Fréttir - Eyjafréttir - 02.02.2023, Blaðsíða 16

16 | | 2. febrúar 2023
Þann 23. janúar sl. var þess
minnst að 50 ár voru liðin frá
upphafi eldgossins í Heimaey árið
1973. Eins og með aðra starfsemi
í Vestmannaeyjum fór Ísfélag-
ið ekki varhluta af eldgosinu.
Ísfélagið varð miðstöð björg-
unarumsvifa í eldgosinu og voru
verbúðir og matstofa notaðar fyrir
björgunarmenn. En náttúran eyrði
engu og þann 27. mars, gosárið
stöðvaðist hraunmassinn við hús
Ísfélags og Fiskiðju og voru bæði
mikið skemmd. Þá hafði tækja-
búnaður beggja verið fluttur upp
á land.
Önnur stoð Ísfélagsins eins og
við þekkjum félagið í dag eru
Hraðfrystistöð Vestmannaeyja
og FES, Fiskimjölsverksmiðja
Einars Sigurðssonar. Hús Hrað-
frystistöðvarinnar varð hrauninu
að bráð 24. mars 1973. Hrað-
frystistöðin brann til grunna og
hluti af FES-inu.
Það var mikið högg fyrir Eyja-
menn, Vestmannaeyjar og landið
allt þegar gos hófst á Heimaey.
Hraðfrystistöð Vestmannaeyja fór
undir hraun og brann, svo og ný-
byggt salthús Ísfélags Vestmanna-
eyja og hluti af austurbyggingu
Fiskiðjunnar. Hraunið lá á Strand-
veginum að veggjum Ísfélagsins
og að Mandal og þrengdi sér inn
í Fiskiðjusundið. Hraun fór inn
í nýbyggða, mjög traustlega og
rammbyggða mjölskemmu FES
og braut og sprengdi alla veggi á
suðurhlið.
Starfsfólk á bilinu
400 til 500
Hjá Ísfélaginu unnu um 250
manns og um 200 hjá Hrað-
frystistöðinni og FES-inu auk sjó-
manna á bátum sem lönduðu hjá
þessum tveimur af fjórum stóru
frystihúsum í Vestmannaeyjum.
Framundan var mesti annatíminn,
sjálf vetrarvertíðin og allt átti að
vera tilbúið til að taka á móti bol-
fiski og loðnu. Væntingar miklar
enda gott verð á fiskafurðum og
loðnumjöli.
Fljótlega festi Ísfélagið kaup á
frystihúsi Júpiters og Marz hf. á
Kirkjusandi í Reykjavík. Fyrir átti
Einar Sigurðsson Hraðfrystistöð
Reykjavíkur. Eftir að allt var farið
í Vestmannaeyjum keypti Einar
mjölverksmiðju í Þorlákshöfn og
reisti þar fiskmóttöku.
Strax um haustið 1973 var unnið
af fullum krafti við að því að gera
FES-ið starfhæft og var tekið á
móti fyrstu loðnunni 2. febrúar
1974. Um leið fluttu Fiskiðjan og
Ísfélag Vestmannaeyja tæki og
áhöld aftur til Vestmannaeyja.
Réttu ári eftir að gos hófst,
þann 25. janúar 1974, hófst aftur
móttaka á fiski í saltfiskverkun
Ísfélagsins í Vestmannaeyjum og
til frystingar þann 31. janúar. Á
þessum tíma voru tvö frystihús í
rekstri hjá félaginu, í Vestmanna-
eyjum og á Kirkjusandi. Það
gerði Ísfélagið stærst í fiskiðnaði
hér á landi. Ákveðið var að hefja
byggingu á saltfiskhúsi í stað þess
sem fór undir hraun og að selja
Kirkjusand ásamt því að félagið
ákvað að fara sjálft í bátaútgerð, í
fyrsta sinn í sögu félagins.
Sjómenn unnu afrek
Vertíðin 1973 var einstæð í sögu
Vestmannaeyja, hófst strax eftir
áramót í beinu framhaldi af hinni
ágætu haustvertíð margra báta.
Allar horfur voru á því, að vertíð-
in yrði mjög góð.
Frammistaða sjómanna gosn-
óttina vakti þjóðarathygli og aðdá-
un allra. Vestmannaeyingar settu
þessa nótt sitt traust á sjómenn
Eyjanna. Næsta hálfa mánuð var
bátaflotinn í flutningum húsgagna
og veiðarfæra frá Eyjum til Þor-
lákshafnar, Grindavíkur, Keflavík-
ur og Reykjavíkur.
Ísfélag og Hraðfrystistöð lömuðust í gosinu 1973:
Áfram var haldið og starfsemin
komin í gang árið eftir
Sigurður, sem lengi var flaggskip Hraðfrystistöðvarinnar og seinna Ísfélagsins að landa stuttu eftir gos. FES-ið komið í fullan gang og yfir gnæfir Eldfellið.
Mynd Heiðar Marteinsson.
ÓMAR GARÐARSSON
omar@eyjafrett ir. is