Heimili og skóli - 01.08.1953, Side 15

HEIMILI OG SKÓLI
59
Lestrarnám og lestrarörðugleikar
Eftir ÓLAF GUNNARSSON, sálfrœðing.
Erindi flutt í Laugamesskólanum í Reykjavík í októbermánuði 1952.
(Niðurlag).
Við lestrarnám, eins og raunar allt
nám og störf, er áríðandi að umhverf-
ið sé þannig að sá, sem á að nema,
finni til öryggiskenndar og notalegr-
ar þægindatilfinningar. Einn liður-
inn í að skapa þægilegt umhverfi, er
að hafa skólastofurnar vel bjartar og
þægilega hlýjar, borðin, sem unnið er
við, mátulega há og stólana þægilega,
helzt með mjúku sæti og fóðruðu
baki, harðir tréstólar eru óheppilegir
skólastólar, þar eð mjög þreytandi er
að sitja í þeim tímunum saman dag
eftir dag.
Birta á að koma aítan frá, eða frá
hlið. Ljósstyrkurinn er mældur í ein-
ingum, sem kallast lux og eru 75 lux
lágmark þeirrar birtu, sem nauðsynleg
er til þess að geta lesið. í sænskum
skóla var luxafjöldinn mældur og
reyndist hann vera 1200 lux einn
metra frá glugga skólastofunnar, 975
lux í tveggja metra fjarlægð, 875 í
þriggja, 632 í fjögurra og 470 í 5
metra fjarlægð. Gluggar þessarar
stofu sneru móti suðri og engin tré
skyggðu á sólarljósið. Þessi athugun
sýnir, að gæta þarf þess, að láta ekki
börn, sem hefja lestrarnám, lesa við
lélegt ljós. Lágmarkið 75 lux, er mið-
að við fullorðna og gert ráð fyrir, að
þeir lesi meðalletur, þ. e. bókstafi, sem
eru 2.5 millimetrar á hæð, bil milli
bókstafa 0.4 millimetrar, bil milli
orða 2 millimeti'ar og bil mi.lli lína
2.5 millimetrar. Byrjendur þurfa bæk-
ur með stærri bókstöfum og lengra
bili og um fram allt sem bezt ljós,
þar eð sjón þeirra hefur ekki náð
fullum þroska, þegar lestrarnámið
hefst.
Þegar ræða skal um lestrarkennslu,
verður að gera sér grein fyrir því,
hvort kenna á hljóðlestur eða radd-
lestur, en raddlesturinn gerir mun
méiri kröfur til lesandans og í raun-
inni það miklar, að ofætlun má telja
lítt greindum börnum að læra virki-
lega fallegan raddlestur. Við hljóðlest-
ur ríður mest á hraða og efnisnámi,
en við raddlestur kemur auk þess til
greina greinilegur framburður, þagn-
ir og áherzlur, sem sýni að efnið hefur
skilizt fullkomlega, því að öðrum kosti
verður lesturinn óáheyrilegur og jafn-
vel rangur. Raddlestur er nú orðinn
mjög óalgengur, nema á mannamót-
um eða í útvarpi, þar sem einn eða
fleiri lesa upp; gamla lestrarmenn-
ingin, sem blómgaðist við skinið frá
grútarlömpum fortíðarinnar, er fall-
in í gleynyskn og dá og lítil sem engin
tök munu vera á því að vekja hana
til lífsins á ný. Fólk, sem les nokkuð
á annað borð, les hljóðlestur, og er því
eðlilegast að leggja mikla áherzlu á
hann, þótt varla komi til mála að
sleppa raddlestri alveg.
Hvort sem um hljóð- eða raddlestur