Úrval - 01.09.1968, Blaðsíða 31

HVAÐ GERÐIST ....
bjór með því, er hann komst í færi
við þessa þunglamalegu skepnu.
Og lítið á þessa flögu. Eitt sinn hélt
kona á henni í hendi sér, og með
henni skóf hún blóðið og fituna
af húðinni, sem maki hennar,
veiðimaðurinn mikli, hafði fært,
henni í búið. Og feldinn sargaði
hún svo til eftir beztu getu og bjó
sér til úr honum flík til varnar
gegn kuldanum.
Þessir ljótu, gömlu steinar virðast
breyta um útlit, þegar þeir eru
skoðaðir í þessu ljósi. Þeir verða
um leið áhugaverðir hlutir, jafnvel
töfrum slungnir. Kannske væri
jafnvel réttara að segja, að þeir
yrðu „rómantískir" hlutir.
Sumir þeirra eru 100.000 ára
gamlir eða jafnvel nokkur hundr-
uð þúsund ára. í Olduwaigjánni í
Tanzaníu í Austur-Afríku hafa
steinrunnin bein verið grafin úr
grjótlögum. Þau eru svo gömul, að
þau kunna að vera leifar mannapa
eða einhverrar ævafornrar mann-
tegundar. Hjá þeim fundust
klunnaleg verkfæri úr steini, einn-
ig leifar lítilla veiðidýra. Er því
augsýnilegt, að þessi ófullkomnu
verkfæri hafa verið notuð til þess
að leggja að velli veiðidýr eða safna
einhverju ætilegu. Þessi vera kann
að hafa komið fram allt að því fyr-
ir 700.000 árum. Svipuð tæki og
verkfæri úr steini hafa fundizt á
næstum því öllum þeim stöðum,
þar sem leifar hafa fundizt um
forna búsetu manna. Og það er því
mjög tilhlýðilegt, að þetta elzta
tímabil í sögu mannanna, tímabil,
sem nær yfir langsamlega lengstan
hluta samanlagðrar sögu mannsins,
29
skuli vera kallað steinöld hin eldri
(Palaeolithicöldin).
í óralangan tíma voru þessi frum-
stæðu áhöld hið eina, sem forfeð-
ur okkar höfðu sér til hjálpar til
þess að halda velli í lífsbaráttunni
og gera mögulegar nokkrar fram-
farir. Hér er um svo óskaplega
langan tíma að ræða, að jarðfræð-
ingum og fornleifafræðingum hef-
ur ekki reynzt unnt að mæla hann.
Þessar framfarir voru að vísu
óskaplega hægfara. Og það má
reikna með því sem vissu, að oft
hafi komið afturkippir í þróunina
og forfeður okkar orðið fyrir alls
konar skakkaföllum. Einnig hafa
sjálfsagt komið stöðnunartímabil
öðru hverju. Það er ekkert skráð
um sögu þessara ótöldu árþúsunda.
Hið eina, sem við getum stuðzt við,
eru þessir tinnuklumpar, sem eru
af ýmsum stærðum og með ýmsu
lagi, er tíndir hafa verið úr malar-
bökkum eða grafnir upp úr gólfum
hellanna, sem okkar fjarlægu for-
feður notuðu eitt sinn sem heimili
og griðarstaði. Og' við getum verið
viss um það, að áhöld þau og vopn
úr tinnu, sem hafa orðið á vegi
okkar, eru langt frá því að geta
talizt einkennandi fyrir fyrstu af-
rek mannsins á sviði menningar,
jafnvel ekki þau áhöld og vopn,
sem frumstæðust eru.
Sum þeirra eru svo óheyrilega
gömul, að það getur vel hugsazt, að
þau séu frá þeim tíma, er maður-
inn hafði ekki enn lært að notfæra
sér eldinn. Vísindamenn segja, að
fyrsta örugga sönnunin um, að
menn hafi notfært sér eldinn til
forna, sé að finna í hlóðum, sem