Íslenska leiðin - 01.10.2002, Blaðsíða 44

Evrópuskatturinn
Augljóst er að Evrópuskatturinn sem íslendingum bæri að gjalda
til Brussel yrði þung byrði á skattgreiðendum. Samkvæmt skýrslu
stjórnvalda vorið 2000 þyrfti ísland að greiða rúma 8 milljarða kr.
árlega í skatt til sam-eigin-legra fjárlaga ESB. Sú upphæð nemur 9,5
-10,5 milljörðum kr í ár., breytileg eftir gengi krónunnar og evrunnar,
og jafnast á við um 2,5 % í tekjuskatti einstaklinga. Það teldist að
sjálfsögðu veruleg tekjuskerðing hjá þorra launafólks.
Við höfum nóg við okkar fé að gera þótt við eyðum ekki milljörðum
króna til að greiða niður offramleiðslu ríkja í Suður eða Austur
Evrópu á landbúnaðarvörum sem síðan yrðu fluttar hingað til
lands til að undirbjóða framleiðsluvörur íslenskra bænda og valda
þannig atvinnuleysi í bæjum og byggðum sem byggja afkomu sína
á framleiðslu og úrvinnslu búvara. Vonandi sjá allir að það væri ekki
góð hagfræði.
Enginn vafi er á því að við fjölgun aðildarríkja til austurs hækka þessir
skattar verulega og því hafa talsvert hærri tölur heyrst nefndar,jafnvel
12-13 milljarðar kr. þótt nú sem stendur sé þak á þessum greiðslum
miðað við 1,27% af þjóðarframleiðslu. Athyglisvert er að forseti
framkv.stj. ESB, Romano Prodi, hefur þegar gert tillögu um sérstakan
Evrópuskatt sem ESB geti sjálft tekið ákvrðun um (Mbl. 24/5/02). Ekki
lækka skattarnir til ESB við þá breytingu.
Hvað kemur til baka?
Stuðningsmenn aðildar fullyrða að talsverður hluti skattsins til ESB
kæmi aftur til (slands í formi styrkja til landbúnaðar, sjávarútvegs
og byggðamála. Óvíst er hve mikið það yrði. fslensk stjórnvöld hafa
barist gegn styrkjum til sjávarútvegs og vilja að þeir verði hvarvetna
bannaðir en styrkir í landbúnað gera lítið annað en bæta að hluta til
það tjón sem ESB-aðild veldur íslenskum bændum. Ólíklegt er að
tap íslenskra skattgreiðenda við aðild minnki þótt einstakl-ingar og
fyrirtæki næli sér í styrki frá ESB.
Vöruverð og vextir
Mikiðerafþvílátiðaðvöruverðá íslandi myndi lækka við aðild. Líklegt
er að landbúnaðarvörur sem hér eru framleiddar eins og smjör, ostur
og kjöt myndu eitthvað lækka í verði en ósannað er að aðrar matvörur
sem við flytjum nú þegar tollfrjálst frá ESB-ríkjum myndu lækka þar
sem engin sjáanleg breyting yrði á þeim viðskiptum við aðild.
Þá er einnig fullyrt án nokkurs rökstuðnings að þjóðarbúið myndi
hagnast í formi lækkaðra vaxta við upptöku evrunnar sem gjaldmiðils
á íslandi. Þær fullyrðingar eru lítt skiljanlegar. í dag geta menn tekið
hér lán í evrum og vextirnir á þeim lánum myndu ekki breytast
við inngöngu íslands í ESB. Vaxtaákvarðanir breyta fyrst og fremst
hagnaði eða tapi lánar-drottna og skuldara innbyrðis hér innanlands
en hafa lítil áhrif á afkomu þjóðarbúsins.Við þurfum ekki aðfara í ESB
til að fá hér lægri vexti. Hitt er annað mál að sameiginleg evrópsk
mynter líkleg til vinsælda meðal almenn-ings sem sleppur við að afla
sér gjaldeyris á ferð um aðildarríkin og fyrirtækin spara sér útgjöld af
gjaldeyriskaupum.Ókostirnir sem fylgja því að afsala sér eigin mynt
eru hins vegar verulegir þótt minna sé um þá rætt.
í sjálfstæðu ríki er gengisskráning eigin mynt-ar ásamt ákvörðun vaxta
og skatta helstu ráðin til að berjast gegn neikvæðum afleiðingum
hagsveiflna sem hafa þá áráttu að keyra hagkerfi þjóðanna út af
sporinu,ýmist með háskalegri ofþenslu eða alvarlegum samdrætti og
atvinnuleysi. Ríki sem búa við samsvarandi efnahagskerfi geta tekið
upp sameigin-lega mynt með góðum árangri.Efnahagskerfið á íslandi
er hins vegar verulega ólíkt efnahagslífi aðildarríkja ESB. Hag-sveiflur
hér eru oft brattari en annars staðar og úr takti við hag-sveiflur í ESB.
Hér er það t.d. útflutningsverð á sjávarafurðum sem mjög ræður ferð
hagsveifl-unnar en það á ekki við ESB.
Það yrði íslendingum afar óhagstætt ef gengi myntar þeirra tæki ekki
lengur mið af íslenskum aðstæð-um heldur kring-umstæðum í lönd-
um þar sem ástand mála er allt annars eðlis. Sama á við um beitingu
skatta og vaxta sem nú er farið að miðstýra í ESB.
Gengissveiflur krónunnar og evrunnar
Á árinu 2001 féll gengi íslensku krón-unnar í kjölfar þess að
markaðurinn var látinn ráða genginu. Gengisfallið var afleiðing af
stórfelldum viðskiptahalla undangenginna ára sem átti rætur að
rekja til þess að losað var um allar hömlur á erlendum lántökum og
bankar lánuðu út miklu meira fjármagn en nam innlendum sparnaði.
Þessi hömlulausa dæling erlends lánsfjár inn í hagkerfið, m.a. með
stórauknum yfirdrátt-ar-skuldum einstaklinga hlaut fyrr eða síðar að
enda með gengisfalli.
Gengisfall myntar er til marks um veikleika í hagkerfinu. Miklu skiptir
þó hvenær gengið fell-ur eða stígur. Gengisfall veldur mestu tjóni ef
það verður á sama tíma og hagkerfið er að ofhitna. Þannig var ástatt
á árinu 1999. Þá var evran í frjálsu falli mánuð eftir mánuð og lækk-
aði gagnvart dollar um nærri 30 % á rúmu ári. Ef evran hefði ráðið
verði íslensks gjaldmiðils á árinu 1999 hefði það verkað eins og olía
á eldinn og valdið enn meiri kreppu í íslenska hagkerfinu en þó varð.
Frá nóvemberlokum 2001 hefur íslenska krónan styrkst gagnvart
evru um 12%.
Það er mikil ósvífni þegar stuðnings-menn aðildar að ESB hefja upp
sönginn um gagnsleysi íslensku krónunnar og básúna kosti þess
að taka upp evruna án þess að geta þess að evran hefur ekki síður
sveiflast mjög gagnvart dollar á stuttu æviskeiði sínu.
Nauðsynlegt er að hafa í huga að utanríkisviðskipti íslendinga eru
aðeins að hluta við evrulönd en stærsti hlutinn fer fram í dollurum.
Ef íslendingar tækju upp evruna og afsöluðu sér sjálfstæðri stefnu
í peningamálum gæti það komið sér vel fyrir takmarkaðan hóp
fyrirtækja sem eingöngu framleiða fyrir markaði evrulanda. En
sjávarútvegurinn er háðari pundi og dollar en evru og myndi
gjalda þess. Jafnframt yrði hálfu verra að kljást við hvers konar
efnahagsleg vandamál sem upp koma þegar að kreppir og hætt við
að at-vinnuleysi gæti mjög farið vaxandi til tjóns fyrir atvinnulíf og
launafólk.
Þjóðríkið lifir góðu lífi
Samhliða því að framsal fullveldisréttinda Evrópuríkja í hendur ESB
hefur komist í tísku hafa ýmsir fengið þá flugu í höfuðið að þjóðríkið
sé almennt komið á fallandi fót hér á jörðu. Ekki er óeðlilegt að ríki
sem afsala sér æ fleiri fullveldisréttindum með fárra ára millibili verði
gróðrarstía slíkra hugmynda,og varla kemur á óvart að einhverjir hér
á landi gleypi þetta nýja fagnaðarerindi hrátt.
Hugmyndin er þá rökstudd með því að ríki verði háðari hvert öðru
vegna aukinna viðskipta og alþjóðlegra skuldbindinga. En rétt eins
og einstaklingurinn heldur áfram að vera frjáls maður þótt lög og
reglur skuldbindi hann með ýmsum hætti eins halda þjóðríkin
sjálfstæði sínu þótt þjóðarréttur verði sífellt margbrotnari og alls
kyns skuldbindingum fjölgi.Framsal fullveldisréttinda, t.d. réttarins til
að ráða lögum í landinu eða ráða yfir 200 sjómílna fiskveiðilögsögu,er
allt annars eðlis. Ríki sem afsalar sér þeim réttindum stefnir hraðbyri
frá þjóðríki inn í bandaríki.
Vafalaust verður áfram til mikill fjöldi þjóðríkja, stórra og smárra
og þjóðríkið ísland á eftir að standa lengi óhaggað svo fremi
að landsmenn láti ekki glepjast af málflutningi aðdáenda hins
væntanlega stórríkis ESB.
bls.44
Islenska leiðin