Heima er bezt - 01.03.2002, Side 19

bærilega til okkar, þó fjarlægðin væri allmikil og hálsinn
á milli. Bagalegast varð þetta vegna fjárins okkar sem var
haldið til beitar, en trylltist eðlilega við lætin og kom svo
í hendingskasti alveg heim að húsum, enda létu afleiðing-
ar þessara láta ekki á sér standa, því um þriðjungur ánna
lét lömbunum og skaðinn skelfilegur. Þessar aðfarir Breta
héldu þó eitthvað áfram, en Bandaríkjamenn höguðu sér
allt öðru vísi.
En Bretarnir æfðu sig líka í loftvörnum og skutu þá
sprengjum upp frá herbúðunum sitt hvorum megin við
bæinn og sumar þeirra sprungu ekki og þá er komið að
frásögninni í upphafi, eftirhreytum stríðsáranna og
tengslunum við harmsöguna í Ási í Fellum. Uppi á háls-
inum heima var sett upp af Bretunum stórt skilti þar sem
á stóð á ensku og íslenzku, „Ósprungin sprengja“ en þar í
grennd þóttust Bretarnir vita af slíkri, þó þeir fyndu hana
ekki og raunar höfðu Bretarnir sagt föður minum að vel
gætu fleiri slíkar verið í landi hans.
Ég gekk mikið um fjallið heima til að gæta að ám og
forðaðist ævinlega svæðið í kringum skiltið og það
gjörðu allir. Svo kom fréttin skelfilega um atburðinn í
Fellunum og það vakti okkur enn betur til vitundar um
hættuna í landinu heima, en ekkert aðhafzt frekar þó, að-
eins brýnt fyrir mér enn frekar að gæta mín í gönguferð-
um mínum.
En hver var þessi harmsaga úr Fellunum. Á áttunda
degi nóvember árið 1947 var bóndinn í Ási, Guttormur
Brynjólfsson að koma heim úr smalamennsku og á móti
honum hlupu tvær dætur hans 7 og 8 ára og 8 ára bróður-
dóttir hans. Bóndinn átti þá stutt heim að vallargarði og
mættust þau á stórgrýttum melhól rétt utan við túngarð-
inn. Maður, sem á horfði, sá í þeirri svipan eldblossa
gjósa upp og síðan kom mikil sprenging. Þegar að var
komið lágu ijögur lík á hólnum, öll með mikla áverka.
Þetta voveiflega slys var eðlilega sett í samband við
heræfingar brezka setuliðsins á einmitt þessum slóðum
sex árum fyrr. Flvernig þetta vildi til mun enginn vita
með vissu, en ósprungin sprengja hins vegar nokkuð
óræk orsök.
Þetta skelfilega slys varð harmsefni mikið og víða sem
eðlilegt var og enn í dag finn ég fara um mig ónotahroll,
þegar ég les eða tala um þennan atburð, svo mikil áhrif
hafði hann á okkur heima.
Víkur nú sögunni að vordögum 1950, en veturinn á
undan hafði ég stundað nám á Eiðum og orðið vel til
vina, þó mestur yrði máske vinskapurinn við Sigurð
Magnússon frá Hauksstöðum á Jökuldal, sem nú býr að
Bláskógum í Breiðdal.
Sigurður Haukur, eins og okkur var gjarnt að kalla
hann þá, kom í kaupstaðarferð til Reyðarfjarðar þá um
vorið og gjörði mér góða heimsókn og gisti eina nótt
heima mér til mikillar gleði. Við fórum til fjalls um
kvöldið að huga að kindum og á heimleiðinni rak ég ein-
hverjar ær á undan mér og við Sigurður urðum viðskila
smástund. Þegar við hittumst aftur sýndi Sigurður mér
annarlegan hlut, sem hann hafði fundið og ég sá strax að
myndi vera ósprungin sprengja með öllu tilheyrandi og
bað Sigurð vin minn í guðanna bænum að láta hana var-
lega frá sér á barð þarna við hlið okkar, sem hann gjörði
þegar. Var báðum brugðið mjög og óttuðumst við jafnvel
að nú mundi okkar síðasta stund komin, sprengjan
spryngi í höndum Sigurðar eða þá um leið og hún yrði
lögð niður, en blessunarlega gjörðist ekkert. Við hlóðum
svo myndarlega vörðu stutt frá svo sprengjan fyndist nú,
því börðin þarna í hálsbrúninni eru hvert öðru lík.
Þeim heima brá heldur en ekki í brún við frásögn okkar
vinanna
og óðar var ákveðið að hafa samband við sprengjusér-
ffæðinginn Bóas Eydal í Njarðvík eystra og fá hann á
staðinn. Þetta var gjört og aldrei þessu vant var ég ekki
heima, þegar Bóas kom svo allnokkru síðar, en bæði faðir
minn og Gísli frændi minn vissu vel um staðsetninguna
og vísuðu honum til vegar. Ég var svo að koma heim úr
einhverjum fjárleiðangri innan undan Felli svokölluðu,
þegar sprenging dundi við og var ekkert smáræði, því
undir tók í fjöllunum og þegar ég var svo í heimreiðinni
að bænum dundi við önnur sprenging, en þó nokkru
kraftminni. Ég man að ég spurði sjálfan mig að því hvort
slys hefðu nú orðið, skildi ekkert í þessari seinni og varð
allshugar feginn þegar ég sá hersinguna koma niður háls-
inn í rólegheitum, svo öllu hlaut að vera vel borgið sem
og var. Fyrra dúndrið var frá sprengjunni góðu, sem Sig-
urður vinur minn handlék, og ekki var Bóas í minnsta
vafa um örlög okkar Sigurðar, ef ekki hefði þó hárrétt
verið við brugðizt. Hið síðara var frá annarri sprengju
sem var einmitt úti á hálsinum ekki mjög langt frá fyrr-
nefndu skilti um ósprungna sprengju, en eitthvert tól átti
Bóas sem vísaði honum betur veg en Bretunum hafði tek-
izt á sinni tíð.
Þó var sprengjan það langt frá skiltinu að ekki hafði þar
verið varúðar gætt og m.a.s. lá fjárgatan niður af hálsin-
um nær því við hlið sprengjunnar og ég fann til nokkurra
ónota innra með mér, þegar ég hugleiddi hve oft ég hafði
í algjöru hugsunarleysi hlaupið þarna um ljárgötuna og
máske stundum rétt utan við eins og gengur.
Hér læt ég staðar numið en gæti svo sem bætt við að
Bóas leitaði enn einnar sprengju, sem ég hafði fundið
neðst í Sellöndunum og merkt kyrfilega, en hún lá þar í
moldarflagi þar sem var hálfgert dý beggja megin. Enga
sprengju fann hann þó þar og var sem jörðin hefði gleypt
hana og máske hefur svo verið í raun, því oft hefi ég síð-
an gengið þarna um án þess að sjá neitt.
Sjaldan held ég hafi svo gengið hálsbrúnina að mér
hafi ekki verið hugsað til þess mikla láns sem yfir okkur
Sigurði var og rétt eins og hulinn verndarkraftur hafi að
verki verið, alla vega var okkur lengri lífsganga huguð.
Og mundi nú hér hæfa amen eftir efninu.
Heima er bezt 115