Bókasafnið - 01.01.2000, Síða 44

litlu máli nema helst sérfræðínga OS þar sem þær voru 17%.
Undir liðnum annað tóku margir fram að heimild væri frá
námsárum eða að þeir hefðu fundið hana við grúsk á
bókasafni.
Bókasafnsfræðingar stofnananna höfðu aðeins í þrem
tilvikum alls bent á heimild.
Útgáfuform heimilda (tímaritsgrein, bók, skýrsla eða ráð-
stefnurit) sagði nokkuð fyrir um hvar menn höfðu frétt af þeim.
Flestar tímaritsgreinar fann fólk í heimildaskrám og næstflestar
við að fletta tímariti, Mikill
meirihluti heimilda sem fólk ^ r_____________________________
fann í gagnasöfnum var Ifka
greinar í tímaritum en hins
vegar frétti fólk af fáum
slíkum á ráðstefnu eða
fundi. Þar fengu sérfræðing-
arnir hins vegar aðallega
vitneskju um skýrslur. Félag-
ar voru þó mikilvægastir
þegar um skýrslur var að
ræða.
Flestar bækur fundust ( heimildaskrám en einnig er
athyglisvert að þær virtust komast ( hendur sérfræðinganna
eftir öðrum leiðum en annars konar heimildir. Þar vó þungt
nám og grúsk á safni.
3.2.2 Hvar fólk náði í heimildir
Á 4, mynd sést hvar vísindamennirnir á stofnununum fimm
fengu ritverkin 496 sem lentu í úrtakinu.
Bókasöfn viðkomandi stofnana voru mikilvægust en
samtals fengu menn 61% heimilda af safninu eða í
millisafnaláni. Félagar voru líka mikilvægir, þó ekki í jafnmiklum
mæli og þeir voru varðandi það að frétta af heimild.
Athugað var hvort útgáfuform heimilda skipti máli í þessu
tilliti og reyndist svo vera. Menn töldu sig hafa fengið 52%
tímaritsgreina á viðkomandi söfnum. Þar fengu menn hlut-
fallslega heldur færri bækur, 44% og fæstar skýrslur, 29%,
Svör vísindamannanna um hvar þeir höfðu fengið heimild
voru færð inn í skrána með öllum heimildunum og þau borin
saman við staðsetningu ritanna og kom þá í Ijós nokkurt
misræmi. Af 241 heimild sem menn kváðust hafa fengið á
viðkomandi söfnum voru 23 ekki til þar, Þarna skeikaði um
9,5%.
í millisafnaláni fengu sérfræðingarnir 12% heimilda en
töluverður munur var á stofnunum. Fengu sérfræðingar Rf,
Hafró og RALA mun hærra hlutfall heimilda á þennan hátt
heldur en félagar þeirra á Nst og OS. Þegar tölur um
42
millisafnalán til safnanna árin 1994 og 1995 voru skoðaðar
(sjá 1. töflu) kom í Ijós að samræmi var hér á milli. Umfang
millisafnalána var mun meira á Sjávarútvegsbókasafninu og
safni RALA heldur en á OS og Nst,
Frá félaga fengu þátttakendur 21% heimilda og er það í
nokkuð góðu samræmi við það að menn fréttu fyrst af 25%
heimilda hjá félaga.
Eigin ritakaup voru aðeins tæp 7% og er það lítið hlutfall
heimilda, Það sem ef til vill er athyglisvert er að rúmlega
heimingur ritanna sem fólk
keypti var til á bókasöfnum
viðkomandi vísindamanna.
Þegar gögnin voru skoðuð
nánar kom hins vegar í Ijós
að þetta voru mest bækur
og aldur þeirra benti til þess
að viðkomandi hefðu keypt
þær í framhaldsnámi.
(slensku vísindamennirnir
virtust nota fagtímarit og
heimildaskrár jafnvel meira
heldur en erlendir félagar þeirra samkvæmt niðurstöðum
þeirra rannsókna sem voru til samanburðar. Þeir notuðu
bókasöfnin í svipuðum mæli og erlendir vísindamenn.
Útdráttarrit og beinlínuleitir skiptu þá íslensku vísindamenn
sem höfðu aðgang að þeim meira máli en erlenda félaga
þeirra og vísindamennirnir íslensku notuðu millisafnalánin
einnig meira. Það átti þó ekki við um sérfræðinga á OS og
Nst en á RALA, Hafró og Rf notuðu menn millisafnalánin
verulega meira en fram kom í þeim erlendu rannsóknum sem
til viðmiðunar voru,
Það sem kom ef til vill mest á óvart í niðurstöðum könn-
unarinnar var hversu lítill munur var á nýtingu bókasafnanna á
stofnununum þegar tekið er tillit til þess hversu miklu munaði
á eign þeirrá á þeim heimildum sem vitnað var í (sjá 2. mynd),
Jafnframt virtist mega ætla að framboð á þjónustu safnanna
réði nokkru um eftirspurn, það studdu tölur um heimildir
fundnar í gagnasöfnum.
Niðurstöðurnar sýndu að tilvitnanagreining, eins og henni
var beitt í rannsókninni, er líklega réttmæt sem mæling á
aðgengi ritakosts bókasafna. Fiún er hins vegar ekki réttmæt
mæling á notkun hans. Könnun eða annars konar greining á
notkun safnefnis þarf helst að fylgja með. Saman eiga
aðferðirnar tvær að gefa nokkuð góða mynd af aðgengi og
notkun heimilda. Þær gefa hins vegar ekki mynd af því hvað
ræður heimildanotkun vísindamanna en það var skoðað í
þriðja þætti rannsóknarinnar sem fer hér á eftir.
Bókasafnið 24. árg, 2000 1
L tl rfl ii
Á bókasafni Á öðru ísl. safni Millisafnalán Frá félaga Eigin kaup Annað
■ RALA * OS iNstfiHafró DRf
4. mynd. Flvar fólk náði í erlendar heimildir sem það vitnaði til 1994-95.