Mímir - 01.06.1967, Blaðsíða 24

brunnum óhroðans yfir lesendur Mímis. í stað
þess vil ég leyfa mér að vitna í 11 ára gamla
tímaritsgrein eftir Guðmund G. Hagalín, rit-
höfund. Greinin heitir „Mammon menntar
þjóðina”, og þar segir m. a. svo um nokkur sorp-
rit, sem Hagalín hafði þá nýlega skoðað: „Stíll-
inn á þessum sögum og þáttum var lágkúruleg-
ur, víða grófgerður og sums staðar þrunginn
sora, hugsana- og setningasambönd tíðum mor-
andi af rökvillum og málið mengað klúryrðum,
ambögum og erlendum slettum .. .”3 — Svona
var þetta fyrir 11 árum og hefur ekkert breytzt
síðan. Ennþá gefa gróðabrallsmenn óhindrað
út alls konar sóðaleg rit og misþyrma jafnframt
íslenzkri tungu. Þess vegna kom það mér nokk-
uð á óvart, er ég las í téðri grein Hagalíns svo-
felld ummæli um sorpritavandamálið: „Hjá
frændþjóðum okkar hinum nánustu er það í at-
hugun, hvað gera skuli í þessum efnum, og
munu fulltrúar frá menntamálaráðuneyti Islend-
inga vera þar með í ráðum.”‘ Virðist Hagalín
fullviss um, að málið muni þarna í góðum hönd-
um og úrbóta ekki langt að bíða, því að hann
segir ennfremur, að hann muni „láta sér lynda
að sinni að bíða þeirrar niðurstöðu, sem full-
trúar okkar og annarra Norðurlandaþjóða kom-
ast að um tiltækilegar aðgerðir ríkisvaldsins á
þessum vettvangi."4 En mér er spurn: Hverjar
urðu niðurstöður þessara athugana? Hverjar
voru aðgerðir íslenzka ríkisvaldsins? Það skyldi
þó aldrei vera, að ekkert hafi verið gert?
Margir munu kannast við myndablöð, sem
kallast „Sígildar sögur". I þessum myndablöð-
um eru efnisútdrættir úr ýmsum öndvegisverk-
um heimsbókmenntanna felldir inn í auða reiti
á myndasíðunum. Vegna þess að hér er fjallað
um heimsfræg bókmenntaverk, skiptir miklu
máli, að vel takist til og frágangur allur sé
vandaður. Því miður hefur orðið misbrestur á
því, a. m. k. í hinni íslenzku útgáfu. Að vísu
ber að virða útgefendum það til vorkunnar, að
þeir þurfa að fella hina íslenzku þýðingu text-
ans inn í fyrirfram afmarkaða reiti, og er þeim
því mjög þröngur stakkur skorinn. Það afsakar
þó ekki tilviljanakennda stafsetningu þessara
rita né ýmiss konar málvillur. Ég athugaði um
daginn Macbeth Shakespeares í slíkri útgáfu.
Utgefendur þessir nefna sjaldnast þýðanda rit-
anna á nafn — ekki heldur í þetta sinn, þótt
þeir notuðu þýðingu sr. Matthíasar Jochums-
sonar orðrétta. Þeir leyfðu sér að gera það orða-
laust og urðu þó að misþyrma henni á ýmsa
vegu með því að fella niður langa kafla úr
málsgreinum og setningum. Afleiðingin varð
sú, að hrynjandi varð öll meira og minna brjál-
uð og orðasambönd og setningatengsl oft næsta
furðuleg og torskilin. Þessum heiðursmönnum
hefur reyndar verið ljóst, að ýmislegt í þýðingu
sr. Matthíasar gæti vafizt fyrir lesendum á barns-
aldri, ekki sízt eftir slíka meðferð, sem áður
er getið. Þeir hafa því tekið það til bragðs að
reyna að skýra neðanmáls ýmis orð úr textan-
um, en því miður tekizt svo hrapallega í flest
skiptin, að skýringarnar eru ýmist stórlega vill-
andi eða beinlínis rangar. — Skulu nú sýnd
nokkur dæmi um misþyrmingu þessara útgef-
enda á texta sr. Matthíasar.
í 2. atr. I. þáttar er verið að skýra frá vask-
legri framgöngu Macbeths. Þar hljóðar þýðing
M. J. svo:
hinn hrausti Macbeth — hann ber nafn með rentu —
að hamingjunni glotti og hristi brandinn,
sem frægðin rauk af, drifnum mannadreyra.. .5
Þetta má virðast nokkuð torsótmr texti fyrir
börn, en ekki verður hann auðmeltari í barna-
útgáfunni:
hinn hrausti Macbeth, hann
ber nafn með rentu,
að hamingjunni glotti
og hristi brandinn,
drifnum mannadreyra,.. .6
Hér fella útgefendurnir niður hluta máls-
greinarinnar, en hirða ekki um að athuga, hverj-
ar afleiðingar slíkt hefur fyrir það, sem fer á
eftir. Afleiðingin verður sú, að aukafallið „drifn-
um" kemur eins og skrattinn úr sauðarleggnum.
Slíkar kórvillur em algengar í útgáfunni. —
Beint framhald og niðurlag fyrrgreindrar orð-
ræðu úr Macbeth hljóðar svo á ensku:
24