Upp í vindinn - 01.05.1999, Qupperneq 48

... UPP I VINDINN
Mislæg gatnamót
Miklubrautar og Skeibarvogs
1.0 Inngangur
Mislæg gatnamót Miklubrautar, Skeið-
arvogs og Réttarholtsvegar hafa verið á
aðalskipulagi Reykjavíkur allt frá fyrsta
aðalskipulaginu 1962-83 til þess sem nú
er í gildi (1996-2016). í vegáætlun 1998-
2002 var reiknað með fjárveitingum til
gerðar mislægra gatnamóta á árunum
1998-9. Verkið er samvinnuverkefni
Reykjavíkurborgar og Vegagerðarinnar
þar sem Miklabrautin er stofnbraut skv.
vegalögum og því kostuð af Vegagerðinni,
en Skeiðarvogur og Réttarholtsvegur eru
tengibrautir í forsjá Reykjavíkurborgar.
í þessari grein verður fjallað um hönn-
un mislægra gatnamóta Miklubrautar og
Skeiðarvogs, forsendur, greiningu val-
kosta, umhverfisáhrif og mannvirkjum
lýst.
Margir hafa undrast hvers vegna þessi
gatnamót voru valin sem næstu mislægu
gatnamót á Miklubraut, þar sem þau eru
ekki með mesta umferð né meiri slysa-
tíðni en önnur gatnamót á Miklubraut.
Fyrir því liggja nokkrar ástæður. Talið er
kostur að kaflar á stofnbrautum séu eins-
leitir hvað gerð gatnamóta varðar. Pannig
verður umferðarflæðið betra á köflum
með mislægum gatnamótum, og mögu-
legt er að hafa grænar bylgjur á köflum
með ljósastýrðum gatnamótum. Við
Skeiðarvog eru einnig góðar landfræðileg-
ar aðstæður fyrir mislæg gatnamót. Teng-
ingu Suðurlandsbrautar við Miklubraut
var lokað 1996, þegar lokið var við
slaufugatnamótin við Sæbraut. Pá leitaði
umferð sem áður fór um Suðurlandsbraut
inn á Skeiðarvog og mettuðust gatnamót-
in við Miklubraut á álagstímum, sérstak-
lega síðdegis.
2.0 Sta&hættir
Staðhættir á móturn Miklubrautar og
Skeiðarvogs eru eins og áður sagði nokk-
uð góðir fyrir mislæg gatnamót. Sunnan
Sogavegar er Réttarholtsvegur með 3,15%
halla en norðan Sogavegar er brött brekka
með 10,5% halla til norðurs. Ákveðið var
að leggja Réttarholtsveg með 3,15% halla
yfir Miklubrautina en auka hann í 4,0% á
Skeiðavogi til að ná núverandi landhæð
við gatnamót Markarinnar og Fákafens.
Gubmundur
Guðnason
Lauk prófi í bygg-
ingartæknifræbi frá TÍ
1989 og M.Sc.
prófi frá University of
Michigan í Banda-
ríkjunum 1993.
Verkfræbingur hjá
Línuhönnun hf. frá júní
Baldvin Einarsson
Lauk verkfræbiprófi
frá HÍ1974, MSc
prófi frá Imperial
College í London
1976 og PhD prófi frá
sama skóla 1983.
Verkfræðingur hjá
Vegagerbinni 1974-5 og 1981-97 og hjá
Línuhönnun hf. frá 1997 .
Hæðarlega Miklubrautar er óbreytt á
þessum stað en stefna hennar við Skeiðar-
vog er 25° frá réttu horni.
3.0 Jarðlög og grundun
Gatnamótin eru í Sogamýrinni þar sem
mýrin er víðast 2,5 til 4,5 m þykk. Par fyr-
ir neðan er burðarhæft efni ýmist móhella
eða jökulruðningur. Dýpi á klöpp er um 5
til 7 m nyrst en 3 til 5 m syðst. Bæði
Miklabraut og Skeiðarvogur eru fljótandi
á mýrinni sem hefur þornað mikið á und-
anförnum árum vegna nálægra bygging-
arframkvæmda og Sogaræsis sem liggur
eftir henni.
Jarðvegsaðstæður voru kannaðar með
slagbor (Cobrabor) og greftri könnunar-
hola, þá voru sigpróf framkvæmd í ödó-
meter á sýnum sem tekin voru úr mýr-
inni.
Við lokahönnun gatnamótanna var
ákveðið, vegna framkvæmdalegra atriða,
að láta vegi norðan Miklubrautar fljóta á
mýrinni en grafa þá niður á burðarhæfan
botn sunnan hennar. Þá eru steyptu
mannvirkin einnig grunduð á fyllingum
sem grafnar eru niður á burðarhæfan
botn.
Sigi í jarðlögum má skipta í skamm-
tímasig og langtímasig. Skammtímasig er
útjöfnun póruvatnsþrýstings í jarðefninu
sem byggist upp þegar álag er sett á það.
Langtímasig er formbreyting efnisins
undir stöðugu álagi. Áætlað var að fyll-
ingar sem koma beint á mýrina þyrftu að
standa í allt að 70 daga til að ná fram
skammtímasigi. Yfirhæð var sett á fylling-
ar til að ná fram verulegum hluta af lang-
tímasigi. Af þeim fyllingum sem þegar
hafa verið gerðar þá má áætla að heildar-
sig verði um 75% af áætluðu sigi. Ástæð-
ur þessa að sigið er minna en áætlanir
gerðu ráð fyrir er að mýrin er þurrari en
áætlað var.
4.0 Gatnamót
4.1 Umfer&arrýmd og slysahætta
Fyrir framkvæmdina var ástandið
þannig að gatnamótin báru ekki meiri
umferð en þá sem um þau fór á annatíma.
Umferðin leitaði því annað t.d. um Grens-
ásveg, Réttarholtsveg, Skeiðarvog til
norðurs og um íbúðargötur. Heildarum-
ferð um gatnamótin er rúmlega 70 þús.
bílar á sólarhring. Þar eru beinu straum-
arnir á Miklubraut hvor um sig um 20
þús. bílar á sólarhring og stóri beygju-
straumurinn af Skeiðarvogi austur Miklu-
braut er um 12 þús. bílar á sólarhring.
Á árunum 1991 til 1995 var tíðni
óhappa á gatnamótum Miklubrautar og
Skeiðarvogs 34 á ári, og tíðni slysa 12 á
ári. Er það svipuð óhappa- og slysatíðni
og á öðrum gatnamótum Miklubrautar.
Mest bar á óhöppum þar sem bílar eru að
aka í sömu átt, en einnig áttu sér stað
óhöpp þar sem bílar aka í gagnstæðar átt-
ir og annar beygði í veg fyrir hinn. Með
gerð mislægu gatnamótanna er talið að
óhappa- og slysatíðni á gatnamótunum
lækki um 50% og að umferð gangandi og
hjólandi verði mun öruggari. Par að auki
er talið að umferðaröryggi á gatnamótum
Réttarholtsvegar og Sogavegar aukist um-
talsvert vegna bættrar hæðarlegu Réttar-
holtsvegar.
4.2 Arðsemi framkvæmdar
í arðsemisútreikningum á gatnafram-
kvæmdum er stofn-, viðhalds- og rekstr-
arkostnaður borinn saman við sparnað í
vegalengdum, tímasparnað og fækkun
1993.
48