Heima er bezt - 01.03.2002, Síða 32

Kviðlingar
og
kvæðamál
106. þáttur Umsjón: Auðunn Bragi Sveinsson
Vísnamál
Heilir og sælir á ný, ágætu vísnavinir. Oft er vandi að
velja og nú er spurningin, hvað eigi að bjóða þeim, sem
vísum og hendingum unna. Mér datt í hug að taka hér
fyrst fyrir, áður en ég kem að hagyrðingi mánaðarins, vís-
ur og erindi úr minningabókum skólafólks. Sú var tíð, að
fólk í skólum skrifaði í svonefndar minningabækur hvert
hjá öðru. Þessi ljóð, ásamt þakkarorðum, eru dýrmæt
eign þegar tímar líða. Ég segi bara fyrir mig, að í hvert
sinn sem ég opna þessar bækur, riijast upp fyrri samvera
og kynni. Oft notaði fólk sömum vísurnar, gjarnan úr ein-
hverri afmælisbókinni, eins og þeirri sem Guðmundur
Finnbogason tók saman að og var frumkvöðull að. Síðar
komu fleiri við sögu.
Oft var þessi ágæta afmælisvísa, eftir Sveinbjörn
Björnsson, steinsmið og skáld (1854-1931), notuð:
Víða til þess vott ég fann,
þótt venjist oftar hinu,
að guð á margan gimstein þann,
sem glóir í mannsorpinu.
Þá var vísan sem hér fer á eftir, og ég finn ekki höfund
að, vinsæl á minnningabókum og túlkaði vel þökk og
minningu liðins tíma, enda létt kveðin og ljúf á alla grein:
Allar stundir okkar hér
er mér Ijúft að muna.
Fyllstu þakkir fœri ég þér
fyrir samveruna.
Vera má, að nokkrir félaga minna á Reykjaskóla hafi
valið vísuna eftir Þorstein Erlingsson, þegar kom að því
að skrifa í mína minningabók:
Vinur hverjum vertu' í þraut,
virtu' hið göfga og sanna,
svo þú hreppir heims á braut
hylli guðs og manna.
Þá kom oft fram eftirfarandi vísa eftir Svein Hannesson
frá Elivogum, sem birtist í ljóðabók hans „Nýjum And-
stæðum“ (Reykjavík 1935):
Að þér hlúi hamingjan,
harmagrúi enginn saki.
Ast, von, trú og ánœgjan
aldrei snúi við þér baki.
Þá er vísan eftir Hjálmar Jónsson frá Bólu (Bólu-
Hjálmar) oft á síðum minningabóka skólafólks, þótt ósk
birtist þar ekki, eins og í vísunum hér á undan:
Litla skáld á grœnni grein
gott er þig að finna.
Söm eru lögin, sæt og hrein,
sumarkvæða þinna.
Vísan eftir Pál Ólafsson um vonina, sem aldrei deyr,
var oft tilfærð, enda er hún bæði fogur og sönn:
Vonin styrkir veikan þrótt,
vonin kvíða hrindir.
Vonin hverja vökunótt
vonarljósin kyndir.
Ágætur skólafélagi minn á Reykjum í Hrútafirði, Gísli
Pétur Ólafsson, frá Læk í Viðvíkursveit (1922- 2001),
skrifaði í minningabók mína erindi eftir Kristmann Guð-
mundsson, en hann hafði eitthvað kynnst honum við dvöl
124 Heima er bezt