Úrval - 01.09.1968, Blaðsíða 77

IIANN RÉÐI GÁTUNA UM BLÓÐIÐ
75
hafði lesið stutta grein um það í
blaði. Brosi brá fyrir á skörpu and-
litinu. „Eg held að það væri betra
fyrir yður, ungi maður, að leita
alltaf til frumheimilda," sagði hann.
Hann benti mér á bók í bókasafn-
inu, sem ég ætti að lesa. Kínverjar
höfðu auðvitað ekki uppgötvað blóð-
flokkana: Það hafði Landsteiner
gert.
Eftir þessa fyrstu ádrepu urðum
við góðir vinir, og átta árum síðar,
er við unnum saman, uppgötvuðum
við Rhesusinn (Rh) og komumst að
því hvað það var, sem á dularfull-
an hátt hafði valdið dauða þúsunda
ungbarna í móðurkviði eða í fæð-
ingu.
FJÖLHÆFUR SNILLINGUR
Afrek Landsteiners eru fáu lík í
annálum læknisfræðinnar. Hann
lagði grundvöll að rannsóknum á
bóluefnum gegn mænuveiki. Hann
skilgreindi húðofnæmi. Rannsóknir
hans á Rickettsia bakteríunum urðu
til þess, að farið var að bólusetja
við taugaveiki. Næstum því upp á
eigin spýtur lagði hann grundvöll
að og þróaði ónæmisefnafræðina.
Og með því að skilgreina blóðflokk-
ana, bjargaði hann lífi tuga millj-
óna manna með blóðgjöfum.
Landsteiner fæddist fyrir einni
öld í Baden í Austurríki. Hann lauk
prófi í læknisfræði og eyddi fjór-
um árum í viðbót við efnafræði-
nám. Síðan gerðist hann kennari
við háskólann í Vín og hóf ævistarf
sitt við blóðrannsóknir.
Síðan um 1600 höfðu dirfskufull-
ir læknar reynt blóðgjafir — með
svo hörmulegum afleiðingum, að
lög voru sett í Bretlandi, Frakk-
landi og ftalíu, sem bönnuðu slík-
ar tilraunir. Tízkulæknarnir í Vín
komu með hnyttilega útskýringu á
vandamálinu. Þeir staðhæfðu að allt
blóð væri eins, og blóðgjafir mis-
tækjust, þegar blóð gefandans væri
sýkt. Landsteiner hinn ungi hafði
þor til að efast um þessar staðhæf-
ingar.
Hann safnaði blóðsýnishornum og'
lét þau storkna. Þá aðskildi hann
blóðkökk frá blóðvatni, og síðan
hófst blöndunin: rauð blóðkorn úr
einum, blóðvatn úr öðrum. Land-
steiner rýndi i gegnum smásjá sína
til að atþuga hvað gerðist. Venju-
lega líta rauð blóðkorn út eins og
jafndreifð sandkorn, en á mörgum
glerplötunum loddu rauð blóðkorn
saman — eins og vínberjaklasar.
Landsteiner gerði skýrslu um upp-
götvanir sínar, teiknaði kort og dró
af þeim mikilvægar ályktanir. Blóð
allra var ekki eins. í sumum blóð-
frumum var dularfullt efni, A, 1
öðrum B, og til var blóð, sem hafði
hvorki A né B og var merkt O
(núll). Seinna misskildi fólk þetta
núll og varð það að bókstafnum O,
heiti þriðja stóra blóðflokksins.
(Landsteiner sást yfir fjórða flokk-
inn — AB — vegna þess, að engin
af blóðsýnishornunum, sem hann
tók, voru í þessum sjaldgæfa flokki.
Ári seinna fundu þó tveir af starfs-
mönnum hans hann). Hin augljósa
niðurstaða varð sú, að ef mánni af
A-blóðflokki var gefið A-blóð, (og
það sama með B-blóðflokkinn) ættu
ekki að verða neinir erfiðleikar. En
aldrei mátti blanda saman A og B
blóði.