Heimili og skóli - 01.04.1955, Síða 8

28
HEIMILI OG SKÓLI
ilisfaðirinn kemur heim. Þótt ástæðan
til þess, sem á kann að skorta í hirðu-
semi, sé auðséð, er ekki víst að fyrir-
vinnan komi auga á hana og kemur
hann því oft með athugasemdir, senr
ekki eru beint fallnar til að auka sam-
lyndi á lreimilinu. Verið getur líka að
hann skreppi á einhverja bjórstofu og
eyði kvöldinu þar, en það dregur aftur
úr því,sem heinrilið getur notað. Þegar
heimsókn á bjórstofuna er lokið og
komið lieim á ný, geta vel hafizt þættir
í sögu heimilisins, sem litlum börnum
væri hollara að vera ekki vitni að, en á
slíku heimili gerist allt fyrir opnum
tjöldum. Þessi mynd er að vísu mun
bjartari en sumar, sem ég hef kynnzt
af eigin raun, en hún er nógu skugga-
leg til þess að við sjáum, að lítið mvndi
þýða að ætla börnum þessa heimilis
heimavinnu.
Þar sem svona eða verr stendur á,
getur þjóðfélagið gert rnikið fyrir
börnin með því að taka þau á fávita-
hæli. Fávitahælin eru einu stofnanirn-
ar, sem ég tel að yfirleitt sé betra fyrir
börnin að dvelja á heldur en lélegt
heimili, annars eru allar heimavistir
andstæðar eðli og þróun barna og því
algert glapræði að reisa slíkar vistar-
verttr handa börnum, sem ekki þurfa
sérstakra aðgerða við. Minni fávitanna
og tilfinningastyrkur er hins vegar
með þeim hætti, að jrá sakar ekki að
öllum jafnaði, þótt þeir fari á ein-
hverja stofnan. F.f hlýlega er vikið að
þeim þar og þeim kennt þetta litla,
sem þeir geta lært, gera þeir ekki kröfu
til meira. Það fyrsta, sem hægt er að
gera fyrir vanvita á slíkum stað, er að
láta hann finna, að itann er kominn á
stað, þar sem hann er velkominn og
enginn vill gera honum mein. Þetta
getur tekið alllangan tíma, ef hann er
búinn að bíða rnarga og tilfinnanlega
ósigra í baráttunni við slænrar heimil-
isástæður, námsgreinar, sem hann átti
að læra eða skólafélaga, sem ekki hafa
látið litla getu hans liggja í láginni.
Þegar vanvitinn er orðinn öruggur í
hinu nýja umhverfi sínu, má fara að
athuga hvað hann getur lært. Er þá
ekki annað að gera en hef ja kennsluna
á því stigi, sem hann stendur, en pýð-
ingarlaust er rneð öllu að gera sér rellu
út af áraaldri hans og gera ályktanir
um hvað hann hefði átt að kunna.
Þetta hljómar vitanlega eins og sjálf-
sagður hljutur, en samt er það mjög
erfitt að gera kröfurnar nógu litlar og
tekst varla nema með mikilli æfingu.
Miða ber kennsluna við það, sem vitað
er að vanvitar geta lært og það, sem
verða má þeim að gagni, hins vegar
skiptir engu máli hvað standa kann í
einhverri reglugerð, hœfileikar barn-
anna sjálfra eru sannasta reglugerð,
sem nokkurn tima hefur verið samin,
og hún er að miklu leyti tilbúin i
hvert skipti sem barn fæðist.
I íslenzkum skólum eru margir fá-
vitar, þ. e. börn, sem alls ekki eiga þar
lieima. Þótt. kennararnir væru allir af
vilja gerðir, gætu þeir ekki veitt þeim
þá fræðsu, sem þeim hentar, sökum
þess að þessi vangefnu börn blandast
fjöldanum í bekkjunum eða verða þar
utan gátta á ýmsan hátt sökurn van-
máttar síns. Skólarnir verða því óvilj-
andi til þess að auka vanmátt fávit-
anna. í stað þess að læra það, sem þeir
geta, bíða þeir livern ósignrinn á fæt-
ur öðrum og yfirgefa svo loks skólann
sinn með falleinkunnir í flestum fög-