Garður - 01.10.1945, Blaðsíða 26

24
GARÐUR
í fari Bjarts er hins vegar allt stórbrotið og hrikalegt, enda er H.
K. L. að lýsa hetju (sbr. hetjusaga). Eitt er þó sameiginlegt með þeim
Bjarti og Olafi og kemur vel í Ijós, eftir að þeir eru byrjaðir búskap.
Það er hin mikla gestrisni. Iíjá Ólafi er það hið eina geðfellda í fari
hans. Jón Trausti hefur þekkt of vel, hve almenn gestrisni íslenzkra
bænda og þá sérstaklega smábænda er, til að geta neitað Ólafi líka
um það. H. Iv. L. leggur einnig mikla áherzlu á þetta, og eins og kurt-
eisin birtist í sinni fullkomnustu mynd á Islandi, þannig talar Bjartur
óvirðulega um það, sem hann veitir gestum sínum, svo sem: kleinu-
tortur, sykurlús, rúsínutuðrur, kaffiþvag. Eins og áður hefur verið
drepið á, voru það ldiðstæð atvik, sem ollu því, að þeir fengu konurnar
og gátu byrjað búskap, Ólafur og Bjartur. En sá var munurinn, að
Halla hafði gefið Ólafi kost á sér gegn skilyrðum og Ólafi því verið allt
ljóst frá upphafi, en Bjartur gekk aftur að eiga Rósu án þess að vita
neitt, enda mjög ólíklegt, að hann hefði gengið að eiga hana, ef honum
hefði verið allt ljóst. En þegar það rennur upp fyrir lionum, er það
um seiiian, og upp frá því ber á afbrýðisemi hjá honum, sem hann
getur aldrei sigrazt á. Þó lætur hann barnið aldrei gjalda þess (eins og
Ólafur), eftir að það er fætt, nema síður væri. En hér er ekki um hlið-
stæður að ræða, því að ILnlla missti sitt barn, þar sem Asta Sóllilja
lifði og Rósa dó, en IJalla lifði. Ef til vill hefði afstaða Bjarts orðið
allt önnur til Ástu Sóllilju, ef Rósa hefði lifað, því að Ásta Sóllilja
nýtur endurminninganna um móður sína hjá Bjarti. Hjá Ölafi er af-
brýðisemin gagnvart barninu mjög áberandi, og getur það stundum
bitnað á Höllu. Honum fannst hún venja það á keipa og óþekkt og
var „að verða leiður í lund út af þessu og var stundum hálfönugur
við IIöllu“.
Hjá hvorugum hjónunum var því sambúðin mjög ástrík, enda var
varla við því að búast. Ólafur hafði ætíð verið mjög skyggn á tilfinn-
ingar Höllu gagnvart sér. Hann verður upp með sér fyrir hönd hennar,
þegar hún gerist herbergisþerna sr. Halldórs, og setur það strax í sam-
band við sig, þegar Ilalla gerist hljóðari um haustið. Eftir að þau
Halla hafa opinberað trúlofun sína, tekst honum furðu fljótt að telja
sjálfum sér trú um, að Halla hafi í raun og veru aldrei unnað neinum
nema honum. Við hjónabandið er takmarki hans náð. Til þess höfðu
draumar hans staðið, lengra hafði hann ekki hugsað. Svo þegar sigur-