Heima er bezt - 01.03.2002, Side 18

um mæli en allt skapaði þetta samskipti sem voru hin
beztu í raun. Faðir minn sagði raunar síðar, að megin-
munur á setuliði Breta og Bandaríkjamanna hefði falizt í
því, að yfirmenn í brezka hernum hefðu flestir verið illa
siðuð stertimenni en hinir óbreyttu yfirleitt velmenntaðir
öndvegismenn, yfirmennirnir bandarísku hins vegar
ágætisdrengir en vægast sagt misjafn sauður í mörgu fé
hinna óbreyttu. Skýringuna sagði hann þá að yfirmenn-
irnir brezku hefðu yfirleitt tilheyrt aðlinum, sem fyrirleit
allt venjulegt fólk, en alþýðumenntun snöggtum betri hjá
Bretum.
Vel man ég hve sumir Bretarnir gátu setið lengi í eld-
húsinu heima og rætt við föður minn og máske man ég
enn betur súkkulaðið sem lætt var í lítinn lófa, því barn-
góðir voru þeir allir svo af bar.
Gleggst man ég eftir hávöxnum Breta sem faðir minn
sagði hámenntaðan, er Henry hét og sem varð í raun
heimilisvinur og var okkur krökkunum einstaklega hlýr
og undrun mín mikil þegar þessi hái, gjörvulegi maður
strauk okkur um kollinn að þá fylltust augu hans tárum.
Hann sagði eitthvað við föður minn og síðar sagði faðir
minn mér að hann ætti tvö börn á líku reki og okkur
systkinin heima í Bretlandi og þó ungur væri skildi ég þá
nokkurn veginn ástæðu táranna, þó ekkert væri um það
sagt. Þessi indæli maður sendi föður mínum tvö bréf frá
Englandi, öðru þeirra fylgdi einkar myndarlegur pakki,
sem í voru hin fegursta brúða handa systur minni og leik-
fangalest handa mér, en sá galli á góðri gjöf, að ekkert
var rafmagnið heima,en dýrgripir þóttu okkur þessi fram-
andi leikföng.
1 seinna bréfinu sagði hann frá því að nú ætti að senda
sig beint í fremstu víglínu og svo kom bréf frá konu hans
um að hún væri orðin ekkja, hann hefði fallið og vel man
ég langa hljóða stund heima eftir lestur bréfsins og
klökkva þeirra foreldra minna, þegar þau fóru að ræða
um hin grimmu örlög vinarins góða.
En daginn eftir skrifaði faðir minn ekkjunni langt bréf
og ég man að hann þýddi efni þess fyrir móður mina og
ég hlýddi hljóður á hið einstaklega hlýja og huggunarríka
bréf, sem fól í sér fagra lýsingu af kynnum við mikinn
mannkostamann, þó skilningur minn væri takmarkaður á
þess háttar.
Ég gæti skrifað um fleiri góðvini föður míns úr setulið-
inu, svo sem írann sem hló svo mikið og tók slík bakföll,
að stóllinn, sem hann sat á við eldhúsborðið, brotnaði og
hann lá í brakinu á gólfinu og hló nú sem aldrei fyrr. Því
miður gjörðist þessi hláturmildi íri svo sinnisveikur, að
hann var sendur heim eftir eitthvert heljarhneyksli sem
aðeins var hvíslað um en aldrei sagt upphátt, helzt var
haldið að hann hafi lagt hendur á eitthvert stertimennið
„stórættaða“.
Ekki verður hjá því komizt að nefna glæsimennið Jack,
sem fékk víst hjörtu ýmissa ungmeyja til að slá örar,
hann kom oft og venjulega við annan eða þriðja mann,
því hann var vinsæll meðal félaganna, aðalsblóð rann víst
í æðum hans, en Jack vildi ekki þann frama sem hans
beið og æðstu menn vildu endilega á hann klína, en hann
varðist fimlega. Mikið hlógu þeir faðir minn og félagar
Jacks að lýsingum hans á minniháttar afbrotum sem æ
ofan í æ komu í veg fyrir stöðuhækkanir, en bíræfinn var
hann eins og þegar þeir komu þrír heim á gamlárskvöld
og áttu góða stund heima í stofu yfir súkkulaði og
smákökum móður minnar, þegar allt í einu var barið að
dyrum og er þeir heyrðu þar úti í æðstu yfirmönnum her-
búðanna urðu þeir skelfingu lostnir og hentu sér á gólfið
og báðu okkur um algjöra þögn svo og að slökkva lampa-
ljósið.
Faðir minn talaði nokkra stund úti við yfirmennina, en
þeir voru þá aðeins að óska honum gleðilegs árs og héldu
svo á brott að því búnu og aldrei þessu vant bauð hann
gestum ekki að ganga í bæinn, enda mun hann við felmt-
ur gestanna sem inni sátu, hafa áttað sig á því að Jack og
félagar voru í óleyfi og hefðu heldur betur fengið að
kenna á því, ef yfirmennirnir hefðu gengið fram á þá
þarna heima og náfölur var hann er inn kom og fljótlega
læddust þeir félagar út í náttmyrkrið og umræðan heima
snerist um það hvort þeir myndu hafa sloppið inn í her-
búðirnar aftur án þess að eftir yrði tekið.
Daginn eftir kom Jack heim brosandi út að eyrum og
þakkaði foreldrum mínum fyrir björgunina, en sagði um
leið að ekki bara þeir félagar hefðu hlotið skell, ef upp
hefði komizt, heldur þau líka að hylma svo yfir þá félaga
og þá áttaði ég mig á, óljóst þó, hve grimmur heraginn
var, enda sagði faðir minn að slíkan ægiaga þyrfti til að
láta góða menn eins og Jack og Henry drepa aðra menn
eða vera drepnir annars.
En þessi sannindi kalla einmitt fram myndir minning-
anna frá heræfingum Bretanna sem fóru gjarnan fram á
túninu heima eða þá uppi í fjallinu fyrir ofan bæinn. Það
var undarlegt hversu þessar æfingar voru framkvæmdar
og minnisstæðastar eru árásirnar grimmilegu sem þessum
mönnum var skipað að gjöra á mykjuhauginn okkar, sem
var svona í 40 metra fjarlægð frá bænum. Oft fylgdist ég
með út um eldhúsgluggann í forundran, en líka ærinni
skelfingu þegar þeir ráku fjölda byssustingja á kaf í
mykjuna og fjarri lagi að aðgerðin væri þrifaleg fyrir dát-
ana og enn síður þó þegar þeim var skipað að henda sér
ofan í mykjuna til að fá skýlt sér fyrir ímyndaðri árás eða
svo skýrði faðir minn fyrir mér þetta furðulega háttalag.
Öskur yfirmannanna voru oft ægileg þegar skipanir gullu
og báru að því er mér var sagt og ugglaust var rétt, vitni
fádæma fyrirlitningu yfirmannanna aðalsbornu á hinum
óbreytta hermanni.
Hinir óbreyttu báru með sér járndunka upp hálsinn
heima og upp í Sellönd svokölluð, þar sem þeim var stillt
upp sem ímynduðum óvinaherbúðum, gjaman inn við
klettalengju sem heitir Grjótgarðar. Leiðin þangað upp-
eftir lá um hlaðið heima og það glamraði heldur betur í
dunkunum, þegar þeir slógust saman á göngunni og þetta
þóttu okkur krökkunum aldeilis viðburðir í fyrstu, en
smám saman varð þetta eins og eðlilegur þáttur tilverunn-
ar. Svo glumdu skotin og hávaðinn í dunkunum barst
114 Heima er bezt