Úrval - 01.04.1973, Blaðsíða 19

HINN ÓGLEYMANLEGI RALPH BUNCHE
hersveitir sinar án óbærilegs álits-
hnekkis. Það er allavega óhætt að
fullyrða, að þótt mér sé oft veittur
heiðurinn af þvi að hafa komið gæzlu-
sveitunum á fót, upphaflega, þá er sá
árangur, sem náöst hefur meö starfi
þeirra I þágu friðarins, mest tveim
mönnum að þakka. En það eru þeir
fyrrum aðalritari samtakanna Dag
Hammerskjöld og Ralph Bunche en
hann átti þátt i þvi að koma saman
þessu 6000 manna liöi frá 10 löndum.
Hann skipulagöi starfið og hafði yfir-
umsjón með þvi alveg þangað til það
var lagt niöur rétt fyrir 6 daga striðiö
1967. Starfið vegna gæzlusveitanna
var það starf, sem Bunchetaldi sér
mest virði. „I fyrsta skipti i sögunni
hefur okkur tekizt að nota herlið til að
tryggja friðinn”.
Gæzlusveitirnar komu aftur að
góðum notum I borgarastyrjöldinni I
Kongó, en hún hafði nærri valdið
alvarlegum átökum milli Sovét-
rikjanna og Bandarlkjanna. I þetta
skipti var ekki aðeins um aö ræöa
hernaðarlega eftirlitssveit, heldur
kom Bunche einnig á fót og stjórnaði
áætlun um tæknilega aðstoð. En vand-
ræðunum I Kongó var varla lokið,
þegar búið var að senda hann til
annarra heimshluta, þar sem hætta
steöjaði að. En þrátt fyrir allt var það
þó mikilvægast fyrir orðstir Sam-
einuöu þjóðanna og árangur, hve góð
áhrif hann hafði til sátta á alla deilu-
aðila. Var þá sama hvort deilt var I
Yemen, Kýpi eða hvar sem var. 1
Kaáhmirdeilunni lét einn fulltrúa
Pakistana hafa eftir sér, að þeir tryðu
Indverjum til alls ills en „Indverjar
treystaBuncheog við gerum þaö lika.”
Siðasta sendiförin.
Þó að störf hans að alþjóðamálum
kæmu i veg fyrir, að Bunche hefði
17
afskipti af innanlandsstjórnmálum i
Bandarikjunum, þá lét hann aldrei af
stöðugri baráttu sinni fyrir jöfnum
réttindum svartra á við hvita Ibúa
landsins. Hann var ávallt i
forystusveit stærstu samtaka, sem
börðust fyrir fullum mannréttindum
svertingja. Roy Wilkins forseti
NAACP (Baráttusamtök fyrir rétt-
indum svertingja) sagði: „Ralph
Bunche gerði meira en nokkur annar
I baráttunni fyrir fullum mannrétt-
indum svertingja i Bandarikjunum.”
Bunche var þó aldyeí neitt verulega
viðkvæmur fyrir áliti fólks á mismun
kynþáttanna, eins og vel sést á eftir-
farandi sögu. Kona ein, sem vegna
hins ljósa hörundslitar Bunche, spurði
hann eitt sinn hvort hann vildi, að eitt
barna hans giftist negra. „Ja, að visu
ekki hvaða negra sem er”, svaraði
hann þá að bragði. En ef um raunveru-
legt óréttlæti var að ræöa, var hann
fljótur til andsvara. Þegar hann
sjálfur og sonur hans voru eitt sinn
hindraöir I þvi, aö ganga I tennisklúbb
nokkurn I New York, mótmælti Bunch
þvi opinberlega. Og þó hann væri
beðinn afsökunar seinna, neitaði hann
algjörlega að þiggja það þvl hann áleit
að ástæðan væri eingöngu hin háa
staða hans i þjóðfélagsstiganum.
„Enginn negri I Bandarikjunum er
raunverulega algjörlega frjáls, fyrr en
jafnvel hinn aumasti þeirra ber ekki
lengur birgöar kynþáttamisréttisins”.
Þrátt fyrir það að hann væri orðinn
nær blindur, vegna sykursýki, hélt
hann áfram aö starfa að leynilegum
samningatilraunum á árunum 1968-69.
Þá var hann að reyna að koma þvi til
leiðar að eyjan Bahrain I Persaflóa
fengi sjálfstæði. Hún hafði lengi verið
eitt af svokölluðum verndarsvæöum
Breta en Iran hafði einnig gert kröfu
til eyjarinnar. Allt gekk vel I fyrstu