Bókasafnið - 01.01.2000, Síða 71

Dómnefndin skoðaðí íslenskar fræðibækur ársins 1998
með hliðsjón af áðurnefndum starfs- og viðmiðunarreglum.
Alls komust átta bækur í undanúrslit sem er ekki hátt hlutfall af
heildarfræðibókaútgáfu ársins. Þessar bækur skoðaðí nefndin
ofan í kjölinn og varð áðurnefnd bók fyrir valinu, Úrslitaáhrif við
val hafði að hér er um brautryðjandaverk að ræða, ótvfrætt
handbókargildi og sérstaða bókarinnar, að efnisuppbygging
og framsetning efnis er skipuleg og haft er að leiðarljósi að
gera efnið aðgengilegt á sem fjölbreyttastan hátt. Aðgengi
upplýsinga er þannig vel tryggt með efnisyfirliti og ýmsum
sérgreindum hjálparskrám. Ennfremur er bókin búin yfirgrips-
miklum heimildaskrám. Notagildi ritsins er mikið, sérstaklega
þar sem hér er í fyrsta sinn ráðist í útgáfu handbókar með
alfræ'ðisniði um mat og matargerð. Ritið er aðgengileg hand-
bók sem stenst jafnframt fræðilegar kröfur. Við gerð bess og
frágang er fagmennska og vandvirkni f fyrirrúmi.
íslenskar fræðibækur fyrir börn
Því miður sá Félag bókasafnsfræðinga sér ekki fært að veita
viðurkenningu fyrir fræðibók fyrir börn þar sem engin af
útgáfubókum ársins 1998 uppfyllti þær kröfur sem félagið
telur að gera verði til fræðibóka fyrir börn og er þetta sjötta
árið í röð sem svo er háttað. Aðeins í fyrsta skiptið sem
viðurkenningarnar voru veittar fannst bók sem uppfyllti þau
lágmarksskilyrði sem sett eru, til dæmis að ritið sé búið
atriðisorðaskrá.
í rannsókn Sigríðar Þ. Valgeirsdóttur o.fl á Læsi íslenskra
barna, sem gefin var út árið 1993, kom meðal annars í Ijós
að í lestri standa íslensk börn að flestu leyti jafnfætis eða
framar jafnöldrum sínum í öðrum löndum, en þegar kom að
árangri við að leita upplýsinga í töflu- og myndhluta prófsins,
sem lagt var fyrir, stóðu íslenskir fjórtán ára nemendur sig illa
miðað við árangur í hinum hlutum þess, enda kom í Ijós í
könnuninni að um 50% fjórtán ára nemenda leita nær aldrei
að upplýsingum í uppsláttarritum eða orðabókum og 78%
sjaldnar en einu sinni til tvisvar á mánuði. Samkvæmt reynslu
minni og annarra bókasafnsfræðinga sem starfa í framhalds-
skólum og upplýsingum í samtölum við kennara hafa nem-
endur á fyrsta ári í framhaldsskólum ekki góða þjálfun í að
nota atriðisorðaskrár í handbókum. Skýringuna á þessu má ef
til vill að hluta til rekja til þess að ekki hefur verið völ á miklu af
vönduðu fræðsluefni á íslensku fyrir nemendur í grunnskólum
Lokaorö
í upplýsingaþjóðfélagi nútímans þar sem mikið er undir hraða
og skilvirkni komið og að geta á sem skemmstum tíma greint
kjarnann frá hisminu er mikilvægt að aðgengi að upplýsingum
sé sem greiðast og þar með talinn er auðveldur aðgangur að
upplýsingum f bókum, sem er afar mikilvægt atriði, svo að
bækur verði ekki undir í samkeppni upplýsingamiðla nútím-
ans.
Bókasafns- og upplýsingafræðingar skora á fræðibókahöf-
unda og bókaútgefendur að leggja aukna áherslu á útgáfu
frumsaminna íslenskra fræðibóka fyrir börn og unglinga í
framtíðinni - því hvað ungur nemur gamall temur. Einnig er
hvatt til þess að vanda frekar útgáfu frumsamdra fslenskra
fræðibóka fyrir fullorðna og láta ekki svo sjálfsagðan hlut sem
atriðisorðaskrár vanta í fræðibækur.
Heimildir
SigríðurÞ. Valgeirsdóttir o.fl.: Læsi íslenskra barna. Reykjavlk, menntamálaráðu-
neytið. 1993
Þórdfs T. Þórarinsdóttir: „Fræðslugildi bóka — aðgengi upplýsinga". Bókasafnið
18, 1994, bls.16-19.
Á BÓKASAFNINU
Halldór Laxness
Úngurég var (Helgafell, 1976)
Vænn búðarmaður gaf mér áritun á bókasafn staðarins og þessi vitneskja var mér á við hvalreka. Lesstofu
bókasafnsins var lokið upp hlýrri og hljóðri seinnipart dags og ekki lokað fyren að áliðinni vöku. (bls. 170)
Bókasafnið 24. árg. 2000
69