.2002, Qupperneq 42

Ein stærð fyrir alla?
Hagsmunir ríkja eru mismunandi og ekki hentar öllum það sama
Þegar rætt er um aðild að ESB hlýtur hver þjóð að meta það út frá
eigin hagsmunum hvort aðild hentar aðstæðum hennar, atvinnu-
og efnahagslífi. Hún verður að varast að herma í hugsunarleysi eftir
öðrum þjóðum sem taka ákvarðanir út frá gjörólíkum forsendum.
Sama stærð af fötum hentar ekki öllum og sama gildir um þjóðir
heims og hagsmunamál þeirra.
Þess vegna kann ég einkar vel að meta nafnið á tímariti
stjórnmálafræðinema við H.Í., íslenska leiðin, því að það minnir á
að fámennið, sérstætt atvinnulíf og fjarlægð okkar frá meginlandi
Evrópu útheimtir að við sníðum okkur stakk eftir vexti og lög og
reglur séu klæðskerasaumuð eftir aðstæðum hér á landi. Nefna mætti
ótal dæmi um þetta. Útlendingar furða sig oft á því hvernig unnt
er að láta örfáa íslenska starfsmenn annast viðamikla málaflokka í
stjórnsýslu sem hundruð manna annast í sambærilegum stofnunum
í stærri ríkjum.
Eðli ESB-aðildar er valdaframsa!
Til eru þeir sem hneykslast á því að minnst sé á sjálfstæði þjóðarinnar
þegar rætt er um hugsanlega aðild að ESB. Það er eins og þeim finnist
að sjálfstæði landsins ætti helst ekki að nefna á nafn nema þegar
minnst sé sögulegra atburða fyrir 60-100 árum. En hjá því verður
ekki komist af þeirri einföldu ástæðu að eðli aðildar að ESB er fyrst
og fremst valdaframsal til stofnana ESB, framsal á margvíslegum
rétti til ákvarðana sem þjóðir ávinna sér þegar þær stofna sjálfstætt
ríki. Lög sem stofnanir ESB setja verða sjálfkrafa lög okkar án þess að
Alþingi komi þar nærri og margir þættir framkvæmdavaldins færast
til stofnana ESB.
ESB-sinnar beita oft þeim rökum að íslendingar hafi þegar fórnað
löggjafarvaldinu með EES-samningnum og því sé eins gott að stíga
skrefið til fulls. En þetta eru falsrök. Lög ESB verða ekki sjálfkrafa lög
á íslandi í krafti EES-samningsins;til þess þarf samþykki Alþingis sem
getur neitað að fallast á ákvæði sem stríða alvarlega gegn íslenskum
hagsmunum.
Landhelgismál eru dæmi um valdaframsal sem leiðir af aðild að ESB.
Rétt eftir aldamótin 1900 sömdu Danir við Breta um þriggja mílna
fiskveiðilögsögu við ísland en áður hafði hún verið talsvert víðfeðmari
hér við land. íslendingar undu þessu illa en fengu ekki að gert þar
sem þeir voru valdalausir á þessu sviði og réðu ekki yfir fullvalda ríki.
En fáum árum eftir að þjóðin öðlaðist sjálfstæði var stefna tekin á
að friða íslenska landgrunnið fyrir ágengni erlendra veiðiskipa með
landgrunnslögunum og íframhaldi af því með útfærslu landhelginnar
ífjórar mílurog síðan í 12,50og Ioks200 mílur.Efvið hefðum gengið í
Evrópubandalagið (eins og það hét þá) hefði einkalögsaga íslendinga
aldrei orðið stærri en 12 mílur. Við hefðum ekki haft vald til að færa
landhelgina lengra út. Við hefðum afsalað okkur þessum þætti
fullveldisréttinda okkar.
Þannig standa mál enn í dag. Sérhvert ríki sem land á að hafi á
samkvæmt alþjóðalögum rétt til 200 mílna fiskveiðilögsögu, svo
fremi að það stríði ekki gegn rétti nágrannaríkis. En ESB þvingar
aðildarríki sfn til að afsala sér þessum rétti og framselja yfirráðin yfir
veiðisvæðum milli 12 og 200 mílna til yfirstjórnar ESB. Ekki er þar
með sagt að veiðiskip ESB-ríkja fái jafnan rétt á íslandsmiðum á við
íslensk skip sem fengju vafalaust stærsta kvótann. Auk þess fengju
íslendingar samning um tímabundna aðlögun að þessu nýja kerfi.
En valdið yrði hjá yfirstjórn ESB sem fengi úrslitavald til ákvörðunar
Ragnar Arnalds
formaður Heimssýnar og fyrrum alþingismaður og ráðherra
um nýtingu miða sem nú eru okkar einkaeign. Þetta var vafalaust
það sem forseti íslands, Ólafur Ragnar Grímsson, hafði í huga þegar
hann tók svo til orða um "ástæður fyrir því að ísland eigi ekki að
sækja um aðild að sambandinu... Ólafur spurði hvort menn teldu
að nokkurt Evrópuland væri tilbúið til þess að afsala sér valdi yfir
60% útflutningsverðmæta sinna fyrir skriffinnana í Brussel. Ekkert
Evrópuríki myndi sætta sig við slíkt."(RÚV-sjónvarp 16/4/02)
Rétturinn til að gera viðskiptasamninga á eigin spýtur við önnur ríki
er annað dæmi um fullveldisréttindi sem okkur eru mjög mikilvæg
og hafa skilað miklum ávinningi á undangengnum áratugum. Þessi
réttindi glatast þegar ríki gengur í ESB. Ekki er þó þar með sagt að ESB
gæti ekki gert hagstæða samninga fyrir okkar hönd. EFTA hefur rutt
brautina fyrir ýmsum viðskiptasamningum sem okkur hafa gagnast
vel. En það hefur þó komið fyrir og á eftir að gerast að mikilvægt
reynist fyrir íslendinga að geta gert sjálfstæða samninga án þess að
þurfa að biðja hina háu herra í Brussel um leyfi.
í þessu sambandi er ekki úr vegi að rifja upp þá tíma þegar
íslendingar færðu út landhelgina í fyrsta sinn og Bretar reyndu að
knýja þá til undanhalds með löndunarbanni. Bretland var þá helsta
viðskiptaland íslendinga og með því að stöðva löndun á íslenskum
fiski í Bretlandi átti að kúga þá til hlýðni. Þá sneri ríkisstjórn íslands
sér með stuðningi allra stjórnmálaflokka til Sovétríkjanna og gerði
við þau viðskiptasamning við litla hrifningu stórveldanna í Vestur
Evrópu. Þeir samningar urðu þess valdandi að áform Breta runnu út
í sandinn. Ríki ESB (sem þá hét EBE) stóðu ávallt gegn íslendingum
í landhelgisdeilunum enda höfuðu þau annarra hagsmuna að gæta.
Ljóst er að ESB (EBE) hefði ekki staðið fyrir þeim viðskiptasamningum
fyrir okkar hönd sem við þurftum þá á að halda..
Loks má minna á að fulltrúar íslands gera fiskveiðisamninga við önnur
ríki, t.d. um úthafsveiðar á síld, úthafsrækju, loðnu og kolmunna og
þar fáum við um 10 % af verðmæti sjávarafurða. Ef við gengjum í ESB
myndu embættismenn þar, undir áhrifum hagsmuna sem stangast
mjög á við þau sjónarmið sem við teljum eðlileg og sanngjörn, ráða
því endanlega hvað kæmi í okkar hlut. í því fælist verulegt tjón fyrir
íslenskt efnahagslíf.
Þessi dæmi sýna svo ekki verður um villst að innganga í ESB snýst
um réttindi okkar sem sjálfstæðrar þjóðar, fullveldisréttindi okkar.
Sjálfstæði okkar er ekki eitthvað til að flagga með upp á punt við
hátíðleg tækifæri. Forfeður okkar vissu hvað þeir voru að gera
og sjálfstæðisbaráttan var hreint ekki byggð á misskilningi. Þau
réttindi sem felast í fullveldi íslendinga eru tæki og vopn sem eru
bráðnauðsynleg lítilli þjóð í daglegum samskiptum við ríkisvald
annarra þjóða.
Miðstýrt risaríki
Ein helsta ástæða þess hve margir íslendingar Ijá máls á því að
við göngum í ESB, þrátt fyrir þá augljósu galla sem á því eru,
er tvímælalaust sú að mönnum finnst að við hljótum að fylgja
straumnum úr því að hvert Evrópuríkið af öðru gengur í ESB. En eins
bls.42
íslenska leiðin