Heima er bezt - 01.03.2002, Síða 31

hjálpargögnum, svo að hinir
særðu og limlestu fengu að mestu
að deyja drottni sínum í vanhirðu
og bjargarleysi. Obreyttir borgarar
tóku sig þá til og reyndu eftir
mætti að hlynna að þessum bág-
stöddu mönnum. Henri Dunant
gleymdi í svipinn erindi sínu til Ital-
íu og gekk í staðinn vasklega fram í
að hjálpa hjúkrunarfólki á vígvellin-
um. Varð hann brátt helsti forystu-
maður þessara hjálparsveita og gengu
þar allir fram undir kjörorðinu „tutti
fratelli“ sem er ítalska og merkir að
allir séu bræður. Það einkenndi líka
störf þessara sjálfboðaliða að öllum var
hjálpað eftir bestu getu og alveg án til-
lits til þess úr liði hvors stríðsaðilans
þeir voru.
Þessi átakanlega lífsreynsla sem Henri
Dunant öðlaðist þarna mitt í þjáningum
og hörmungum af völdum styrjaldarinnar
yfirgaf hann ekki og varð til þess að hann
tók að hugleiða hvernig draga mætti út
slíkum óhugnaði. I því sambandi datt hon-
um í hug að hugsanlegt væri að stofna
sveitir sjálfboðaliða víða um lönd sem
væru til taks til að lina þjáningar og líkna
særðum hermönnum á ófriðartímum líkt
og gerðist þarna á vígvellinum við Solfer-
ino. En ekkert varð þó úr framkvæmdum
að sinni, því að hann sneri sér að þessu
loknu að því verkefni að bjarga búrekstri
sínum í Alsír. Það tókst samt ekki og varð
hann gjaldþrota. En þrátt fyrir slík áföll
hélt hann áfram að hugleiða hvernig draga
mætti úr þjáningum manna á ófriðartím-
um og helst af öllu að koma í veg fyrir
hörmungar á borð við þær sem hann hafði orðið vitni að í
Solferino. Þessar hugrenningar sínar birti hann síðan í
bókinni, Minningar frá Solferino, sem hann ritaði og gaf
út árið 1862. Bókin vakti verðskuldaða athygli og við
lestur hennar fylltust margir andstyggð og viðbjóði á
villimennsku styrjalda og voru höfundi sammála unr
nauðsyn þess að stofna til alþjóðlegra hjálparsveita á
ófriðartímum.
í framhaldi af þessu bundust fimm valinkunnir Sviss-
lendingar samtökum um að afla hugmyndum um alþjóð-
legar hjálparsveitir fylgis. Tókst þeim brátt að fá stuðning
meðal margra ráðamanna víða um lönd og árið 1863 var
efnt til ráðstefnu 14 þjóða, þar sem þessar hugmyndir
voru reifaðar og ræddar. Má segja að sá atburður markaði
upphaf Rauða krossins og í framhaldi af þessu var tekið
að stofna líknarfélög í mörgum löndum. Arið 1864 var
svo fyrstu Genfarsáttmálinn samþykktur, en hann fjallaði
einkum um vernd særðra á vígvöllum og réttindi þeirra
til mannúðlegrar meðferðar. Síðan hefur
sáttmáli þessi oft verið endurskoðaður og
endurbættur og eiga nú flest ríki veraldar
aðild að honum. Þannig bar vakningar-
starf þessa mannúðlega hugsandi Sviss-
lendinga mikinn ávöxt á tiltölulega
skömmum tíma. En af Henri Dunant
sjálfum er það að segja að hann dró sig
mjög í hlé fljótlega eftir að fyrsti Gen-
farsáttmálinn var samþykktur. Var talið
að því hafi einkum valdið gjaldþrot
hans í Alsír, því að i þá daga þótti
slíkt mikil smán og einnig fylgdi því
missir borgaralegra réttinda. Var
hann um árabil á faraldsfæti í Sviss,
Þýskalandi og Frakklandi og bjó við
basl og fátækt, en sinnti þó hug-
sjónamálum sínum alltaf eitthvað.
Meðal annars vann hann að bættri
meðferð stríðsfanga, afnámi þrælasölu
og rétti Gyðinga til að fá að flytjast til
Palestínu, svo að eitthvað sé nefnt.
Á efri árum ritaði Henri Dunant end-
urminningar sínar og í framhaldi af því
birti blaðamaður einn grein sem hann
nefndi: Nafn manns, sem við höfum
gleymt. Frásögn blaðamannsins vakti
gífurlega athygli og var endurprentuð
víða um lönd. Tóku þá að streyma til
þessa aldna hugsjónamanns bréf, heið-
ursgjafir og margvíslegar viðurkenning-
ar fyrir gagnmerk störf í þágu alls
mannkyns. Kórónan á þessum heiðri
kom síðan 1901, þegar hann hlaut frið-
arverðlaun Nobels á móti franska frið-
arsinnanum Frederik Passy. Það verð-
launafé notaði hann samt ekki í eigin
þágu, heldur lét það allt renna til starf-
semi Rauða krossins. Árið 1910 andaðist síðan þessi veg-
móði hugsjónamaður í borginni Heiden í Þýskalandi, 82
ára að aldri. Hann var lagður til hinstu hvílu í Zurich í
Sviss og á gröf hann settur minnisvarði með mynd hins
miskunnsama Samverja. Hann hefur ætíð verið talinn í
hópi mestu velgjörðamanna mannkynsins.
Rauði krossinn hefur aðalstöðvar sínar í Genf í Sviss
og starfar þar í tveimur aðaldeildum. Það er fyrsta lagi
Alþjóðaráð og síðan Alþjóðasamband landsfélaga Rauða
krossins. Rauði kross íslands var stofnaður árið 1924.
Starf hans var lítið í fyrstu en hefur með árunum aukist
og margfaldast og borið ríkulegan ávöxt hér á landi eins
og hvarvetna um víða veröld. Það má því fullyrða að
Henri Dunant hafi sannarlega afrekað miklu um dagana.

Fyrir ofan:
Bók Dunants, minningarfrá
Solferino.
Fáni Rauða krossins.
Heima er bezt 123